Çift yarık deneyi, parçacık ve dalga ikilemini anlamamıza yarayan en güzel ve en ilginç deneylerden birisidir. Önce parçacık ve dalga ikilisinin ne olduğu üzerine konuşalım. Parçacık denilince akla ilk gelen şekil bilyedir. Bilyeyi duvara atarsanız tek bir noktada iz bıraktığını görürsünüz. Dalga denilince ise akla su birikintisi gelir. Su birikintisinin oluşturduğu dalga duvara çarptığında dalganın temas ettiği yer boydan boya ıslanır.
TEK YARIK DENEYİ
Şimdi ortasında dikey tek bir yarık olan plaka alalım ve bilyeleri teker teker bu plakaya doğru fırlatalım. Fırlattığımız bilyelerin bir bölümü plakaya çarparak geri sekecek, bir bölümü de yarıktan geçip duvara çarpacak. Belli sayıda atış yaptıktan sonra plakayı kaldırıp duvardaki ize baktığınızda yarıktan geçen bilyelerin dikey bir çizgi şeklinde iz bıraktığını görürüz.
Aynı tek yarıklı plakayı bu sefer suya batıralım ve suda dalgalar oluşturarak dalgaları plakaya doğru gönderelim. Dalgalar plakaya çarpıp yarıktan geçer ve duvarın ortası yani dalganın tepe noktasına denk gelen kısım dalgadan daha yoğun etkilenir. Çünkü dalganın güçlü olan kısmı tepe noktasıdır.
ÇİFT YARIK DENEYİ
Oops! Bu görüntü içerik kurallarımıza uymuyor. Yayımlamaya devam etmek için görüntüyü kaldırmayı ya da başka bir görüntü yüklemeyi deneyin.
Bu sefer aynı işlemleri yan yana iki dikey yarığı olan plakayla deneyelim. Çift yarıklıplakaya sırayla bilye fırlatalım. Bilyelerinbazısı sağdaki yarıktan, bazısı soldaki yarıktan geçerken bazısı da plakaya çarpıp geri seker. Atışımız bittiğinde duvarda iki çizgi şeklinde bir desen görürüz.
Oops! Bu görüntü içerik kurallarımıza uymuyor. Yayımlamaya devam etmek için görüntüyü kaldırmayı ya da başka bir görüntü yüklemeyi deneyin.
Çift yarıklı plakaya dalga gönderecek olursak girişim modeli dediğimiz bir desen elde ederiz. Çünkü dalgalar her iki yarıktan geçerken kırılıp birden fazla dalgaya bölünür ve birinin tepe noktasıyle diğerinin kesiştiği noktada dalga ortadan kaybolur. Çok kafa karıştırmaya gerek yok. Sonuç olarak çift yarığa dalga gönderdiğinizde soldaki gibi birden fazla çizginin olduğu bir desen elde edersiniz. Buna girişim modeli denir.
Oops! Bu görüntü içerik kurallarımıza uymuyor. Yayımlamaya devam etmek için görüntüyü kaldırmayı ya da başka bir görüntü yüklemeyi deneyin.
Aynı deneyleri elektronlarla yapalım. Bu sefer biraz teknoloji kullanalım ve duvara bir algılayıcı yerleştirerek gönderdiğimiz parçacıkların nereye çarptığını tayin edelim. Unutmayalım, elektronları elektron tabancamızdan teker teker fırlatıyoruz. Bir önemli nokta daha; fırlattığımız elektronun hangi yarıktan geçtiğini gözlemlemiyoruz. Deneyimizin sonunda beklentimiz plakanın arkasında bilyelerin yaptığı gibi iki çizgili desen oluşmasıdır. Fakat deney sonunda duvarda bulunan algılayıcıdan okuduğumuz veri gösteriyor ki duvarda oluşan desen iki çizgiden oluşan desen değil, ikiden fazla çizgi deseni, yani dalganın oluşturduğu girişim modelidir.
Bu deney gösteriyor ki parçacık olarak yani bilye gibi hayal ettiğimiz elektronlar aslında birer dalgadan ibaret. Elektron tabancasından parçacık olarak çıksa da yolda dalga formuna bürünerek yarıklardan geçiyor ve duvarda dalga deseni oluşturuyor.
