[ Văn Mẫu 12-THPT ]

Chương 3

Đề bài : Phân tích diễn biến tâm trạng của nhân vặt Thị trong tác phẩm Vợ Nhặt của Kim Lân

Một trong những thành công của Kim Lân trong tác phẩm này chính là nghệ thuật đặc tả tâm lý của từng nhân vật. Diễn biến tâm trạng của nhân vật Thị trong Vợ nhặt đã thể hiện được thành công đó trong ngòi bút của tác giả.

ái năm 1945 trong lịch sử dân tộc khi mà biết bao con người phải chết vì cái đói, vì miếng cơm manh áo. Chữ "tràn" đã được nhà văn sử dụng vô cùng đắt giá. Cái đói đã ập đến từng nhà, từng người mà não lòng đầy thê lương với những cảnh người sống mà "xanh xám như những bóng ma"

Đó là cái không khí u ám với tiếng quạ kêu lên từng hồi, mùi ẩm mốc của rác rưởi cùng với cả mùi gây của xác người. Nhà văn Kim Lân đã đặc tả "khi mà cõi dương lởn vởn không khí ủa cõi âm" và ranh giới giữa sự sống và cái chết thì mong manh như sợi tóc.

Chính trong cái hoàn cảnh khắc nghiệt ấy, tưởng chừng người ta sẽ chết vì đói vì khát thì Tràng lại gặp được Thị. "Cái đói đã làm Thị tơi tả và biến dạng nhân cách". Khi chưa được ăn thì nàng cong cớn, xưng xỉa, để rồi khi được ăn thì Thị quên hết cả sĩ diện, cả ý tứ để theo Tràng về sau lời rủ rê.

Điều khác biệt là từ khi chấp nhận cùng Tràng trở về nhà, Thị đã thay đổi theo hướng tích cực. Thị tự nhận thức được rằng mình đã có nơi nương tựa, không phải trong mong được ăn qua ngày, Thị đã hoàn toàn thay đổi để trở thành một người đàn bà mẫu mực.

Nếu như trước đây Thị cong cớn, chao chat hay sưng sỉa nơi nhà kho quán chợ với Tràng, nhưng giờ đây gặp Tràng thì Thị lại ngượng ngịu, chân nọ ríu chân kia, rón rén, e thẹn, cái nón rách tàng tàng che khuất đi nửa mặt. Vì sao Thị lại ngượng ngùng như vậy?

Đó là vì Thị đang đối diện với lòng mình hay bởi sự tò mò của người dân trong xóm. Sự ngượng ngịu này còn bao gồm cả việc chấp nhận về chung một mái nhà với Tràng là chấp nhận dấn thân và cảnh đời xa lạ. Cái dáng điệu "thèn thẹn" có chưa ít nhiều niềm vui của người con gái mới về nhà chồng. Có thể thấy khi phân tích diễn biến tâm trạng nhân vật Thị trong vợ nhặt, người ta thấy được sự tiến triển trong tâm lý của cô nàng này theo chiều hướng tích cực.

Khi mới về nhà, Thị "mơm mớm ngồi méo giường" cho thấy cái sự chông chênh đầy rụt rè của Thị trong ngày đầu tiên về nhà chồng. Cô nàng được nhặt ấy đã phân vân biết bao. Thị theo Tràng về vì hoàn cảnh không đủ cái ăn, và rồi cố nén cái sự thất vọng khi thấy gia cảnh của chồng. Kim Lân đã thể hiện thật đặc sắc và chân thực hình ảnh Thị qua chi tiết "cái ngực gầy lép nhô lên, nén một tiếng thở dài".

Hơn nữa lúc ấy bà cụ Tứ – mẹ chồng của nàng còn chưa về. Liệu bà có chấp nhận Thị hay không? Rồi cái cảnh làm dâu sẽ trơ trụi như thế này sao?... Trong tâm trạng ấy, biết bao câu hỏi cứ hiện lên trong tâm trí của Thị. Diễn biến tâm trạng nhân vật Thị trong Vợ nhặt quả thật là phức tạp và đa chiều.

Khi gặp mẹ chồng – bà cụ Tứ, Thị lại lúng túng chào "U đã về ạ" để rồi trước cái nhìn đăm đăm của mẹ chồng, Thị lại cúi xuống "tay vân vê tà áo đã rách bợt". Hình ảnh Thị khép nép đứng một chỗ thể hiện tinh tế cái tâm trạng của cô nàng vợ nhặt trong ngày đầu tiên về nhà chồng. Vừa tủi, vừa e thẹn ngượng ngịu của Thị đã được nhà văn diễn tả thật sâu sắc. Diễn biến tâm trạng nhân vật Thị trong Vợ nhặt cùng vì thế mà trở nên hấp dẫn cho câu chuyện.

