KPSS TARİH DERS NOTLARI

İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK TARİHİ

Çin kaynaklarinda; miğfer Arap kaynaklarinda:deniz sahilinde oturan adam
İran maynaklarinda;güzel insan
Uygur metinlerinde:güç, kuvvet
Ziya gökalp'e göre: töreli ,kanun ve nizam sahibi

Orta Asya'daki ilk Kültür Merkezleri
Anav kültürü:
●Orta asyadaki bilinen en eski kültür merkezidir. ●Arastirmalara göre yerlesik hayata geçildigine dair kalintilara rastlanilmistir
Afanesyevo:
●Türklere ait oldugu bilinen en eski kultur merkezidir.
●Avci ve savaşci özellikleri yansiran kalintilara rastlanmistir.
Andoronova:
●Burda ilk defa tunçtan yapilmis esyalara rastlanilmistir
Kelteminar:
●Burda balikçilik ve avcilik ile ilgili kalintilara rastlanilmistir
Karasuk:
●Demirin işlendiğine dair kalintilara bu merkezde rastlanmistir.
Tagar:
●Orta Asya kültür merkezleri içerisinde en gelismiş olan merkezdir.

ILK TÜRK DEVLETLERI

ISKITLER[SAKALAR]
● Ilk atli göçebe Türk kavmidir.
● Atı evcilleştiren,üzengiyi kullanan,pantolon ve ceketi kullanan ilk Türk toplulugudur.
●Ilk kadin hükümdari Tomris'tir.
●Alp Er Tunga ve Şu destanlari onlara aittir.
●ilk balbal örneklerini vermişlerdir
● "Bozkırın Kuyumcuları" olarak bilinirler.

ASYA HUN DEVLETI
[mö ıv. yy-ms 48]
● Merkezi Ötüken dir.
● Bilinen ilk hükümdarı Teoman dir.
● Orta Asya daki bilinen ilk teşkilatli Türk devletidir.
● En parlak dönemleri Metehan dönemidir.
Metehan Dönemi
● Türkleri ilk kez tek çati altinda toplamiştır.
● Orduda ilk kez onluk sistemini kullanmistir.
●Islak ok denilen menzilli silahi kullanmistir.
● Kurultayin ve ikili yönetim sisteminin temellerini atmistir.
● Kiok döneminde çin ile siyasi ve ekonomik iliskileri koruma politikasi izlenmistir.
● Kün-çin döneminde zayiflamaya baslamistir.
● Hohenyeh ve Cho Che [çi-çi] döneminde dogu ve bati olarak ikye ayrilmislar.
● Batiya çekilenler kavimler göçüne neden olmuşlar

Kavimler Göçü
●Balamir Han önderliginde batiya göç eden Hunlardan kaçan kavimlerin Avrupa'ya hareket etmesi ile oluşan göç tür.
Göç eden kavimler;
- Ostrogotlar
- Vizigotlar
- Saksonlar
- Vandallar
- Yuntlar
- Sarmatlar
- Burgatlar
- Angıllar
- Tühiringler
- Baştarmalar
Sonuçlari
●Vizigotlar tarafindan Ispanyada Bati Got Kralliği kuruldu
● Tunusta Kartaca merkeli Vandal Kralligi kuruldu
● Ren bölgesinde Burgot Kralligi kuruldu
● Britanya Adasinda Anglo-Sakson Kralligi kuruldu.

AVRUPA HUN DEVLETI
[378-479]
● Kurucusu Balamir Han'dir.
● En parlak dönemleri Atilla dönemidir.
●Bizans ile Margos[Konstantin]ve Anatolios Ant. imzalanmistir.
●Atilla'nın ölümü üzerine İlek,İrnek ve Dengizek kardeşleri döneminde devlet zayıflamış ve yıkılmıştır.

AKHUNLAR (EFTALİTLER)(367-557)
-Başkenti Belh kurucuları Aksuvar Kağan'dır.
-557 yılında Göktürkler ile Sasanilerin ittifakı sonucu yıkılmıştır.

GÖKTÜRK DEVLETI (552-659)
-Bumin Kağan tarafından Ötüken merkezli kurulmuştur.
-En parlak dönemleri Mukan Kağan dönemidir.
-Çin entrilaları sonucu yıkılmislardir.

II. GÖKTÜRK DEVLETI (682-744)
-Kutluk Kağan Çin e karşı isyanı sonucunda Ötüken merkezli kurulmuştur.
-En parlak dönemleri Bilge Kağan döneminde yaşanmıştır.
-Kendi alfabeleri olan Göktürk Alfabesini oluşturmuslardir.
-Orhun Kitabeleri(Abideleri) onlara aittir.(Türklerindir ilk yazılı eserleri)
-Bozkurt ve Ergenekon destanlari onlara aittir.
-Türk adını siyasi alanda ilk kez kullanmışlardır.
-Parayı kullanan ilk Türk Devletidir.

