Wat is Stop Pesten?

Hoe geef je kritiek?

Hallo iedereen!

Weten jullie nog toen we jullie aan het beging die enquête lieten invullen? Ja? Nou, wij ook. Een van onze vragen was namelijk wat jullie dachten dat een oorzaak was van het pesten op wattpad. En de grootste oorzaak was volgens jullie toch echt: kritiek geven. Dit had twee kanten, aan de ene kant van de mensen die zeiden dat het geven van kritiek zorgde voor spanning en aan de andere kant de mensen die zeiden dat het slecht ontvangen van kritiek zorgde voor spanning. Daarom besloten wij daarop in te spelen met een tweedelige cursus over kritiek. We beginnen dan ook met de vraag: hoe geef je kritiek? 

Hiervoor hebben wij gelijk contact gezocht met iemand die wij persoonlijk heel erg bewonderen om haar talent wat het geven van goed kritiek betreft. Het mocht even duren, maar uiteindelijk stuurde ze een handleiding die zij geschreven had voor jullie! Daarom wil ik @Saraline2000 bedanken voor het feit dat ze de tijd heeft genomen om dit te doen! 

Veel plezier met lezen! Hier volgt haar lesje: 

Ik heb een lange tijd recensies geschreven op Wattpad en achter de schermen help ik af en toe ook een handje als proeflezer bij bevriende schrijvers; in die tijd heb ik vaak nagedacht hoe ik mij kritiek het best kon verwoorden, zonder de ander te kwetsen én zonder tegelijk de boodschap te doen verslappen.

Het wordt vaak onderschat, maar niet enkel kritiek ontvangen is moeilijk; kritiek geven is misschien wel even lastig. Veel mensen houden zich al te zeer in of durven zelfs helemaal géén kritiek te geven, omdat ze bang zijn dat ze de ander kwetsen of dat ze als onaardig beschouwd zullen worden. Kritiek is echter cruciaal in een samenleving. Het wordt vaak geassocieerd met iets negatiefs, terwijl de bedoelingen meestal positief zijn. Kritiek zorgt ervoor dat we ons gedrag veranderen en zelfs verbeteren, op voorwaarde dat de kritiek op een constructieve manier gegeven wordt. Voor de duidelijkheid: kritiek geven om anderen doelbewust te kwetsen, is geen kritiek maar haat. Dat is natuurlijk helemaal uit den boze.

In dit stukje zal ik kort uitleggen hoe je op een opbouwende manier kritiek geeft, zodat beide partijen er beter van worden en we uiteindelijk allemaal nog door één deur kunnen; hoera, een vredevol Wattpad!

• WEET MET WIE JE TE MAKEN HEBT•

Iedereen reageert anders op kritiek. De ene heeft nood aan een harde, onverbloemde aanpak terwijl de andere beter met een zachte hand wordt behandeld. Doe beroep op je mensenkennis. Als je weet van iemand dat die al heel onzeker is, kan je je woorden bijvoorbeeld iets meer afwegen, want anders gaat dit een averechts effect hebben. Bij iemand die nogal hardleers is, mag je dan weer best iets directer zijn. Probeer je manier van kritiek geven dan ook een beetje af te stemmen op de persoon waarmee je te maken hebt. Tenminste, als je die persoon al kent. Als je de andere niet (goed genoeg) kent, wees dan altijd voorzichtig in je aanpak, want de kans is groot dat diegene jou ook niet goed kent en dat zou weleens tot strubbelingen kunnen leiden. In dat geval is het dus des te belangrijker je kritiek op een goede manier over te kunnen brengen.

• DE SANDWICH METHODE•

Niemand wordt graag bekritiseerd, want voor velen voelt dit aan als een aanval op hun hele persoon of dan ontstaat er het gevoel dat ze gefaald hebben. Denk steeds na: hoe zou ik me voelen als iemand dezelfde woorden tegen mij zou uitspreken? Een lange opsomming van al je tekortkomingen zou waarschijnlijk niet heel motiverend zijn. Daarvoor is er de sandwich methode! Wie iets kent van sandwiches, weet dat deze bestaan uit verschillende lagen. Je gaat dan ook te werk in verschillende laagjes: om te beginnen start je met een positieve opener, want dan kom je toch meteen een stuk minder aanvallend over en de kans is groter dat diegene daarna beter naar je zal luisteren. Zorg er wel voor dat je dit ook echt meent en dat je niet zomaar terloops een compliment uit je duim zuigt waar je niets van meent; de ander zal ook wel opmerken dat dit niet oprecht is en dat zal het gesprek ook niet ten goede komen. Als het niet oprecht is, zeg je nog altijd beter niets. Er is trouwens wel altijd iets positiefs te zeggen, daar ben ik zeker van, ook al moet je er soms iets creatiever voor zijn. Na de positieve noot ga je over naar het beleg en bij deze dus ook je eigenlijke doel: de kritiek op zich. Na deze moeilijk verteerbare brok eindig je dan best nog eens met een positieve noot.

