Frankenstein

I

Soyum Cenevreli, ailem o cumhuriyetin en seçkin ailelerindendir. Atalarım kuşaklar boyu müsteşarlık, meclis üyeliği yaptılar. Babam ise saygınlık ve itibarla çeşitli kamu görevlerinde bulundu. Tanıyan herkes onun dürüstlüğüne ve kamu işlerinde gösterdiği sonsuz titizliğe hayranlık duyardı. Gençliğinin büyük bölümünü durmaksızın ülke işleriyle uğraşarak geçirmişti. Çeşitli nedenlerden dolayı erken evlilik yapamamış, ancak ilerleyen yaşlarında bir koca ve aile babası olabilmişti.
Evliliğini ortaya çıkaran şartlar babamın karakterini de ele verdiğinden, anlatmadan geçemeyeceğim. En yakın dostlarından biri çeşitli talihsizlikler sonucu varlıklı bir konumdan sefalete doğru sürüklenmiş bir tüccardı. Adı Beaufort olan bu adamın mağrur ve taviz vermez bir mizacı vardı; eskiden itibarı ve azametiyle tanındığı ülkesinde, sefalet içinde ve ilgiden yoksun yaşamaya katlanamıyordu. O nedenle de borçlarını alnının akıyla ödedikten sonra kızıyla birlikte gözden ırak, perişan bir hayat sürdüğü Lucerne kasabasına çekildi. Babam Beaufort'u candan severdi ve talihsiz koşullar altında inzivaya çekilmesine çok üzülüyordu. Dostunu, onları bir araya getiren sevgiye hiç yakışmayan bir davranışa yönlendiren o boş gururdan dolayı büyük üzüntü duyardı. Kendi itibar ve yardımını sunarak yepyeni bir hayata başlaması için ikna etmek amacıyla onu aramaya kalkışması uzun sürmedi.
Beaufort gizlenmek için sağlam önlemler aldığından yaşadığı yeri bulması babamın on ayını aldı. Yerini keşfetmenin verdiği coşkuyla dosdoğru dostunun Reuss yakınında, yoksul bir semtteki evine gitti. Ancak içeri girdiğinde karşısında bulduğu tek şey, çaresizlik ve sefaletti. Beaufort talihsiz felaketlerin arasında kenara ancak az miktarda para ayırabilmiş ve bu para onları ancak birkaç ay geçindirebilmişti. Bu arada bir tüccarın evinde saygın bir İşe girmeyi ümit etmişti. Oysa görünüşe göre bu ara dönem, hiçbir şey yapmadan geçip gitmişti. Düşünme fırsatı bulunca üzüntüsü daha da derinleşmişti ve bu üzüntü onu öyle bir ele geçirmişti ki üç ayın sonunda hiçbir gayret gösteremeyecek halde, hastalanarak yatağa düşmüştü.
Kızı büyük bir şefkatle ona bakmış, ama ellerinde avuçlarında kalan paranın hızla azaldığını ve önlerinde hiçbir çıkış yolu olmadığını gördükçe ümitsizliğe kapılmıştı. Ancak Caroline Beaufort benzersiz bir zekâya sahipti ve zor anlarında cesareti yardımına koşuyordu. Basit işler yapıyordu. Hasır örüyor, çeşitli yollardan geçimlerini güçlükle sağlayacak miktarda parayı kazanmayı

