Nasîhatlerin birincisi, Ehl-i sünnet âlimlerinin, kitâblarında
bildirdiklerine göre, i'tikâdı düzeltmekdir. Bu âlimler, kitâblarında Eshâb-ı kirâmdan işitdiklerini bildirmişler, kendi kafalarındanhiçbirşey yazmamışlardır. Cehennemden kurtulan, yalnız bu âlim-
lere tâbi' olanlardır. Allahü teâlâ, o büyük insanların çalışmalarına, bol bol mükâfât versin! Dört mezhebin ictihâd derecesine yükselmiş müctehidlerine ve bunların yetişdirdikleri büyük âlimlere
(Ehl-i sünnet) âlimi denir.
İ'tikâdı (Îmânı) düzeltdikden sonra,ahkâm-ı islâmiyyeye uymak, ya'nî fıkh kitâblarının bildirdiği ibâdetleri öğrenmek ve yapmak ve yasak etdiklerinden kaçınmak lâzımdır. Beş vakt nemâzı, üşenmeden, gevşeklik yapmadan, şartlarına ve ta'dîl-i erkâna dikkat ederek kılmalıdır. Nisâb mikdârı malı ve parası olan, zekât vermelidir. İmâm-ı a'zam buyuruyor ki,
(Kadınların süs olarak kullandıkları altın ve gümüşün de zekâtını
vermek lâzımdır.)
Kıymetli ömrü, lüzûmsuz mubâhlara bile harcamamalıdır. Harâm ile geçirmemek, elbette lâzımdır. Tegannî ve şarkı ve çalgı âletleri ile meşgûl olmamalı, bunların nefse verecekleri lezzete aldanmamalıdır. Bunlar bal karışdırılmış, şekerle kaplanmış zehr gibidir.
(Gîbet) etmemelidir. Gîbet harâmdır. [Gîbet, bir müslimânın
veyâ zimmînin gizli bir kusûrunu, arkasından söylemekdir. Harbîlerin ve bid'at sâhiblerinin, mezhebsizlerin ve açıkca günâh işliyenlerin bu günâhlarını ve zulm edenlerin ve alış verişde aldatanların bu fenâlıklarını duyurarak, müslimânların, bunların şerrinden sa-
kınmalarına yardım etmek ve müslimânlığı yanlış söyliyenlerin ve
yazanların bu iftirâlarını herkese söylemek lâzımdır.
Bunları söylemek, gîbet olmaz (Redd-ül muhtâr: 5-263).]
(Nemîme) yapmamalı, ya'nî müslimânlar arasında söz taşıma- malıdır. Bu iki günâhı işliyenlere çeşidli azâblar yapılacağı bildirilmişdir. Yalan söylemek ve iftirâ etmek de harâmdır, sakınmak lâzımdır. Bu iki fenâlık, her dinde de harâm idi. Cezâları çok ağırdır. Müslimânların ayblarını örtmek, gizli günâhlarını yaymamakve kusûrlarını afv etmek çok sevâbdır.
Küçüklere, emri altındabulunanlara [zevceye, çocuklara, talebeye, askere, işçiye] fakîrlere merhamet etmelidir. Kusûrlarını yüzlerine vurmamalıdır. Olur
olmaz sebeblerle o zevallıları incitmemeli, dövmemeli ve sövmemelidir. Hiç kimsenin dînine, malına, canına, şerefine, nâmûsuna
saldırmamalı, herkese ve hükûmete olan borcları ödemelidir.
Rüşvet vermek ve almak harâmdır. Yalnız, zâlimin zulmünden kurtulmak için ve ikrâh, tehdîd edilince vermek, rüşvet olmaz. Fekat bunu da almak harâm olur. Herkes, kendi kusûrlarını görmeli,
Allahü teâlâya karşı yapdığı kabâhatleri düşünmelidir. Allahü teâlânın, kendisine cezâ vermekde acele etmediğini, rızkını kesmediğini bilmelidir. Ananın, babanın, hükûmetin, ahkâm-ı islâmiyyeye
uygun emrlerine itâ'at etmeli, ahkâm-ı islâmiyyeye uygun olmayanlara isyân etmemeli, karşı gelmemeli, fitneye sebeb olmamalıdır. [Kısacası, hakîkî müslimân, medenî, ilerici insandır. (Mektû-
bât-ı Ma'sûmiyye) ikinci cild, 123. cü mektûba bakınız!]