Cái tâm của nhà văn Kim Lân không chỉ dừng lại ở những nét phác thảo cái cuộc sống nghèo khổ, cái cảnh theo không về nhà chồng của Thị mà còn thể hiện đậm nét qua sự đầm ấm của một gia đình. Sau ngày về nhà chồng, Thị đã thay đổi. Sáng sớm Thị dậy quét nhà của sân vườn để rồi thấy cái gì đó khác lạ đầy mới mẻ. Và rồi chính Thị nhận ra cái hạnh phúc khi ở ngôi nhà này.

Một ý tứ đẹp đẽ thể hiện ở việc Thị ý tứ và món cám đắng chát vào miệng. Nó thật khác biệt với sự lăn xả vào miếng ăn nơi đầu huyện của Thị trước đây, mà nguyên do cũng chỉ vì cái đói.

Người vợ nhặt đã mang đến cho ngôi nhà sự ấm áp của tình yêu gia đình, của tình cảm vợ chồng, của tình thương mà người con dâu dành cho người mẹ xa lạ. Sự chịu khó và chăm chỉ của Thị đã khiến cái mặt ủ ê của bà cụ Tứ tươi tỉnh hẳn lên. Còn chồng Thị – Tràng lại thấy căn nhà trở lên gắn bó lạ lùng. Từ chỗ bị cái đói khát ném ra ngoài đường, bỏ xa nhân cách vì miếng ăn, thì giờ đây chính Thị lại là người thắp lên niềm tin và hạnh phúc.

Câu nói vô tình tưởng như tình cờ của Thị đã thắp lên điểm tựa tinh thần và niềm tin về tương lại tương sáng cho hai mẹ con Tràng – hình ảnh Việt Minh phá kho thóc của Nhật giữa tiếng trống liên hồi. Một tương lai tươi sáng rồi sẽ đến, hứa hẹn sự ấm no hạnh phúc của Thị, cho mẹ con Tràng và biết bao những người nông dân khác lúc bấy giờ.

Có thể nói, diễn biến tâm trạng nhân vật Thị trong Vợ nhặt đã trải qua bốn giai đoạn. Đầu tiên là sự xấu hổ, phân vân và ngượng ngùng và tiếp theo là sự hạnh phúc. Hình ảnh Thị xuất hiện như ngọn đèn leo lắt trước cơn bão giông của cuộc đời, đồng thời thể hiện tư tưởng nhân đạo của tác phẩm.

Qua việc thể hiện và phân tích diễn biến tâm trạng của nhân vật Thị trong Vợ nhăt đã cho thấy tấm lòng nhân đạo của nhà văn Kim Lân. Ông xót xa lo lắng và cảm thông cho những nhân vật của mình, cho những con người sống trong cái đói đeo đẳng của năm 1945. Qua đó, nhà văn cũng gián tiếp tố cáo xã hội loạn lạc, tố cáo bọn phát xít thực dân đã tạo ra nạn đói và hạ thấp thân phận cũng như nhân phẩm của con người.

Kim Lân, cùng vì thế, đã đứng về phía nhân dân, ủng hộ cách mạng và chiến đấu vì mơ ước tự do, ấm no và hạnh phúc. Nhân vật Thị cũng góp phần cho thấy thái độ yêu mến và trân trọng của tác giả đối với những phẩm chất tốt đẹp của con người, mặc cho hoàn cảnh xô đẩy vẫn không hề bị bào mòn. Mặc dù trong tác phẩm chưa có hình ảnh nào về sự nổ ra của Cách mạng, nhưng trong tương lai gần kho thóc của Nhật sẽ thuộc về tay chúng ta, sức mạnh vùng lên của người nông dân sẽ bộc phát.

Cũng như Tô Hoài, Nguyễn Minh Châu, Nam Cao, Ngô Tất Tố... nhà văn Kim Lân đã thêm một lần nữa tạo nên một hình ảnh sáng ngời về người phụ nữ Việt Nam. Việc phân tích diễn biến tâm trạng nhân vật Thị trong Vợ nhặt, nhà văn đã góp phần thể hiện quan điểm nhân đạo cao cả của mình đối với thân phân cũng như nhân phẩm của con người. Hi vọng thông qua bài viết các bạn đã nhận được những thông tin bổ ích.