5.Sınıf Fen Bilimleri Konu Özet Kitabı

Ünite-1 / Vücudumuzun Bilmecesini Çözelim

     Besinlerin içerikleri ve Görevleri

Vücudumuzun yaşamını devam ettirebilmesi için ,büyüyüp gelişebilmesi için yediğimiz yiyecek ve içeceklere " besin " , besinlerin vücuda alınmasına da " beslenme " denir.

BESİNLER

Besinleri içeriklerineve vücuttaki görevlerine göre gruplandırabiliriz. 

YAPICI VE ONARICI BESİNLER:

Vücudumuzun büyüme ve gelişmesinde görev alırlar.Bu besin grubu " proteinlerdir"

_ Vücudumuzun temel yapısını oluştururlar.

_Büyüme ve gelişmeyi sağlarlar.

_ Vücutta meydana gelen kırık ve yaraların iyileşmesini sağlarlar.

_ Vücudun mikroplara karşı direncini arttırırlar.

_ Saç ve tırnakların uzamasını sağlarlar.

Hayvansal Besinlerden; et, süt,peynir, yumuta ve balıkta

Bitkisel Besinlerden; baklagiller ,( mercimek,fasulye, nohut, bezelye vb. ) tahıllar ( arpa, buğday, çavdar yulaf vb.) ve kuruyemişlerde protein bulunur.

Besin maddeleri üzerine nitrik asit damlatıldığında oluşan " sarı renk" protein varlığını gösterir.

DÜZENLEYİCİ BESİNLER:

Düzenleyici besinler; su, mineraller ve vitaminlerdir.

SU:Vücudumuzun yaklaşık% 70 'i sudur. Su , vücudumuzda;

_Besinlerin sindirilmesi,emilmesi ve taşınmasında,

_ Vücuda zararlı maddelerin dışarı atılmasında,

_ Vücut sıcaklığının düzenlenmesinde görev yapar.

MİNERALLER: Vücudun hayatsal faaliyetlerininin düzenli bir şekilde devam etmesini sağlarlar.

VİTAMİNLER: Vücudumuzun hastalıklara karşı direncini arttırılar. Yüksek sıcaklıkta ve açık havada bırakıldıklarında özelliklerini kaybederler.

Vitamin

  Bulunduğu besinler

       A

Süt,peynir,yumurta sarısı,karaciğer ve yeşil sebzeler

      B

Tahıl ve tahıl ürünleri,süt ve süt ürünleri,kırmızı et

      C

Turunçgiller(limon, portaka,mandalina vb.)böğürtlen,çilek,domates ve soğan

      D

Süt ve süt ürünleri, balık, balık yağı,karaciğer,tereyağ ve yumurta

      E

Yeşil sebzeler, tahıl ve tahıl ürünleri,bitkisel yağlar ve kırmızı et

      K

Kırmızı et,karaciğer,muz,şeftali ve çilek

ENERJİ VERİCİ BESİNLER:

Karbonhidratlar: Vücudumuzda öncelikli olarak enerji elde etmede kullanırlar.Besin maddeleri üzerine iyot çözeltisi damlatıldığında oluşan "mavi- mor" veye " kahverengi"renk karbonhidrat varlığını gösterir.

Yağlar:Enerji miktarı en fazla olan besinlerdir.Besin maddeleri kağıda sürüldüğünde kağıdın saydamlaşması , yağın varlığını gösterir.

Dengeli Ve Sağlıklı Beslenme

Dengeli beslenme : vücudun ihtiyacı olan besin çeşitlerinin yeterince alınmasıdır.

SİNDİRİM VE GÖREVLİ YAPILAR

Besimlerin küçük parçalar ayrılarak kana geçebilecek hale gelmesine" sindirim" adı verilir.

Sindirimde görevli yapı ve organlar

_ Ağız

_ Yutak

_ Yemek Borusu

_ Mide

_ İnce Bağırsak

_ Kalın bağırsak

DİŞLER : Besinlerin parçalanarak yutulabilir hale gelmesine yardım eder.

a) Kesici Dişler: Besinleri kesmeye koparmaya sağlar Alt ve üst çenede toplam sekiz tanedir.

b) Köpek dişleri: Besinleri kesmeye koparmaya sağlar. Toplam dört tanedir.

c) Küçük ve büyük azı dişleri:Besinleri öğütmeye yararlar. En fazla sayıda ki dişlerimizdir.