UYGURLAR (744-840)
-Kutluk Kül Bilge tarafından Ötüken de kurulmuştur.
-En parlak dönemleri Moyençur dönemidir.
-Bögü Kağan döneminde Maniheizm dinini benimsemişlerdir.
-840 yılında Kırgız saldırıları sonucu ikiye ayrıldı daha sonra yıkıldı.
-Yerleşik hayata geçen ilk Türk toplulugudur.
-Kendilerine ait alfabe (Uygur) gelistirmislerdir.
-Kağıt ve matbaayı ilk kullanan Türk devletidir.

TÜRGIŞLER (651-766)
-Baga Tarkan ve Sulu Kağan önemli hükümdarlarıdır.
-Kendi adına para bastıran ilk Türk  hükümdari Baga Tarkan'dır.
Emevilere karşı mücadele etmişlerdir.
-766 yılında Karluklar tarafından yıkılmislardir.

AVARLAR (552-835)
- Başkenti, Segedin'dir.
- Kurucusu, Bayan Kağan'dır.
- İstanbul'u kuşatan ilk Türk Devletidir.

BULGARLAR( 583- 1237 )
-Kelime anlamı karışık,karmaşık  anlamlarına gelir.
-Kurucusu Kübrat Kağan'dir
-Şan Kızı adlı destanları vardır.
1.Tuna Bulgarları
-Kurucusu Asparuh'tur.
-Kurum Han döneminde İstanbul'u kuşatmışlardır.
-Boris Han döneminde Hristiyanlığı kabul ettiler.
-Hükümdarları Çar ünvanını kullanmışlardır.
2.İtiI(Volga) Bulgarları
-Almış Han zamanında İslamiyeti kabul etmişlerdir.
-İslamiyeti resmi din haline getiren ilk Türk devletidir.

HAZARLAR ( 630-968)
-Hazarlar'da devletin başinda bulunan kağan sembolik mahiyette olmustur, devlet idaresinin tamamı Bey denilen kisinin elinde bulunurdu.
-Museviliği benimseyen ilk ve tek Türk Devletidir.
-İlk Türk-Arap savaşları Hazarlarla Hz Osman ordulari arasinda meydana geldi.
-Paralı askerlere yer veren tek Türk devletidir

MACARLAR (896-XV YY.)
-Kurucusu Arpat Kağan'dır.
-Hristiyanlığın Katolik Mezhebini benimsemişlerdir.
-Dünyanın ilk Türkolojik Enstitüsü,nü 1870 yılında Budapeşte de kurmuslardir.

PEÇENEKLER
- Devlet kurmamışlardır.
- Bizans ordusunda ücretli olarak görevyapmışlardır.
- "Turak" döneminde Hristiyan liğı benimsemişlerdir.
- Divan-ı Lügatit Türk'te Peçenekler; Rum diyarına yakın oturan Türklerden bir bölük olarak anlatılmıştır.
- Miklos Hazineleri Peçenek lerden kalmadır.

KIPÇAKLAR(KUMANLAR)(1000-1303)
- Ruslarla yaptıkları mücadeleler İgor Destanı'na konu oldu
- Oğuzlarla yaptıkları mücadeleler Dede Korkut Hikayelerine konu oldu.
- "Codex Comamicus" adıverilen iki ciltlik Kıpçak sözlüğü oluşturdular.

OĞUZLAR(UZLAR)
- Türklerin en kalabalık boyudur.
- Hristiyan Oğuzlara "uz" denir.
- Oğuzların en kalabalık boyu "Çıpni"dir.

SABİRLER(SABARLAR)
- Anadolu'ya sefer düzenleyen ikinci Türk topluluğudur.
- Buğarık adlı kadın hükümdarları vardır.
- En parlak dönemi Balak Han ile yaşadılar.

TÜRGİŞLER(TÜRGEŞLER)(659-766)
-Bilinen ilk hükümdarları Baga Tarkan'dır.
- Baga Tarkan kendi adına para bastıran ilk Türk hükümdardır.
- Sulu Kağan döneminde Emeviler'le "Haristan Savaşını" yapmışlardır.

KIRGIZLAR(840-1207)
- Merkezi Ötüken'dir.
- Dünyanın en uzun destanı olan Manas Destanı onlara aittir.
- Orta Asya'da en son kurulan Türk devletidir.
- Yenisey Yazıtları onlara aittir.
-Moğul hakimiyetine giren ilk Türk grubudur.
- Dünya tarihinde ilk kez milletler arası yarışma düzenleyen devlettir.

KARLUKLAR (827-1212)
- Cengiz Han'a itaat eden ilk Türk müslüman topluluğudur.
- İslamiyeti kabul eden ilk Türk toplulugudur.
- Müslümanların Talas Savaşı'nı kazanmalarinda önemli rol oynamışlardır.