Borderline

Czym jest Borderline

Nazwa osobowość borderline (Border Personality Disorder), czyli pograniczne zaburzenie osobowości, wzięła się stąd, iż jest to dysfunkcja osobowości, przypisywana chorym, u których nie można z całą pewnością rozpoznać psychozy (schizofrenii, choroby afektywnej) lub nerwicy, mimo iż obserwowano u nich różne objawy psychopatologiczne. Ostateczną diagnozę musi postawić psychiatra.

O zaburzeniach osobowości mówimy wtedy, gdy stwierdza się takie jej cechy, które są niepodatne na zmianę i utrudniają prawidłowe przystosowanie. Prowadzi to do znacznego pogorszenia funkcjonowania społecznego, zawodowego lub do subiektywnego złego samopoczucia. Osoby z zaburzeniami osobowości często mają kłopoty w pracy (np. liczne zmiany pracy czy praca na stanowiskach poniżej możliwości) lub przejawiają trudności w kontaktach społecznych (np. wywołują intensywne uczucia w innych, takie jak wybuchy gniewu). Często mają też gorszą tolerancję na stres i zdarza się, że poszukują pomocy przede wszystkim po to, aby ograniczyć wpływ zewnętrznych czynników wywołujących stres, tzn. chcą zmienić otoczenie, a nie siebie. Sposób, w jaki przejawiają się zaburzenia osobowości, zawsze oddziałuje na inne osoby.

Na początku warto zaznaczyć, że zaburzenia osobowości nie powinny być traktowane jako choroba, jak np. zaburzenia afektywne dwubiegunowe, schizofrenia czy grypa . Osobowość bowiem to pewien poziom organizacji psychiki człowieka, na którym integrowane są wpływy czynników biologicznych, psychologicznych i społecznych. Warunkują one całościową kondycję psychiczną. Osobowość steruje procesami radzenia sobie. Stanowi o możliwościach psychologicznego przystosowania się lub ich braku.

Problemy psychologiczne i środowiskowe (stresory) można przyrównać do czynników chorobotwórczych, natomiast osobowość – do układu immunologicznego, którego kondycja decyduje o tym, czy, np. w zetknięciu z czynnikiem chorobotwórczym dojdzie do zakażenia (np. grypy) czy nie. Podobnie, to od struktury osobowości zależy czy u danej osoby pod wpływem różnych stresorów wystąpią objawy zaburzeń psychicznych, na przykład objawów lękowych lub depresyjnych.

Skuteczne leczenie pacjentów z zaburzeniami osobowości umożliwia ujęcie tzw. zdrowych aspektów osobowości. Zdrowych, tzn. tych, których nie dotyczy proces destrukcyjny. By to wyjaśnić, można się ponownie odnieść do układu immunologicznego – choroba autoimmunologiczna nie oznacza, że cały system immunologiczny jest chory czy zaburzony; podobnie jest z osobowością – nie można powiedzieć, że cała osobowość jest chora. Należy brać pod uwagę zdrowe aspekty systemu immunologicznego, które pozwalają na zmaganie się z tym, co chore i na przykład dążyć do zwalczania komórek nowotworowych. Podobnie jest w przypadku osobowości – niezbędne jest wskazanie jej zdrowych (niepsychotyczne) aspektów.

Dlatego uznanie zaburzeń osobowości z pogranicza za chorobę, powoduje swoiste uznanie konkretnie całej osobowości za „chorą", co może negatywnie wpływać na proces terapeutyczny.

Najczęstsze dla osobowości borderline jest niezwykle silne pragnienie bardzo bliskiej, wyłącznej relacji z drugą osobą i jednoczesny lęk dwojakiego rodzaju. Po pierwsze lęk przed „pochłonięciem" przez drugą osobę, a po drugie – lęk przed porzuceniem przez nią. Prowadzi to do stanu silnego napięcia emocjonalnego. Często zdarza się, że w sytuacji takiego napięcia emocjonalnego osoby te podejmują próby samobójcze, okaleczają się lub/i doświadczają przemijających stanów psychotycznych (np. urojeń prześladowczych).