شـیـعـرسـتـان

مەحوی

مەحوی...یەکێکی تر لە شاعیرە کلاسیکییەکانی گەلەکەمانە.

ژیاننامەی مەحوی:

مەحوی...ناوی تەواوی مەلا موحەمەد کوڕی مەلا عوسمانی باڵخییە لەنەوەی پیر و زانای ناودار
(شێخ ڕەش)ە،باپیریشی وەک باوکی ناوی مەلا عوسمان بووە و وەک شێخ مارفی نۆدێ لەگەڵ دروستکردنی شاری سلێمانی هاتوونەتە شاری نوێوە.

{ئەگەر کەمێک...تەنها کەمێک لەلای نەنک و باپیرتان دانیشتبێتن و گوێتان لێ بوبێ کە باسی کەسانی و کۆن و سەردەمی کۆنیان کردووە بەدڵنیاییەوە گوێتان لەو ناوانە بووە وە ئەوانەی نەنک و باپیریان مردووە...ببوورن بۆ ئەو قسەیە}.

(باڵخ) دێیەکە لە ناوچەی (ماوەت)
لە شاری سلێمانی.

مێژوونوسی کورد...موحەمەد ئەمین زەگی بەگ دەڵێ:

له ساڵی (١٢٥٢)ی کۆچی
بەرامبەر بە ساڵی (١٨٣٦-١٨٣٧)ی زایینی لەدایکبووە.

مامۆستا عەلائەدین سەجادیش ئەڵێ:
لە ساڵی ١٨٣٠ لەدایک بووە.

کاکەی فەلاحیش ئەڵێ:
(١٨٣١-١٨٣٢)ی زاینیدا لەدایکبوو.

وەک ئەزانین و پێشتر لەبەشی پێشوو باسم کرد بەروارێکی تەواو بۆ لەدایکبون و مردنی شاعیرە کلاسیکییەکان نییە...لەبەر کۆنی سەردەمەکە و نەبوونی خوێندەواری و نەنوسینەوەی ژیاننامەکانیان.

باوکی خەلیفەی شێخ عوسمان
سیراجەدینی تەوێڵە بووه.

حەوت ساڵان بووە کە خراوەتە بەر خوێندن...ماوەیەک لای باوکی خوێندوویەتی.

بۆ خوێندن چۆتە سنە و
سابڵاغیش و لای مەلا (عەبدوڵڵا)ی پیرە باب خوێندوویەتی.

پاشان گەڕاوەتەوە سلێمانی و لای مەلا ناودارەکانی ئەو سەردەمە خوێندوویەتی.

ئینجا چووە بۆ بەغدا و بووە بە فەقێی زانای بەناوبانگی کورد
موفتی زەهاوی و ئیجازەی مەلایەتییەکەی لای ئەو وەرگرتوە.

دیسان مامۆستا عەلائەدین سەجادی ئەڵێ:
پاش ئیجازە وەرگرتنی لە (١٨٥٩ز)دا بووە بە مەلای مزگەوتی ئیمامی ئەعزەم لە بەغدا...بەڵام لە ١٨٦٢دا بەغدای جێهێشتوە و گەڕاوەتەوە بۆ سلێمانی و بووە بە ئەندامی دادگا
لە ١٨٦٨دا بەهۆی مردنی باوکییەوە دەستی لە کاری میری کێشاوەتەوە ا بووەتە مەلا و دەستی کردووە بە وانە وتنەوە بە فەقێیان.

{کاری میری=واتە کارکردن لە دام و دەزگاکانی حکومەت}.

مەلا حەسەنی کوڕی مەلا عەلی قزڵجی و مەلا مەحموودی مەزناوەیی و مەلا سەعید ئەفەندی
و، نایب ئۆغڵی کەرکوک و مەلا عەزیزی موفتی لە بەناوبانگترین فەقێکانی بوون.

هەر بە ڕێچکەی باوکیا ڕێگای تەرقەتی گرتوەتە بەر و بووە بە خەلیفەی شێخ (بەهائەدین)ی کوڕی شێخ عوسمانی تەوێڵە.