Diriliş Türk Tarihi

Oğuzlar

Oğuzlar, 'na göre 24 boydan ve 'un eserine göre 22 boydan oluşan kökenli en kalabalık boyu. Günümüzde nüfusunun çoğunluğu Oğuz boyundandır 

 

Tarih

7. yüzyıl civarında konar-göçer bir yapıyla yer değiştirmeye başlamışlar ve coğrafi olarak kayıtlarına göre önce yayılmışlardır. Oğuzlar, , , , , , , ve Balkanlarda (, , , , , ) yaşayan Türklerin atası sayılmaktadırlar.

Oğuzlar tablosu

Destanlara göre Oğuzlar 'ın 6 oğlu ve onların 4'er oğlundan meydana gelmişlerdir. Meydana gelen bu 24 boyun ayrı adı ve unvanları vardır. Bu bölümleme Oğuz Kağan Efsanesi'nden kaynaklanmaktadır

Bu boyların ve olarak ikiye bölünmesi ise daha sonradır. Bu iki ana kol arasında çıkan anlaşmazlıklar, boyların bir kısmının batıya göçmesine neden oldu. Bir kısmı da 'nin kurulması ve 'i işgali nedeniyle batıya göçmüştür (6. yüzyıl). Kalanlar Göktürk egemenliği altına girmiştir.

630'da ilk Göktürk devletinin zayıflayıp kontrolü altına girmesiyle tekrar birleşmeye başlamışlarsa da kurulunca fazla direniş gösteremeden tekrar egemenlik altına girdiler (7. yüzyıl sonları).[]745 yılında İkinci Doğu Göktürk Devleti de yıkılınca batıya ve Çin'e göçmüş birçok Oğuz Boyu da 'e geri dönerek Kutluk Bilge Kağan'ın kurduğu çatısı altında birleşti. Altayların batısındaki ve Tanrı Dağları bölgesindeki Oğuz toplulukları ise Gök Türklerin batı kolu olan Türgiş ya da Kağanlığına bağlı olarak varlıklarını sürdürdüler. 760'lı yıllarda bölgeyi ele geçiren Karluk boyunun kurduğu devlette yer aldılar. Bu boyun öncülüğünde Yağma ve Çiğil boylarının da katılımıyla kurulan Karahanlı Devleti içinde Oğuz boyları da vardı. 10. yüzyılda 'nin doğusunda Oğuz önderliğinde ilk devletlerini kurdular.[] 1000 yılında tarafından yıkılan bu devletten sonra Oğuzlar ikiye bölündü, bir kısmı kuzeye giderek bugünkü , , ve atası oldular; bir kısmı da önderliğinde güneye indiler, kabul edip İslâm orduları hizmetine girdiler. Doğu'daki Oğuz kitlelerinin tarihi başka yönde gelişti. 840 yılında Uygur Devleti tarafından yıkılınca Oğuzların asıl büyük göçü başladı ve'nın dört bir tarafına ama daha çok kitleler halinde batıya göçtüler ve öteki kandaş boylarla birleştiler.

Oğuz kitleleri içinde Kınık boyundan olup ataları Selçuk'un adından ötürü olarak anılmaya başlayan bir kol önderliğinde 1038 yılında ve 'da 'nu kurdu. Etrafta dağınık yaşayan diğer Türk boyları da bu İmparatorluğa katıldı.[] 1040'da Merv yakınlarındaki 'nde Gaznelileri yendiler.

Selçuklu egemenliği , , Merv, Irak, Suriye, Güney Kafkasya ve Anadolu'da bir asırdan fazla sürdü. Son büyük sultanları Sencer'in 1141'de Semerkant ile Buhara arasında bulunan Katavan mevkiinde Moğol kökenli Karahıtaylılar'a yenilmesi ile devlet çözülmeye başladı. 1153'te kuzeydoğudan gelen ve tarafından imparatorluk yıkılınca Oğuzlar dağıldı. Dağılan bu boyların kimi bağlandı, kimi 'a, 'a göçtü[], kimileri de daha batıya gidip Irak'a, 'ye yerleşti,[] kimileri de 'ne katıldı. Bunlardan sonra kurulan , ,, Alemdarlar, , , , ve 'da çeşitli beyliklerde de mevcuttu.

Etimoloji

"Oğuz" daha doğrusu "Oguz" sözünün yapısına dair birçok görüş vardır. Etimoloji açıklamalarından birisi şu şekildedir: Ok+u+z "Oklar; boylar".

"Oğuz" sözü, kendi orijinal yapısı yanında, tarihte birçok şekilde kullanılmıştır. Bizanslar "Uz" der, Araplar "Guz" der.

Teşkilat

Türk-Oğuz geleneklerine göre idarî ve sosyal teşkilat, ikili bir yapı oluşturmaktaydı. Bu geleneğe uygun olarak Oğuzlar, ve olmak üzere on ikişer boydan iki ana kola ayrılmışlardı. Her boyun, idarî ve sosyal mevkilerini yansıtan orun ve ongunları vardı. Yine Oğuz geleneklerine göre Bozoklar hâkim unsur, Üçoklar ona tâbiydi.

24 Oğuz boyunu önce iki kolda (Bozoklar ve Üçoklar) daha sonra Oğuz Han'ın 6 oğluna ve son olarak da onların 4 oğluna ayırmaktadır. Listelerin kaynakları, ve 14. yüzyılda yaşayan Reşideddin'e dayanmaktadır. 24, Kaşgarlı Mahmut ise 22 boy saymaktadır.

Oğuzlar 2 ayrılır Bozoklar  ve üçoklar

Bozoklar kendi aralarında 3 agrılır 

Gün han , Ay han , Yıldız han  bunlar gine aralarında ayrılmaktadır önümüzdeki günlerde bu konunun üstünde duracagım 

Üçoklar da  agrılır 

Gök han , Dağ han , Deniz han