ATATÜRK SONRASI DÖNEM TÜRK DIŞ POLİTİKASI
1)İsmet İnönü Dönemi
-Milli Şef dönemi olarak adlandırılmaktadır.
-II. Dünya Savaşı'nın etkilerinden korunmak için Milli Kalkınma Kanunu çıkartılmıştır.
-Hasan Ali Yücel ile İsmail Hakkı Tonguç öncülüğünde halka tarım, bilim vb. alanlarda bilgi vermek halkın refah seviyesini yükseltmek amacıyla Köy Enstitüleri kurulmuştur.
-II. Dünya Savaşı yıllarında Ekmek Karnesi Kanunu çıkartılmıştır.
-1944'de Toprak Mahsulleri Vergileri Kanunu çıkartılmıştır.
-Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu çıkartılmış ama pek başarı sağlanamamıştır.
Not: Bu görüşmeler devam ederken CHP'den Adnan Menderes, Refik Koraltan, Fuat Köprülü ve Celal Bayar tarafından Dörtlü Takrir adı ile bir önerge verilmiştir.
-1945'te Türkiye, II. Dünya Savaşının sonlarına doğru Almanya ve Japonya'ya göstermelik olarak savaş ilan etmiş bunun sonucunda Birleşmiş Miletlere kurucu üye olmuştur.
-146'da çift dereceli seçim sisteminden tek dereceli seçim sistemine geçilmiştir.
-1946'da Cumhuriyet döneminin ilk çok partili seçimleri yapılmıştır.
2)II. Dünya Savaşı Sonrası Türk Dış Politikası
-Türkiye II. Dünya Savaşına fiilen katılmamıştır.
-Daha çok Barış Cephesi içinde yer almıştır.
-1941 yılında SSCB'ye saldırmaya hazırlanan Almanya güney kanadını güvenceye almak amacıyla Türkiye'ye bir saldırmazlık antlaşması önermiş Türkiye bunu hemen kabul etmiştir.
I. Kahire Görüşmeleri
-İngiltere Dışişleri Bakanı Türkiye'den hava üstlerini açmasını ve yıl sonuna kadar savaşa katılmasını istemiştir. Türkiye'yi tehdit etmiştir ancak bu istekleri reddedilmiştir.
Adana Görüşmeleri
-Churcill (İngiltere) II. Dünya Savaşı sürecine Türkiye'yi de dahil etmek adına çaba sarf etse de İsmet İnönü savaşa katılmamıştır.
-Türkiye savaşın sonlarında BM'ye girmek amacıyla Almanya ve Japonya'ya simgesel olarak savaş ilan etmiştir.
II. Dünya Savaşı Sonunda Yaşanan Gelişmeler
a)Türkiye'de Çok Partili Hayata Geçiş
-Çok partili hayata geçiş sürecinde kurulan ilk parti Milli Kalkınma Partisi'dir. 1945 yılında CHP milletvekilleri Adnan Menderes, Refik Koraltan, Fuat Köprülü ve Celal Bayar tarafından partiye Dörtlü Takrir adlı bir önerge vermişler bu yüzden partiden ihraç edilmişlerdir.
-Partiden ihraç edilen bu milletvekilleri Demokrat Partiyi kurmuş 1946 seçimleri ile ilk kez çok partili döneme geçilmiştir.
-1946'da çift dereceli seçim sisteminden tek dereceli seçim sistemine geçilmiştir.
Not: Türk siyasi tarihinde 1946 seçimleri açık oy gizli sayım ile yapıldığından sonuçları şüphelidir.
-1950 seçimlerinde ise Demokrat Parti iktidara gelmiştir.
b)Birleşmiş Milletler
-Örgütün 7 tane alt kuruluşu vardır. Bunlar;
-Genel Kurul
-Güvenlik Konseyi
-Ekonomik ve Sosyal Konsey
-Vesayet Konseyi
-Adalet Divanı
-İnsan Hakları Konseyi
-Genel Sekreterlik
Not: Birleşmiş Milletlerin kurucu üyeleri arasında Türkiye'de bulunmaktadır.
c)Truman Doktrini
-Truman Doktrini ABD'nin Monroe (yalnızlık) Doktrini'yi terk edip komünizm tehtidi altındaki devletlere mali ve askeri yardım yapma politikasıdır.
d)Marshall Planı
-İkinci Dünya Savaşı sonrası dönemde ABD Dışişleri Bakanı Marshall tarafından Avrupa ülkelerine yardımda bulunmak ve bu ülkeleri kısa zamanda güçlendirmek amacıyla hazırlanan yardım programıdır.
Amaçları;
-Sağlanacak dış yardımlarla Avrupa devletlerinin yıkılan ekonomilerinin onarımını sağlamak.
-Komünizmin Batı Avrupa'daki yayılışını engellemek.
Not: En fazla yardım alan ülkeler İngiltere, Fransa Almanya ve İtalya olmuştur.
-Avrupa ülkeleri ekonomi alanında işbirliğini sağlamak amacıyla Avrupa Ekonomik İşbirliği Örgütü (OECC) kurulmuştur.
-Marshall Planı Soğuk Savaşı döneminin başlangıcını oluşturmaktadır.
Soğuk Savaş: ABD ve Rusya arasındaki savaş olmadan ekonomi, bilim vb. yönden yarış yapılan rekabetçi dönemdir.
e)Molotov Planı
-Marshall Planına karşılık Sovyet Rusya tarafından Demir Perde ülkelerine yapılan ekonomik yardım ve kalkınma programıdır.
f)Kuzey Atlantik Paktı (NATO)
-ABD senatosuna ABD'nin güvenliğini ilgilendiren ve karşılıklı yardıma dayanan bölgesel ve diğer ortak antlaşmalara katılma yetkisinin verilmesine ilişkin bir karar tasarısı sunulmuştur.
-Bunun sonucunda 12 batılı ülke arasında NATO kurulmuştur.
Adnan Menderes (Demokrat Parti) Dönemi
-Türkiye bu dönemde Birleşmiş Milletlerin çağrısına uyarak Kore Savaşı'na asker göndermiştir.
-Türkiye'nin Kore'ye asker göndermesi NATO'ya üye olmasının önünü açmıştır. Türkiye 1952'de NATO'ya üye olmuştur.
Ayrıca;
-1954'te Türkiye Yunanistan ve Yugoslavya ile birlikte Balkan Paktı'nın kurucuları arasında yer almıştır.
-Köy Enstitüleri kapatılmıştır.
-Türkiye Irak ile birlikte Bağdat Paktı (CENTO)'nın kurucuları arasında yer almıştır.