İ'tikâdı düzeltdikden ve islâmiyyetin emrlerini yapdıkdan sonra, bütün zemânları, Allahü teâlânın zikri ile geçirmelidir. Zikrebüyüklerin bildirdiği gibi, devâm etmelidir. Zikre, ya'nî kalbin, Allahü teâlânın ismini, (Sıfât-ı zâtiyye)sini hâtırlamasına, anmasına
mâni' olan herşeyi, kendine düşman bilmelidir.
İslâmiyyete ne kadar çok yapışılırsa, hergün beş vakt nemâz kılınırsa, Onu anmanın lezzeti artar. İslâmiyyete uymakda, gevşeklik, tenbellik artdıkca, o lezzet de azalır ve kalmaz olur. Zikrin çeşidleri vardır. Bunlardan
biri, (Allahü ekber, Allahü ekber. Lâ ilâhe illallahü vallahü ekber.
Allahü ekber ve lillâhilhamd)dır. Buna (Tekbîr-i teşrîk) de denir.
Her gün çok söylemelidir. (İstigfâr düâsı) da, fâidesi pek çok olan bir zikrdir. İslâm düşmanları, Allahü teâlânın emrlerinin, yasaklarının yok edilmesine çalışıyorlar. Müslimânlar, böyle bölücü, yıkıcı yazılar yayan gazeteleri, televizyonları evlerine sokmamalı, onların yalanlarına, iftirâlarına aldanıp da, tuzaklarına düşmemeğe çok dikkat etmelidir.
İhlâs ile yapılmayan ibâdetin fâidesi olmaz, sevâbı olmaz. (İhlâs), herşeyi yalnız Allah rızâsı için yapmakdır. İhlâs, Allahü teâlâdan başka hiçbir şeyi sevmemekle, yalnız Onu sevmekle,
kendiliğinden hâsıl olur. Kalbin yalnız Onu sevmesine (Kalbin tasfiyesi), (Kalbin itmînânı) veyâ (Fenâ fillah) denir. Kalbin itmînânakavuşması, ancak Onu çok hâtırlamakla, büyüklüğünü, ni'metlerini düşünmekle olacağını, Ra'd sûresinin yirmisekizinci âyeti bildirmekdedir.
İnsanda, akl, kalb ve nefs denilen üç kuvvet vardır.
Aklın ve nefsin yeri dimâgdır. Kalbin yeri yürekdir. Akl, mektebdersleri, fen bilgileri, san'at hesâbları, mal sâhibi olmak, âhıretikazanmak yolları gibi fâideli şeyleri düşünür. İsterse düşünür. İstemezse düşünmez. Aklın bu düşüncelere ve insanın bunlara kavuşmak için çalışması lâzımdır. Hattâ, çok sevâb olur.
Harâm olan düşüncelerin kalbe sirâyet etmeleri zararlıdır. Nefs, dâimâ
harâmları, zararlı şeyleri yapmağı düşünür. Kalbin kendinde hiç
düşünce yokdur.
Onu, aklın ve nefsin ve his uzvlarından dimâga ve dimâgdan kalbe ulaşan harâm şeylerin düşünceleri gelerek, has ta yapar. Kalbi bu hataralardan kurtarmak gücdür.
Bu hâtıralar[düşünceler] gelmezse Allahü teâlâyı hâtırlar, düşünür. Ya'nî kalb,hiç düşüncesiz kalmaz. Kalbin Allahü teâlâyı hâtırlaması, ismini
çok söylemekle veyâ bir Velîyi severek görmekle olur. Bir Velîyi
bulamazsa, ismini işitdiği bir Velînin hayâtını okuyup öğrenir, onu
çok sever. Ona (Râbıta) yapar. Ya'nî hep onu düşünür.
Bir Velîyi görmek, Allahü teâlâyı hâtırlamağa sebeb olacağı, hadîs-i şerîfde bildirilmişdir.
İslâm Ahlâkı
