Tinh tuý HSGQG

Đề 5

Đề: Trải nghiệm - ghi lại - tức thời chia sẻ lên mạng xã hội có nên là phương cách khẳng định giá trị của người trẻ trong thời đại ngày nay? (Đề HSGQG 2024)

Bài làm

Vào thế kỉ XIX, triết gia cổ điển Đức Hegel nổi tiếng với câu nói: "Cái gì tồn tại thì hợp lý, cái gì hợp lý thì tồn tại". Nếu vậy, việc người trẻ thế kỉ XXI "trải nghiệm - ghi lại - tức thời chia sẻ lên mạng xã hội" - một hiện tượng, một thực tế diễn ra một cách phổ biến, hẳn phải có một cái lí của nó?

Nếu nhìn xuyên suốt chiều dài lịch sử, việc trải nghiệm, ghi lại và chia sẻ vốn là một điều bình thường, một nhu cầu vốn có, mang tính bản năng của con người mọi thời, chẳng riêng người trẻ trong thời đại ngày nay. Từ buổi bình minh của lịch sử, người tiền sử đã tìm cách khắc lên đá những hình vẽ miêu tả cuộc sống của mình, "chia sẻ" với đồng loại và con cháu đời sau. Đến tận khi văn minh nhân loại đã tiến vào kỉ nguyên chinh phục vũ trụ, Yuri Gagarin vẫn không ngừng viết nhật kí, "ghi" lại trải nghiệm lơ lửng ngoài hành tinh của mình để có thể "chia sẻ" khi trở về. Thời nay, việc ghi và chia sẻ những trải nghiệm càng trở nên dễ dàng hơn, nhanh chóng hơn, mức độ phủ sóng rộng hơn với sự phát triển nhanh chóng của các nền tảng mạng xã hội, nhất là những bạn trẻ thuộc thế hệ Z với lợi thế nắm bắt nhanh nhạy các xu hướng công nghệ. Giả sử, nếu Gagarin sống ở thời nay với những phần mềm mạng xã hội, chưa biết chừng ông sẽ phát trực tiếp để "ghi lạ" và "chia sẻ ngay lập tức trải nghiệm" đặc biệt của mình khi ở ngoài vụ trũ. Thực chất, việc mạng xã hội có thể phát triển mạnh mẽ đến vậy xuất phát từ chính nhu cầu "ghi và chia sẻ" những "trải nghiệm" mang tính cá nhân hóa vô cùng lớn và ngày một tăng của người sử dụng. Trong mười ứng dụng được tải xuống nhiều nhất 2023, có tới tám vị trí trong danh sách là các ứng dụng mạng xã hội cũng bởi những "cái lí" hiển nhiên và tất yếu ấy.

Trải nghiệm - ghi lại - tức thời chia sẻ lên mạng xã hội là một phương cách khẳng định giá trị, khẳng định nhân hiệu của người trẻ. Nhìn dưới lí thuyết tâm lí học, A.Maslow đã đưa ra tháp nhu cầu gồm năm tầng, biểu diễn những nhu cầu cơ bản của con người, sắp xếp theo thứ tự từ thấp đến cao, càng cao thì nhu cầu càng nhân bản. Trong đó, nhu cầu thể hiện, khẳng định giá trị bản thân (self-actualization) là nhu cầu cao nhất trong kim tự tháp Maslow. Có lẽ, trong sâu thẳm ai cũng khao khát được tạo ra giá trị và được mọi người xung quanh thừa nhận. Trong bối cảnh hội nhập và toàn cầu hóa, chất riêng của mỗi cá nhân lại càng quan trọng hơn bao giờ hết. Bởi vậy, mỗi người không chỉ trông chờ vào "hữu xạ tự nhiên hương" mà cũng cần chủ động để khẳng định những giá trị mình đã đạt được, khiến người thân tự hào, có được sự ghi nhận, ngưỡng mộ từ xung quanh. Năm 2023, trào lưu "flex (nghĩa gốc là khoe khoang) đến hơi thở cuối cùng" nhận được sự hưởng ứng mạnh mẽ từ cộng đồng mạng. Văn hóa Việt Nam nói riêng và Á Đông nói chung vốn trọng về tập thể (collectivism), đề cao sự khiêm tốn và không khuyến khích thể hiện bản thân. Trào lưu này trên không gian mạng xã hội giúp mọi người "ghi lại và chia sẻ" - flex mà không lo bị phán xét như khi tương tác ngoài xã hội.