Sıfır'dan Başla

KÂİNATIN EN GİZEMLİ VE KARMAŞIK NESNESİ

BEYİN NEDİR?
Beyin kafatasının içinde bulunan, meniks adı verilen zarlarla kaplı ve diğer organlara benzemeyen önemli bir organdır. Yaklaşık 1,4 Kg ağırlığındadır. Hareket etmez, Kalp gibi atmaz, Akciğer gibi genişleyip sönmez. Beynimizde milyarlarca nöron(sinir hücresi) bağlantısı vardır ve bu nöron bağlantıları arasında sinyal alışverişi zihinlerimizi oluşturur. Beyin genel olarak; istemli hareketlerimizi, yürüme, koşma, zıplama, dinleme ve konuşmak gibi ayrıca istemli olmayan; soluk alma reflektif hareketler, sindirim yapabilmek gibi... Kontrol eder. Merkezi sinir sisteminin(CNS) bir parçasıdır.

BEYNİN BÖLÜMLERİ NELERDİR?
Beyin üç bölümden oluşur.
1= Beyin( Serebrum)
Beyin iki önemli ana bölüme ayrılmıştır. Sağ ve sol beyin yarısı (hemisfer). İki hemisfer korposkallozom ile beyine bağlanmıştır. Beyin duyularımızdan gelen bilgileri kullanarak bedenin uygun cevaplar oluşturmasını sağlar. Aynı zamanda okuma, düşünme, öğrenme, konuşma, ve duyguları kontrol eder.
2= Beyincik(Serebellum)
Beyincik, beynin alt arka kısmındadır. Bu bölge denge, ince el hareketlerinin koordinasyonu ve yürürken konuşmak gibi karmaşık eylemleri kontrol eder.
3. Beyin Sapı
Beyin sapı, beyni omuriliğe bağlar. Bu bölge açlık ve susuzluk gibi ihtiyaçları kontrol eder. Ayrıca nefes alma verme, beden ısısını ayarlama, kan basıncını sağlama gibi fonksiyonları kontrol eder.
4= Hipotalamus
Vücut ısısını, yemek yemeği, haz, saldırganlık gibi içgüdüsel fonksiyonları ayarlar ve bunlardan sorumludur.

BEYNİN BAŞLICA GÖREVLERİ?
-Hayati fonksiyonların kontrolü: vücut ısısını, kan basıncını, kalp atış hızını , solunum, uyku, yemek yeme, vb.
-Aldığımız bilgilerin tümünü duyularımızla almak, işlemek, birleştirmek ve yorumlamak: görmek, duymak, tat almak, dokunma, koku alma.
- Kontrol hareketleri ve duruşamaz: yürümek, koşmak, konuşmak, ayakta durmak.
-Duygu ve davranışlarımızdan sorumludur.
-Düşünmemizde, akıl vermemize, hissetmemize...
-Üstün bilişsel veya beyin fonksiyonları kontrol etmek: Hafıza, öğrenme, algı, yönetici işlevleri vb.
" İnsanoğlu bilmelidir ki neşe, sevinç, gülme, ve sporlar ve acı, keder, ümitsizlik ve yaslar hep beyinden gelir. Ve bununla biz, özel bir yolla, akıl ve bilgiye erişiriz, görür ve duyarız. Neyin kötü, neyin tatlı ve neyin tatsız olduğunu... Aynı organla aklımızı kaybeder ve deliririz ve korkarlar. Dehşet bizi sarar ve tüm  bunlara beyin sağlıklı olmadığında maruz kalırız... Benim fikrine göre insanoğlunun en büyük gücü beyin egzersizleridir."{(Hipokrat) MÖ 4. YY}--(Kutsal hastalık üzerine)

İNSAN BEYNİ İLE İLGİLİ BAZI İLGİNÇ BİLGİLER?
-İnsanlarda beyin zarı tüm hayvan türleri arasında en gelişmiş ve karmaşık yapıda olandır. Büyüktür ama kıvrılıp katlandığı için küçük hale gelir. Buda ona kırışık görünüm özelliğini verir.
-İnsan beyni yaklaşık 1.5 Kilodur. Ortalama hacmi ise 1195 CC dir.
-Çoğunluğu gliyal hücreler ve nöronlardan oluşmak üzere insan beyninde 100 milyar sinir hücresinin bulunduğu tahmin ediliyor.

NÖRON NEDİR?
Nöron, bilgiyi hücreler arası ve hücre içi seviyelerde almak ve işlemek, iletmekte uzmanlaşmış hücrelerdir. Bu, aksiyon potansiyeli denilen elektrokimyasal sinyaller(sinirsel tepkiler) aracılığıyla yapılır. Yapısal olarak, nöronlar organizmadaki diğer hücrelerle aynı sitoplazmik elementler ve genetik bilgiye sahiptirler. Nöron üç bölümden oluşur;

1=HÜCRE GÖVDESİ YA DA SOMA HÜCRESİ
Hücrenin çekirdeği(DNA ile birlikte), endoplazmik retikulum ve ribozomlar (protein üretir) ve mitokondrileri (enerji üretir). Kapsayan ana bölümdür Soma ölürse hücrede ölür.

2= AKSONLAR
Soma hücresinden gelen bir uzantıdır bitiminde varikozitler bulunan, içinden sinir atışları aktarılan ( pre- Sinaptik element) sinaptik bağlantı noktaları olan bir çeşit "kablo"dur. Bu kablonun uzunluğu nörondan nörona değişiklik gösterir. Bazıları 1mm'den kısa, bazıları 0.914mt'den daha uzundur. Genellikle motor nöronlar gibi periferik sinirlerdir. Bu aksonlar özellikle (motor ve duyusal)nöronlar bilgi aktarımını hızlandırarak daha kolay hale getiren miyelin adlı bir tabaka ile kaplıdır. Bir aksonda ne kadar miyelin varsa sinir sinyallerine o kadar güçlü ulaşır. En çok miyelin bulunduran akson ise en uzağa gidecek ve güçlü gidecek olan duyusal ve motor nöronlarıdır.

3=DENDRİTLER
Soma hücresinden gelen ve dallara ayrılarak ağaç şeklini alan sinir uçlarıdır. İki nöron arası etkileşimi bunlar sağlar.

GLİYAL HÜCRELER NEDİR?
Merkezi sinir sisteminde en bol miktarda bulunan hücre türüdür. Yetişkin bir beyinde bölünebilme ( hücre doğumu )kabiliyetine sahiptirler ve beynin düzgün bir şekilde işleyebilmesi için varlıkları gereklidir. Bu hücreler nöronlara yapısal destek sağlar, daha iyi bir sinaptik aktarım için aksonları miyelin ile kaplarlar (Schwann hücreleri) hücrenin beslenmesinde rol oynarlar. Bağışıklık sistemlerinde kan beyin bariyerini muhafaza ederek mekanizmaların yenilenmesine ve sinir tamirine katkı sağlar vb. Astrositler, oligodendrositler ve mikrogililer gibi birçok gliyal hücre tipi mevcuttur. Periferal sinir sisteminde Schwann hücreleri,  uydu hücreleri ve makrofajlardır.

•Mert ŞAHİN•