DOĞU TÜRKİSTAN'IN SESİ

NEDEN İŞİTMEDİ KULAKLARIMIZ ?!

Doğu Türkistan'daki bu zulüm nasıl başladı? Yıllardır eziyet gören, kan ağlayan topraklar yani Doğu Türkistan ;
konum itibariyle güçlü bir alan. Çin ve Avrasya'yı bağlayan bir köprü, medeniyetlerin kesiştiği nokta, verimli topraklara sahip olan güzel memleket.. Bütün bunlar tabii ki dünyanın büyük güçlerinin (!) yıllar öncesi ve bugün de gözlerini oraya dikmesini sağladı. Çin,
yüzyıllar önce Hun devletine ait olan bu toprakları ele geçirmeye çalıştı ve 70 yıl süren bu mücadelede Doğu Türkistan sürekli el değiştirdi. Sonunda Hun devleti hakimiyet sağladı ve sonrasında aynı mücadeleyi Göktürk devleti de devam ettirdi. Çin, Uygur halkını asimile etme isteğiyle yanıp tutuşarak kanlı eylemlerini devam ettirdi. Talas savaşı sonucunda Çin devleti bu emelini 18. yüzyıla arka planda tutsa da nihai amacına zaten 639 yılında da ulaşmış ve 112 yıl boyunca bölgede etkin rol oynamıştı.

Planlı ve çeşitli eylemlerle halka eziyet ederek bölge halkını etkisiz hale getirip asimile etmek isteseler de Uygurlar tam bir direnişle buna karşı çıktı. Ne yazıkki
bunun karşılığında daha fazla kan akıtılarak eylemler sürdü. 1871 yılında Yakup Bey tarafından Çin'in bu zulmü
bir süreliğine sonlandırıldı. Doğu Türkistan sınırları Çin askerlerinden temizlendi ve ülkede yeniden istikrar
sağlanarak yaralar sarılmaya çalışıldı. Bağımsızlığını daha yeni elde eden ve yaralarını sarmaya çalışan Doğu
Türkistan, Osmanlı'dan yardım isteme yoluna gidince Osmanlı Devleti' nin de desteği ile ayaklandı. Halk bu olanları ve Türk kardeşlerinin desteğini sevinçle karşıladı ve topraklarında Osmanlı sancağı dalgalandı.

Lakin bu sükunet uzun sürmedi.. O dönemde var olan Osmanlı iç karışıklıklarından yararlanan Rusya, İngiltere ve oyunun görünmeyen yüzü Çin "The New Great Game" çatısı altında toplanıp yeniden o bölgede etkin rol
oynamak istedi. Bu durum Orta Asyanın sınırlarını belirleyen en büyük
etmenlerden oldu. 1884 yılında Doğu
Türkistan, Çin'e bağlı bir eyalet olarak bugünkü "Sincan (Xinjiang)" adını aldı (yorumda devam ediyor).

Çeyrek asırlık baskı ve intikam politikaları ardından Çin devletinin merkezi otoritesinin zayıflamaya başladığı 1911 yılından sonra bölgede hareketlenmeler yaşandı. Girişimlerin önemli bir kısmı kanlı bir biçimde bastırılmış olsa da ardı arkası
kesilmeyen olaylar dur durak bilmeden
1933 yılına kadar sürdü. Nihayetinde, Kumul'un dağlık bölgelerinde başlayan bağımsızlık hareketi 12 Kasım 1933 tarihinde Kaşgar'da Doğu Türkistan
İslam Cumhuriyeti'nin kurulması ile
sonuçlandı. Kurulan bu yeni devlet hiçbir ülkenin desteğini almadan, tamamen halkın kendi imkan ve iradesi ile yol almıştır. 16 yıl sonra tarih tekerrür etmiş ve 13 Ekim 1949'da Doğu Türkistan işgal edilmiştir.