İlyada

Küçük Mitolojik Sözlük

İliada'nın ve Grek Mitologyasının anlaşılmasını kolaylaştırmak için tertip edilmiştir.

Afrodite: Aşk ve güzellik tanrıçası; Anhis ile birleşerek Ene'yi doğurmuş; Deniz dalgalarının köpüklerinden doğmuş olduğuna inanılırdı. Afros «köpük» demektir. Bu inanca göre ismi verilmiştir. Kadınlar «ma ten Afroditen» (Afrodite hakkı için) diye yemin ederlerdi. Özel Afrodite ismi şairlerin eserlerinde: 1) Aşk zevkleri, 2) İptilâ, aşk heyecanı, 3) Doya doya lezzet alma, sevişme, 4) Güzellik, cemal mânalarıyla, genel isim olarak çok kullanılırdı. Venüs seyyaresine ve zar atışının en iyi şekline de bizde dü şeş gibi Afrodite ismi verilmişti. Bk. Paris.

Agamemnon: Atreoğlu, Argos ve Mykene Hanı; Troya seferinde bütün Ahaylılar ona tâbi olmuşlardı. Fakat Dernekte bütün öbür Ahaylı Hanlar rey sahibi idi, fikirlerini, tasarladıklarını ileri sürerler, öğütleyebilirler, Hanın kararlarını tenkit ederlerdi. Her kararından sorumlu tutulurdu. Ahilleus ile Agamemnon arasındaki atışma İliada'nın en esaslı konusudur.

Ahaia (Ahay ili): Peleponez'in bir ülkesi ve, genişletilerek bütün Peleponez. Romalılar Makedonya hariç bütün Grek iline Ahai derlerdi. Ahalisine Ahaoi, denilir ki, (Ahaialılar) demektir. Troya seferine katılan kavimlerin hepsine, İliada'da, Ahaioi denilmektedir: Argoslular, Danaoslular, Giritliler, İtakeliler, Fthialılar (Myrmidonlar), Lokrialılar.. Ahaioi (Ahaialılardan) dır. Syria ve Pont memleketlerine akın etmiş olduklarını Bailly (Dict. Grec Français) söylemektedir. Bütün bu memleketlerin ayrı ayrı Hanları, başları ve kıralları varsa da, milletin genel ismi Ahaioi (Ahaylılar) dır. Kök Ahay çok eski ve uzaklardan akın etmiş bir kavime delâlet etmektedir.

Ahilleus: Anası deniz tanrıçası, deniz ihtiyarının (Poseidon'un) kızı, gümüş ayaklı Thetis; babası Eakoğlu Pele'dir. Hüküm sürdükleri ülkeye Fthia, kavmine Myrmidonlar denilirdi. Bk. Fthia.

Apollon (Foebos): Zeus ile Leto'nun oğlu, güneşi temsil eden tanrı; Foebos (parlak, ışıklı) ismi bu vasfını göstermek üzere verilmiştir. Artemis'in ikiz kardeşidir. Bk. Artemis.

İnsanlara gaipten haberler (oracles) verirdi, bu kâhinlikte «pythia» ismini alan duacı kadın medium rolünü oynardı; Parnas dağının eteğinde Delfes şehrinde Apollon'un bu yolda haberler verdiği bir tapınağı vardı, insanlara hekimliği de Apollon'un öğrettiğine inanılırdı. Kyklopları (tepegözleri) öldürdüğü için Zeus, onu Thessalia Hanına sürgün etmiş olduğu hakkında bir rivayet (legend) vardır; orada Hanın sürülerini beklerdi, çobanların piri sayılırdı. Apollon'un müziğin de temsilcisi olduğuna inanılırdı: Onunla müzikte rekabete kalkışan Satyr'in derisini diri diri yüzdüğü hakkında dahi bir legend vardır. Üçüncü bir rivayet: Frygia Hanı Midas, Pan'ın kavalını Apollon'un lyr'ine tercih ettiği için, tanrı kızarak Midas'a iki eşek kulağı vererek onu cezalandırmıştır. Bk. Pan.

Ares: Zeus'le Here'nin oğlu, kavga tanrısı; Aktor'un kızı Astyake ile birleşerek Askalaf ile İalmen'i dünyaya getirmiştir. Burağan timsali (cisimlenmişi) sayılırdı. Fırtınaların koptuğu Thrakia'nın kuzeyini kendisine makam tutarmış. Çok sert bir tanrı olarak düşünülüyordu. Çok çabuk koşan atlara koşulmuş arabasının üstünde, dolaştığı yerlere ölüm saçardı; hiç bir kavmin, hiç bir şehrin koruyucusu değildi, insanlar, hattâ tanrılar onu sevmezdi. Romalıların Mars ismindeki harp tanrısı lâtin Pantheonunda yüksek bir yer tutar, Ares böyle bir şereften uzaktır. Zeus, Athene, Apollon... ile savaş halindedir. Kavga destanı olan İliada'da, tabiî olarak önemli bir rol oynamaktadır.

Argos: Peleponez'de Argolide ilinin ve Agamemnon'un baş sitesi; birçok eserde bütün Argolide iline Argos denilmektedir; hattâ bütün Peleponez'e şâmil bir isim olarak kullanılmıştır. Thessalia ovasına da Argos Pelastique (Pelasge Argos'u) denilmiştir. Mykene aynı ülkenin ve Agamemnon'un başka bir şehriydi. Bu ülkeyi Here çok sever ve korurdu.