Freud'un Psikanalitik Görüşü

Psikanalize Giriş - Haz İlkesi

Psikanalitik Görüşü Hep Beraber Öğrenelim ...

İlk başta "Haz İlkesi" ile başlayalım.
Atalarımız "öfke baldan tatlıdır" der ama "öfkeyle kalkan zararla oturur" da demişlerdir.
Peki bu sözler göründüğü kadar basit mi? Freud'un açıklamalarından, bu iki atasözünün o kadar da basit olmadığını biliyoruz. Bu sözler insan doğasının temelinde yatan bir gerçeği dile getiriyor.

İnsanın doğasında acıdan kaçış, zevkli ve haz vereni arama arayışı vardır. En önemsiz bir huzursuzluk dahi yaşaması insan için bir acı kaynağıdır. İnsan, o acıya bir an önce son verip huzur bulmak ister. Eğer acıkmışsa hemen karnını doyurmalı, uykusuzsa hemen uyumalı, canı sigara çekmişse de sigarasını içmeli ... İlkel insan bekleyemez, kendini tutamaz, sabır gösteremez.

İnsan kızmışsa öfke onun huzurunu bozmuştur. Eğer öfkesini boşaltamazsa, içinde duyduğu gerginlik sürüp gider. Ama kızarsa, öfkeden kaynaklanan acı ve gerginlik sona erer ve eski huzurlu haline kavuşur.

Rahatsız eden, dengeyi bozan, enerji dağılımında aksaklık yaratan, kısacası "acı" veren bir şey. Uykumuzu kaçıran, derin ve sakin dengemizi bozan uyarıları itmeye çalışırız. Tabi kaybolmazlar. Örneğin gece uyurken sıkışınca tek çare kalkıp tuvalete gitmektir ki bir an önce o tatsız durumdan yani acıdan kurtulalım. İçimizdeki enerji dağılımı uyumlu sürsün. Ne var ki yataktan kalkacaksın, tuvalete kadar yürüyüp tekrar yatağına gireceksin. Uzun iş. Daha kolayı var bunun. Tuvaletini yapıver yatağa gitsin. O zaman dengeni bozan acıdan hemen kurtulur, eski dengeni ve huzurunu (hazzını) bulursun.

İşte, ilkel insanın gelişmemiş ruhsal dünyasını yöneten bu iki ilkeye Freud "Acı İlkesi" ve "Haz İlkesi" der.

Haz İlkesi, ruhsal mekanizmanın enerji dengesini sağlamak ve bozulan dengeyi yeniden kurmak,
Acı İlkesi ise, bozulan dengenin doğurduğu acıdan kaçmaktır. Madem ki tatlı tatlı uyurken sıkışmak dengemizi bozduğu için bir gerginlik yaratıyorsa , bu gerginliği gidermenin en kısa yolu anında boşalıp deşajla onu hemen dindirmektir. Anında doyumun tek yolu da anında eylemdir.

Onun için yataktan kalkıp da tuvalete kadar gitmektense, yatağa yapmak ilkel ama doğaldır. Çünkü içteki enerji dengesi bozularak gerginlik arttığı için bir an önce eyleme geçmek,
o ihtiyacı hemen doyuracak, bir an önce onu bu acıdan kurtaracak ve dengeli duruma kavuşturacaktır.

Gelişmemiş ruhsal mekanizmada anında boşalma ve anında doyumu sağlayan sürece "temel süreç" denir.