Voorbeeldje:
Hé, Bob! Ik vind je plot echt heel origineel. Hoe ben je toch op dat idee gekomen? Erg mooi hoe jij jouw fantasie gebruikt. Alleen vind ik dat er een paar ongeloofwaardigheden in staan. De emoties van je hoofdpersonage kwamen nogal stroef over in die ene passage. Je zou dat nog eens moeten nakijken. Er zit echt veel potentieel in je verhaal, dus ik ben er zeker van dat je dit kan verbeteren.

• DE IK-BOODSCHAP •

Voor één keer is het eens wel goed om meer ik dan jij in je zinnen te hebben. Ga niet veralgemenen: je hebt de spelling van een kleuter en je schrijfsijl is kinderachtig. Dat komt nogal verwijtend over, nietwaar? In de plaats daarvan verwijs je beter naar jezelf en je eigen ervaringen. Beperk je kritiek dus louter tot je eigen vaststellingen. Om op het eerste voorbeeld terug te komen: ik stoorde me aan de spellingsfouten in dit boek, want dat belette me goed door te lezen. Ik miste ook wat volwassenheid in de stukken die ik heb gelezen, want ik vind diepgang belangrijk. Vertel er dus ook altijd bij waarom dit je dan precies dwarszit. Zo is je kritiek minder direct gericht op de ander, waardoor die zich minder geviseerd voelt.

• WEES CONCREET•

Niets zo vervelend als kritiek krijgen en toch nog altijd niet weten wat je dan precíes fout doet. Het is de bedoeling dat de kritiek voor verbetering zorgt, dus draai niet te veel rond de pot en verwoord zo helder mogelijk wat je nu eigenlijk bedoelt. Probeer dit zo veel mogelijk te doen aan de hand van concrete voorbeelden. Dus niet: ik vind ergens toch wel dat je misschien aan je personages moet werken, want die ene keer gedroegen ze zich nogal ongeloofwaardig en er zit niet echt een lijn in hun gedrag, zie je? Nee, die andere persoon ziet het niet. Wees exact: toen Jacques ruzie had met zijn vriend in hoofdstuk drie, was hij eerst zo kwaad en dan vergaf hij hem ineens uit het niets, wat ik een te bruuske omslag vond. Iets zoals dit.

• GEEN MONOLOOG MAAR DIALOOG•

Het is niet de bedoeling dat jij in één lange rits van woorden door blijft praten; sta open voor dialoog en laat de andere reageren. Houd het niet bij enkel mededelingen, maar stel ook vragen. Het kan altijd zijn dat je gesprekspartner je kritiek niet terecht vindt en het is belangrijk dat je hier ook echt naar luistert. Misschien moet je achteraf je mening wel bijstellen en wees dan ook niet te gekrenkt om dat toe te geven.

• GEEF OPLOSSINGEN•

Focus niet enkel op wat de ander in jouw ogen verkeerd doet, maar zeg liever wat je dan wél wil zien; wat moet die persoon doen zodat die voldoet aan jouw eisen en hoe kunnen jullie dit eventueel samen bereiken? Zo kunnen jullie samen tot een oplossing komen en bouwen aan iets positiefs. Natuurlijk geef ik hier weer een voorbeeldje bij. Zeg niet: Jouw personages zijn van karton! In de plaats daarvan zeg je: Ik zou je personages graag iets driedimensionaler zien. Dat spoort meer aan om je gedrag te veranderen, niet?

***

Zo, met deze tips hoop ik dat ik een redelijk beeld heb kunnen schetsen van het belang van opbouwende kritiek. Kritiek is namelijk essentieel, wat je ook doet. Waar zouden we anders staan als niemand ooit zegt waar het op staat? Kritiek zou niet iets mogen zijn waar je schrik voor moet hebben; alleen zo kunnen we aan een betere gemeenschap bouwen.

Opbouwende kritiek over dit stuk is trouwens altijd welkom.    

***
Project Stop Pesten: verpest het pesten.
***