Án Mạng Đường Nhà Xác

ÁN MẠNG TẠI ĐƯỜNG NHÀ XÁC (The Murders in the Rue Morgue)

      Những năng lực đặc biệt về trí óc được mệnh danh là khoa phân tích thì không dễ gì giải thích được. Có thể chúng ta chỉ nhìn thấy những kết quả do chúng đem lại. Một trong những điều chúng ta hiểu biết về chúng, là chúng luôn luôn đem lại cho người có năng lực đó một sự thích thú mãnh liệt. Cũng như con người khỏe mạnh thấy thích thú hoạt động khiến anh ta được dịp sử dụng cơ thể của mình, một người có đầu óc phân tích lại thích thú trong việc mổ xẻ một vấn đề nan giải. Y thích sử dụng tài năng của y để phân tích cả những hành động nhỏ nhặt nhất. Y thích phân tích bất cứ loại vấn đề nào, và trong việc tìm giải đáp cho mỗi vấn đề y biểu lộ một trình độ hiểu biết "bén nhọn" vượt trên tầm năng lực bình thường của trí óc con người. Những kết quả của y mặc dầu tìm ra nhờ phương pháp thận trọng nhất, nhưng lại có vẻ như bất chợt mà tìm thấy. 

Tài năng này có lẽ được tăng cường phát triển nhờ sự nghiên cứu về số học, phép cộng và chia những con số v.v...nhưng nhất là nhờ những ngành học cao hơn về khoa nghiên cứu này. Tuy nhiên, sự nghiên cứu số học tự nó không phải khoa phân tích. Suy luận và tính toán kỹ lưỡng cũng tự nó không phải là phân tích. Trong trò chơi đánh cờ, người chơi suy nghĩ và đặt kế hoạch, nhưng anh ta không phân giải. 

Không phải hiện giờ tôi đang viết một tài liệu về môn đánh cờ hoặc về trí óc phân tích, mà tôi chỉ đang chuẩn bị trình bày một câu chuyện khá ly kỳ. Vậy, tôi cũng sẽ trình bày ở đây những năng lực cao hơn của trí óc được áp dụng một cách quyết định và hữu ích hơn trong một trò chơi khác mệnh danh là cờ ô vuông. 

Trò chơi này có vẻ giản dị hơn môn chơi cờ tướng. Khi chơi cờ, những quân cờ được xê dịch tùy theo đường lối khác nhau. Môn chơi cờ không đơn giản nhưng cũng không sâu sắc, và người đánh cờ phải quan sát thật kỹ. Chỉ sơ hở trong chốc lát là anh ta có thể bị thua. Việc đi quân với nhiều cách và nhiều hướng xê dịch khác nhau càng khiến tăng thêm những lỗi lầm bất ngờ có thể xảy ra vì nhỡ nước cờ. Chín lần trên mười thì kẻ chiến thắng chính là người chơi cờ biết thận trọng chứ không phải người chơi có đầu óc tinh lanh hơn. 

Khi chơi cờ ô vuông, tuy lối đi quân giản dị hơn và những lỗi lầm bất ngờ về đi quân ít xảy ra, nhưng chính kẻ có đầu óc tinh lanh hơn là kẻ giỏi cờ hơn. Trong môn chơi này, người biết phân tích tự đặt mình vào tâm trạng của đối phương, am hiểu được kế hoạch đi quân của đối phương, rồi tự đặt cho mình thế cờ nên theo (sự việc này thường khi giản dị) để dẫn đối phương vào những nước lầm lẫn. 

Cũng có một lối chơi bài, môn bài lá 52 cây, đã nổi tiếng từ lâu về ứng dụng năng lực phân tích. Người đánh cờ giỏi nhất thế giới chỉ có thể giỏi nhất về môn cờ; nhưng một taychơi bài lá cao thủ thì dường như đã tiềm tàng sẵn những tài năng để đem lại thắng lợi cho anh ta trong các sự việc quan trọng hơn, đòi hỏi sự đấu trí. Một người chơi bài cần phải quan sát và nhớ, anh ta phải hiểu và tuân thủ luật chơi. Trong phạm vi này, người chơi bài cũng giống như người đánh cờ. Nhưng chính là trong các sự việc vượt ra ngoài khuôn khổ của luật lệ ta mới thấy xuất hiện tài năng của người biết phân tích. Anh ta phải nghiền ngẫm nhiều sự kiện, suy đoán và sử dụng những sự kiện đó. Có thể những người khác cũng làm như anh, nhưng anh biết phải nhìn vào sự kiện nào. Trong khi đánh bài, người đó nhìn thấy nhiều sự kiện bên ngoài ván bài.Anh ta quan sát nét mặt của người chơi, quan sát tay họ: Anh để ý từng sự thay đổi trên khuôn mặt họ khi họ chơi. Anh nhìn lúc họ đắc ý, lúc họ bị dồn bất ngờ và lúc họ cảm thấy có thể bị thua ván bài. Mỗi lời nói ra, mỗi cử chỉ tình cờ xuấthiện, nhất nhất đều được theo dõi. Đến lúc anh đã chơi hai ba ván bài, anh biết rõ những người khác đến nỗi anh hiểu được lối chơi của họ cũng dễ dàng như anh hiểu rõ lối chơi của anh vậy.