Öğrenme Psikolojisi

Klasik k. ilkeleri 3

Öğrenilmiş çaresizlik 

Ne kadar ders çalışırsa çalışsın sınavdan düşük not alan birinin nasıl olsa yüksek not alamayacağım deyip ders çalışmaktan vazgeçmesi öğrenilmiş çaresizlik için örnektir.

Öğrenilmiş çaresizlikte pasiflik söz konusudur. Ayrıca pekiştireç ve cezadan kaçmaya isteksizlik vardır.Ön Koşullanma

Diğer adı da duyusal ön şartlanma olan ön koşullanma, tepkisel koşullanmanın bazı durumlarda koşul ilişkisi oluşmadan önce aralarında bağlantı kurulmuş olan uyarıcıları da etkisi altına almasıdır. Ön koşullanma, bir uyarıcıya koşullanma gerçekleştikten sonra, koşullanma gerçekleşmeden önce bu uyarıcının ilişkili olduğu diğer uyarıcıya aynı tepkinin verilmesidir.

Bir çocuk tırnak makasıyla tırnağını keserken yanlışlıkla elini keser ve canı yanar. Tırnak makasını görünce artık korkmaya başlar. Kullandığı tırnak makasında törpü de vardı. Çocuk artık törpü görünce de korkar. Çünkü canının yandığını hatırlar.

Burada ön koşullanma törpü görünce korkmasıdır.

Kendini Gerçekleştiren Kehanet

öğrenme psikolojisi içinde yer alan kendini gerçekleştiren kehanet, bir kişi neyi beklerse onun gerçekleşme ihtimali daha fazladır şeklinde açıklanabilir. Olması beklenen şeylerin başımıza gelmesidir.

!Sınava ne kadar çalışırsa çalışsın geçemeyeceğini düşünen Elif (Öğrenilmiş çaresizlik yaşıyor), sınavı gerçekten kötü geçtiğinde "ben zaten demiştim" gibi ifadeler kullanması kendini gerçekleştiren kehanet için örnektir.

Garcia Etkisi (Olumsuz Tat Koşullanması)

Organizmanın bir olayla ilgili yaşanan olumlu ya da olumsuz durumun, aradan bitişiklikle açıklanamayacak bir süre geçtikten sonra baş bir durumla zihinsel olarak ilişki kurmasıdır.

Akşam midesi bulanan Ahmet, bunun nedenini öğlen yediği pideye bağlar. Bundan sonra pide yemez.

John Garcia fareler üzerinde yaptığı bir araştırmada, fareleri bir bölümde cam kaptan su içirmekte, radyasyonlu bölümde is plastik kaptan su içirmektedir. Radyasyonlu bölmede plastik kaptan su içen fareler doğal olarak hastalanmaktadır. Farelerin önüne radyasyon olmayan bir bölmede cam ve plastik kaptan ayrı sular verildiğinde, fareler hep cam kaptan su içmektedir. Çünkü hastalıklarını plastik kaptan içilen suya bağlamaktadırlar.

25 yaşında cildinde bozulmalar gören birinin bu durumu ergenlik dönemindeki sivilcelere bağlaması.

Garcia'nın Çalışmaları

Koşullanmanın gerçekleşebilmesi için koşullu ve koşulsuz uyarıcı arasındaki sürenin kısa olması gerekmez. Yani bitişiklik kavramını çürütmüştür.Her türlü uyarıcıya koşullanma gerçekleşmez.Organizma biyolojik olarak bazı uyarıcıları eşleştirmeye diğer uyarıcılara nazaran daha hazırdır. Bunu da hazırlanmışlık kavramıyla açıklamaktadır.Garcia burada Pavlov'un belirttiği "her türlü uyarıcı ile koşulsuz uyarıcı arasında bağlantı kurulabilir" düşüncesinin yanlış olduğu ifade etmiştir.