GAZEL
Hoş geldi bana meygedenin âb u havası
Billâh güzel yerde yapılmış yıkılası
öitmez o menin "ra" gibi hançer kemerinden
Üftâdelerin öldürür âh işte burası (bu râ'sı)
Ziba yaraşır hil'at-ı nâz ol boyu serve
İki kolumu yapsam anâ bel dolaması
Dikkatler ile seyrederiz yâri ser-â-pâ
Sörmez mi idik biz de eğer olsa vefası
Dünya değer ol mâh-likâ diber-i garrâ
Yusuf'ta dâhi yoktur anın hüsn ü behâsı
Meddah olalı çeşm-i gazâlânına Bakî
Öğrendi gazel tarzını Rum'un şuarâsı
Sözcükler:
meygede: mey içilen yer, meyhane
üftâde: düşkün olanlar
meh: ay gibi güzel
râ gibi: Arap alfabesindeki ra harfi gibi
ziba: güzel, süslü
hil'at-ı nâz: naz giysisi
bel dolaması: kuşak
ser-â-pâ: baştan ayağa kadar
mâh-lika: ay yüzlü
dilber-i garrâ: parlak güzel
meddah: övücü, öven
çeşm-i gazâlân: ceylan göz, gözlü
Rum'un şuarası: Anadolu'nun şairleri
Günümüz Törkçesiyle:
Bu meyhanenin havası bana iyi, hoş geldi. Vallahi yıkılası şey güzel yerde yapılmış.
("Yıkılası" Baki zamanında İstanbul'un en büyük ve ünlü meyhanelerinden birinin adıdır. Şair, "yıkılası" derken hem bu isme işaret etmekte, hem de sözcüğü "viran olası" anlamında kullanmaktadır. Böylece şair bir sözcüğü iki anlama gelecek biçimde kullanarak tevriye yapmaktadır.)
O ay yüzlü sevgilinin ra harfine benzeyen hançeri hep kemerindedir. Ona düşkün olanları öldüren de işte burasıdır, bu ra'sıdır.
(Bu beyitte şair, "r" harfini hançere benzetmiş, "burası" sözcüğünü hem bildiğimiz anlamında hem de "bu ra'sı" yani bu ra harfi anlamında kullanmıştır. İkinci kullanımda "bu ra" hançerin yerini tutmaktadır. Böylece istiare sanatı yapılmıştır.)
O servi boylu sevgiliye naz giysisi ne güzel yakışır. Ben de ona iki kolumu sarıp kuşak yapsam.
(Bu beyitte "bel dolaması" sözü yere) söyleyişin örneğidir.)
Sevgiliyi baştan ayağa kadar dikkatle seyrederiz. Eğer vefası olsaydı görmez miydik?
O ay yüzlü, parıltılı dilbere dünya bedeldir. Ondaki güzellik Yusuf'ta bile yoktur.
(Bu beyitte Yusuf Peygamberin güzelliği hatırlatılarak telmih yapılmıştır.)
Baki'nin o ceylan gözlü güzeli övmesi sayesinde Anadolu'daki şairler gazel tarzını, nasıl gazel söylendiğini öğrendiler.
(Bu beyitte şairin kendisini övdüğü açıkça görülmektedir.)
ŞİMDİ OKUDUĞUN
BİR DERDİM VAR
PoetryBİR DERDİM VAR BİN DERMANA DEĞİŞMEM. Divan şiirinin beni en çok etkileyen gazel, kaside ,mersiye ve diğer şiir türlerini Türkçeleri ile paylaşıyorum.Paylaşıyorum ki bu dünyadan aşka hürmeti olan birinin geçtiği bilinsin.
