HRISTIYANLIK TARİHİ

Katolik Meshebi

KATOLİKLİK

5 Külli-evrensel' anlamına gelen Yunan­ca 'katholikos' kellesinden türeme olup, Hıristiyanlığı evrensel bir din, bu dinin temsilcisi olarak da havari St.Petrus adı­na Roma Latin Kilisesi'ni kabul eden Hıristiyanlık mezhebinin adı.
Hz. İsa'nın yeryüzünden ayrılmasından sonra Hıristiyanlar arasında büyük ayrılık­lar baş göstermiştir. Hz. İsa'nın temelde İsrail Oğullarına gönderilmiş olması, ona inanmak isteyen Yahudilerin çok çe­şitli ifsat faaliyetleri, bu arada özellikle Pavlos'un meşum çabaları ve bir yandan putperest Roma ile mücadeleye giren Hı­ristiyanlığın, zamanla Mitraizm gibi birta­kım Ön Asya dinleriyle de mücadele et­mek durumunda kalması, bu ayrılıkları gi­derek çoğaltmıştır. Çok erken dönemde, saf Tevhid inancı sarsılmış, ortaya 300'-den fazla İncil çıkmış, bir yandan Tevhid inancını koruyanların çabaları devam ederken, bir yandan da ihtilafları gider­mek gibi gayelerle konsiller toplama gele­neği başlamıştır.
Hıristiyanlığın istişare organları olan konsillerİn ilkinin İ.S.22 yılında Kudüs'te toplandığı bilinmektedir. Hıristiyanlıkta İtikad ve ahkamla ilgili kararlar alan kon­siller, genel ve bölgesel olmak üzere iki şe­kilde toplanıyordu. Bu konsillerin en önemlisi İ.S. 325'te İznik'te Roma impa­ratoru Konstantin'in gözetiminde topla­nanı idi.
İznik konsilinin toplanış amacı, Özellikle Hz. İsa'nın şahsiyeti etrafında baştan beri süregelen ihtilafları görüşmek ve bir sonu­ca varmaktı. İsa, Allah tarafından gönde­rilmiş bir kul -peygamber miydi, yoksa bu­nun da ötesinde onun Allah' la özel bir iliş­kisi var mıydı? Konsile katılan 2048 din adamından 318'i İsa'nın Allah'ın cevhe­rinden var olmuş bir ilah ve ezeli olduğu­nu ve Allah gibi onda da hiçbir değişikli­ğin olmayacağını kararlaştırdı ve bu te­mel akide haline getirildi. 2048 üyeli fcon-silde yalnızca 318 kişi tarafından bu kara­rın alınmasında ve uygulanmasında împarator Konstantin'İn tayin edici baskısı ol­duğu tarihi bir vakıadır. Bu inancın dışın­da bir inanca sahip olanlar (Örneğin Ari-us) aforoz edildiği gibi, o ana kadar elden ele dolaşan 300'den fazla İncil'den Mat­ta, Markos, Luka ve Yuhanna İndileri 'kanonik' (sahih) İnciller kabul ve ilan edi­lerek, özellikle Barnabas İncili gibi diğer İndilerin okunması ve bulundurulması ölüm cezasını gerektiren bir suç sayıldı.
Batı Hıristiyanlığı, Roma Latin Hıristi­yanlığı da denilen ve Roma Latin Kilise­si* nce temsil edilen bu' resmi* Hırist iyanlı-ğa evrensellik verilerek Katoliklik doğ­muştur. Katoliklik, kendisini 12 Havari'-nin en büyüğü kabul ettiği Petrus' a dayan­dırır. İddiaya göre, Hz.İsa Petrus'a kendi­sine vekaleten kilisesini kurma görevi ver­miş, Petrus Hıristiyanlığı tebliğ mücadele­sinde Roma'da şehid edilmiş ve bunun üzerine Roma piskoposu onun görevini devralmıştır. Daha sonra, mahalli pisko­posların hepsinin reisi olarak Roma pisko­posu Papa unvanıyla Hz. İsa'nın, mahalli piskoposlar da havarilerin vekilleri sayıl­mışlardır.
İznik Konsili'nde Hz. İsa*nm tanrılığı ka­bul edilmiş olmakla birlikte, Ruhu'1-Ku-düs'ün niteliği görüşülmemişti. Bu sıralar­da Neo-PIatonizm'in etkisindeki İskende­riye Kilisesi Kainat* a üç kuvvetin hakim olduğunu, bunların da, Yaratıcı Güç (Al­lah), Akıl (Oğul İsa) ve Ruh (Ruhu'l-Kuds) olduğunu ifade ediyordu. Bunun yanısıra,Ruhu'l-Kudüs'üntanrıolmadığı-nı iddia edenler de vardı. Değişik safhalar­dan geçen mücadele ve tartışma sonucu İskenderiye Kilisesi'nin görüşleri kabul edilerek Teslis inancı tamamlandı. Fakat, anlaşmazlıklar devam etti. İstanbul'da patrik olarak bulunan Photius, Ruhu'l- Kuds'ün Babadan çıktığım söyleyerek Roma Kilisesi'ne karşı çıktı. Ruhu'1-Ku-düs'ün Baba ve Oğul'dan birlikte çıktığım kabul eden Roma Kilisesi Patriği aforoz ettiyse de, yeniden makamına geçen pat­rik Photuis, 879 yılında İstanbul'da bir konsil toplayarak kendi görüşünü yeni­den beyan ve te'yid etti. Bunun üzerine, birbirlerini kafirlikle itham eden bu iki ki­lise birbirinden koptu ve böylece Doğu Yunan Kilisesi adıyla Ortodoksluk ortaya çıktı. XVI. yüzyılda da reform hareketle­riyle Protestanlık doğdu.
Ön Asya'da 'katolik' olarak anılmakla birlikte Papalığa bağlı olmayan bazı Er­meni, Gürcü ve Nesturi grupları gibi hıris-tiyan toplulukları da bulunmakatdır.