Arapça(nahiv) dersleri

İsim cümlesi(mupteda ve haber)

İsim cümlesi(mupteda ve haber)

Herkese iyi çalışmalar dilerim🍀

***

MÜFRET: Tekil
MÜSENNA:İkil
CEMİ: Çoğul

🔴Daha önce müptedanın özne, haberin yüklem olduğunu söylemiştik. Şimdi asıl konuya girelim:)

*isimlerin özellikleri*
-Tenvin alırlar.
-ال takısı alırlar.
-Harfi cer alırlar.
-Nida harfi alırlar.

🔴İsimler; insan, hayvan, bitki, cansız, sıfat ve mana olarak altıya ayrılır.

🔴Bir cümlede özne ve yüklem olmalı aksi taktirde cümle diyemeyiz. Çünkü yargı yoktur.

🔴İsim cümlesinin isim ile başladığını daha önce belirtmiştik.

*müptedanın özellikleri*
-Genellikle marifedir. (Belirlidir.)
-Cümlenin başında bulunur.
-Merfudur.

*Haberin özellikleri*
-Genellikle nekiradır. (Belirsizdir."
-Cümlenin sonunda bulunur.
-Merfudur.

🔴Müpteda ve Haber birbirlerine sayı ve cinsiyet bakımından uyar.

🔴Müpteda akılsız bir çoğul olursa eğer (yani insan dışı) Haber kesinlikle Müfret ve Müennes (tekil ve dişi) gelir.

🔴Haber türemiş bir isim değilse (sıfat anlamı taşımayan bir kelime) müptedaya sayı ve cinsiyet bakımından uymak zorunda değildir.

***

HABER ÇEŞİTLERİ

🔴Haber çeşitleri üç tanedir.
1) Müfret haber
2) Cümle haber (isim ve fiil cümlesi olarak ayrılır)
3) şibh-i cümle haber

*Müfret Haber*

🔴Müfret haber Tekil anlamına gelmektedir. (Tanıdık geldiğini düşünüyorum.)

Fakat önemli noktamız burada tekilliğiyle ilgili bir durum söz konusu değildir.

🔴Müfret haber: cümle veya şibh-i cümle olmayan yani tek bir kelimeyle oluşan haberdir.

Şunu unutmayalım ki her tek kelimeden oluşan haber müfret haber olmak zorunda değildir. Bazen tek kelimelik cümlelerde olabilir.😉

🔴Tekil, ikil, çoğul kelimeler müfret olarak kullanılabilir.
Fakat!! Eğer kelimemiz düzensiz çoğulların gayri akıl grubuna ilişkin bir çoğul ise müfret müennes muamelesi görür. (Biliyorum bunu duymaktan bıktınız.😅)

*Haberin cümle olması*

🔴Cümleyi yine ikiye ayırıyoruz. (Bilin bakalım ne?😅)
İsim cümlesi ve fiil cümlesi.

🔴İsim cümlesinde haber cümle olarak gelebilir. Cümle iki çeşittir ve haberi oluşturan cümle kendi içerisinde fiil cümlesi veya isim cümlesi olabilir.

🔴Haberin isim cümlesi olması demek, mübtedadan sonraki bölümün isimle başlaması ve bu bölümün kendi içerisinde anlamlı olması demektir.

🔴Haberin fiil cümlesi olması demek, mübtedadan sonraki kısmın bir fiille başlaması ve bu bölümün kendi içerisinde anlamlı olması demektir.

🔴Tek bir fiil bile kendi öznesiyle beraber bir cümledir.

Kısacası mübtedadan sonra bir fiil görürsek rahatlıkla haberdir diyebiliriz. (Aramaya gerek yok😉)

İrab için mahallendir diyebiliriz. Önemli noktamız ise irabı mahallen olan ögeler için ref, nasb, cer alameti aranmaz. Çünkü Haberin irabı her zaman merfudur. Bu yüzden mahallen merfu deriz.

*Haberin şibh-i cümle olması*

🔴Şibh-i cümle, cümleye benzeyen anlamına gelmektedir. Şibih cümle cer mecrur veya bir zarftan oluşabilir.

🔴Haberde bir şibih cümle olabilir. Bu isim cümlesinin içerisinde bulunan mübtedadan sonra gelen haberdir.
Yani:
** harfi cer ve mecrurundan oluşması ve bir zarftan ibaret olması gerekir.

🔴Şibih cümle gerçek bir cümle değildir fakat biz ona da mahallen diyoruz.

🔴Kısaca toparlamak gerekirse şibih cümle, haberin zarf ya da cer mecrurdan oluşması demektir.

***

HABERİN ÖNE GEÇMESİ

🔴Haberin öne geçmesini ikiye ayırıyoruz zorunlı ve isteğe bağlı olarak.

1) vucuben (zorunlu)
2) cevazen (isteğe bağlı)

*Vucuben(zorunlu)*

1) Haber ismu istifham (soru edatlarından) gelirse haberin öne geçmesi zorunlu oluyor.

2) Mübteda nekira gelirse ve aynı zamanda haber şibih cümle gelirse haberin önce geçmesi zorunlu oluyor.

*Cevazen(isteğe bağlı)*

1) mübteda marife gelirse aynı zamanda haber şibih cümle gelirse haberin öne geçmesi zorunlu değildir. İsteğe bağlı. (Değişip değişmemek size kalmış🍀)

***

Evet, isim cümlemiz bu kadardı. İlerleyen zamanlarda örneklerle süsleyeceğim sayfayı şimdilik görüşmek üzre🍀