°İSLAMİ ADAPLAR°

YOL ADABI

Bismillahirrahmanirrahim.
....

Çarşı,pazar ve caddeler tüm insanların ihtiyaçlarını karşılayıp eve götürmek ve birbirleriyle alışveriş yapmak için buluştukları genel mekanlardır.
Müslüman'ın zamanının bir kısmını geçirdiği yollarda kendine has tutum,davranış,adap ve yüksek ahlakı vardır.
Yüce Allah bunu şu ayetiyle ifade ediyor:
"O Rahman (olan Allah)ın kulları,yeryüzü üzerinde alçak gönüllü olarak yürürler ve cahiller kendileriyle muhattap oldukları zaman "Selam" derler."(Furkan-63)
Hz. İbn-i Hale(r.a), Resulullah(A.s)'ın çarşıda yürüyüşünü şöyle anlatıyor:
"Giderken ağır ağır giderdi,ölçülü ve dengeli bir yürüyüşe sahipti,yavaş,vakur fakat süratli yürürdü,sanki yüksekten aşağıya iniyormuş gibi bir yürüyüşü vardı. Dönerken tüm vücuduyla dönerdi,gözleri yere bakar bir durumda olurdu,(yürürken)yere bakışı göğe bakışından çok ve daha uzundu.
Bakışları son derece anlamlıydı,ashabı ile yürürken ashabını öne alırdı,rastladığı kişiye ilk selamı o verirdi."(Tirmizi)
Gençlerin sokaklarda başıboş dolaştıklarını,caddelerde,sokaklarda,okul önlerinde ve meydanlarda toplanıp çirkin sözlerle insanlara eziyet etmekten,ayıp ve kusurları gözetmekten başka bir iş yapmadıklarını gördüğümüz bu zamanda Müslüman'ın bu yüce adaplara ne kadar da ihtiyacı vardır.
Yollarda yürüme ve pazarlarda çalışma ile ilgili bazı adaplar
1»Haram olan şeylere,gelen geçenlerin işlerine,hareketlerine ve giysilerine bakmamak.
2»Yollarda oturmaktan,dar sokaklarda ev ve iş yerlerinin karşısında beklemekten sakınmak.
3»Selamı yaymak,özelliklere salihlere selam vermek,selam verenin selamını onunkinden daha güzeli ile karşılamak.
Hz. Ebu Sadi (ra)'dan rivayetle Resulullah şöyle buyuruyor:
"Yollarda oturmaktan sakınınız,sahabeler 'başka çaremiz yok,yollar bizim meclisimizdir,yollarda sohbet ediyoruz' dediler. Resulullah(as) 'eğer oturmakta ısrar ediyorsanız o zaman o yolun hakkını verin' dedi. Yolun hakkı nedir? Diye sordular. Resulullah(as) 'Gözü yummak,eziyet vermekten sakınmak,selamı iade etmek,iyiliği emretmek ve kötülükten alıkoymaktır' dedi.(Müttefikun aleyh)
4» Yolun temizliğini muhafaza etmek,insanların geçtiği ve oturduğu yerlere çöp,kirli ve necis şeyleri atmaktan sakınmak.
5» Kabuk,cam parçaları,çivi ve taş gibi insanlara eziyet verecek şeyleri yollardan kaldırarak insanları bunlara takılıp düşmekten alıkoymak.
Hz. Ebu Hureyre (ra)'dan rivayetle şöyle buyuruyor:
"İmanının yetmiş küsur dalı vardır,en üstünü 'La ilahe illallah' sözüdür,en düşüğü yollardan eziyet verecek şeyleri kaldırmaktır,haya imanın bir dalıdır."(muttefikun aleyh)
6» Kalabalık yollardan,insanların dolup taştığı pazarlardan uzak durmak,buralara girmek zorunluluğu olduğunda hızlıca geçip gitmek,gafillerin arasında Allah'ı zikretmek. İşte en büyük fazilettir.
7» Yoldan geçenlerin bir şeye çarpma veya bir çukura düşme tehlikesi varsa buna karşı onları uyarmak,yürürken ihtiyaç olmaksızın sağa sola veya arkaya bakmamak.
8» Caddeden karşıya geçerken yolda taksi,dolmuş,otobüs ve bisiklet bulunmadığından emin olduktan sonra geçmek ve tehlikeye atılmamak.
9» Normal bir şekilde yürümek,acele etmemek,koşmamak,ağır ve yavaş davranmamak,büyüklenip üstünlük taslamak için kibirli ve çalımlı yürümemek.
Yüce Allah şöyle buyuruyor : "Yeryüzünde böbürlenerek yürüme;çünkü sen ne yeri yarabilirsin,ne dağlara boy ca ulaşabilirsin."(isra-37)
10» Yoldaki yiyecek ve ekmek kırıntıların ı kaldırmak,Allah'ın isimlerinin veya Kur'an-ı kerim ayetlerinin yazılı olduğu kağıtları insanların gelip geçtiği yerlerden kaldırmak.
11» Edep ve mürüvveti bozduğu için yollarda birşey yemekten sakınmak.
12» Yollarda oynamaktan,yolları eğlence,oyun ve vakit geçirme yerleri yapmaktan sakınmak.
13» Alışveriş yaparken yüksek sesle konuşmamak.
14» Yollarda geçen vakti Yüce Allah'ı zikretmek,Allah'ın ayetlerini ve yarattıklarını tefekkür etmek,salavat getirmek,ezberden Kur'an-ı Kerim okumak veya ezberinde olan şeyleri ve okul derslerini ezberden tekrar etmek için fırsat olarak değerlendirmek.
Hz. Ebu Hureyre(r.a) rivayetle Resulullah(sav) şöyle buyuruyor:
"Bir mecliste oturup o mecliste Aziz ve Celil olan Allah'ın adını zikretmeyen hiçbir kavim yoktur ki üzerine noksanlık,yorgunluk ve hasret çökmesin. Yola çıkıp yolda Aziz ve Celil olan Allah'ın adını zikretmeyen hiçbir kimse yoktur ki üzerine yorgunluk,noksanlık ve hasret çökmesin." (İbn-i Sinni)