başarıyordu.
Bu şekilde birkaç ay geçmişti. Babasının durumu iyice kötülemiş, kendisi de vaktinin çoğunu onun başucunda geçirir olmuştu. Kazanç imkânları gittikçe azalmış, onuncu ayda babası onu kimsesiz ve meteliksiz bırakarak, kollarında ölmüştü. Bu son darbe kızı iyice yıkmıştı. Babam içeri girdiğinde onu Beaufort'un tabutu başında diz çökmüş, hıçkıra hıçkıra ağlarken bulmuştu. Babam, kızın hayatına adeta koruyucu bir melek gibi girdi, kız da ona sığındı. Dostunu toprağa verdikten sonra babam, kızı Cenevre'ye getirdi ve bir akrabalarının koruması altına aldı. Bu olaydan iki yıl sonra Caroline'le evlendi.
Annemle babamın yaş farkı hayli fazlaydı, ama bu durum onları birbirlerine daha sadık bir sevgiyle yaklaştırırdı sanki. Babamın dürüst karakterinde var olan adalet duygusu, birine güçlü bir sevgiyle bağlanabilmesi için, o kişiyi tam anlamıyla onaylamasını gerektiren türden bir duyguydu. Kim bilir belki de gençliğinde birisinin sevgisine layık olmadığını geç keşfetmiş ve sevgiyi sınamanın gerekliliğine inanmıştı. Anneme olan bağlılığında yaşın getirdiği aşın düşkünlükten çok farklı bir minnettarlık ve hürmet vardı çünkü temelinde onun erdemlerine duyduğu saygı ve çektiği acıları bir derece de olsa hafifletme arzusu yatıyordu. Bu da anneme tarifi imkânsız bir nezaketle yaklaşmasını sağlıyordu. Yaptığı her şey onun arzularını yerine getirmeye ve rahatını sağlamaya yönelikti. Bir bahçıvanın nadide bir egzotik bitkiyi sert rüzgârlardan sakındığı gibi annemi sakınabilmek ve onun uysal, iyiliksever zihninde keyifli duygular uyandıracak şeylerle etrafını kuşatabilmek için çırpınıp dururdu. Annemin sağlığı ve o zamana kadarki sakin mizacı çektiği acılarla sarsılmıştı. Evliliklerinden önceki iki yıl süresince babam tüm kamu görevlerinden yavaş yavaş elini eteğini çekmişti. Evliliklerinin hemen akabindeyse İtalya'nın hoş ikliminin ve o harikalar diyarına yapılan gezilerin beraberinde getirdiği değişik manzara ve düşünceler sayesinde annemin bitap düşmüş bedeninin iyileşmesini umdular.
İtalya'dan sonra Almanya ve Fransa'ya geçtiler. En büyük çocukları olan ben, Napoli'de doğdum ve başıboş gezilerinde onlara eşlik ettim. Birkaç yıl boyunca tek çocukları bendim. Birbirlerine olan sonsuz düşkünlüklerinin yanında, bitmez tükenmez bir madenden bana da bahşettikleri sevgiyi çıkarıyorlardı adeta. En eski anılarımın arasında annemin sevgi dolu kucaklamaları ve babamın müşfik bir mutlulukla dolu gülümsemesi yer alır. Onların oyuncağı, idolü, hatta daha da fazlasıydım ben; iyi biri olarak yetiştirecekleri, görevlerini yerine getirdikçe geleceğini mutluluğa ya da acıya doğru yönlendirecekleri çocukları, Tanrı'nın onlara bahşettiği masum ve aciz yaratıktım. Hayat verdikleri varlığa borçlu olduklarının bilincinde olan bu çifti ve kendilerine hayat veren o şefkat dolu ruhu göz önüne alınca, çocukluğumun her ânının ne tür bir sabır, merhamet ve

özdenetimle geçtiğini görmek mümkün olsa gerek. Beni öyle bir ipekten bağla yönlendiriyorlardı ki olup biten her şeyi bir eğlence silsilesi gibi görüyordum.
Uzunca bir süre tüm ilgilerini bana yönelttiler. Annem, kız çocuk sahibi olmayı çok istese de ben hâlâ tek çocuklarıydım.
Ben beş yaşındayken annemle babam İtalya sınırlarının ötesindeki bir gezide, Como Gölü kıyılarında bir hafta geçirdiler. Hayırsever mizaçları onları sık sık fakirlerin kulübelerini ziyaret etmeye yönlendiriyordu. Annem için bu, görevden de öte bir şey, bir mecburiyetti. Çektiği acıları ve kurtarılışını anımsayarak, bu kez diğer acı çekenler için kurtarıcı melek olmaya karşı duyduğu bir tutkuydu bu. Yürüyüşlerinden birinde, vadi kıvrımındaki fakir bir kulübenin acınası hali ve etrafına toplaşmış yan çıplak çocukların perişanlığı dikkatlerini çekti. Babamın Milano'ya yalnız gittiği bir gün, annem yanına beni de alarak o kulübeyi ziyaret etti. Orada işten güçten belleri bükülmüş, çalışkan bir köylü kan kocayı, beş tane aç bebeğe bir lokma yiyeceği paylaştırırken buldu. Çocuklardan biri annemin dikkatini diğerlerinden çok çekmişti. Görünüşü çok farklıydı. Diğer dördü kara gözlü, küçük, gözüpek birer dilenciyken bu kızcağız zayıf ve çok açık tenliydi. Parlak, altın sarısı saçları vardı ve yoksul kıyafetlerine rağmen başında bir taç taşır gibiydi. Kaşları kalın ve düzgün, mavi gözleriyse ışıl ışıldı. Dudakları ve yüzü öyle narin, öyle tatlıydı ki bakanların onu her uzvunda ilahı bir damga taşıyan, cennetten gelme, farklı bir tür gibi görmemesi imkânsızdı.
Annemin bu tatlı kıza hayret ve hayranlıkla baktığını fark eden köylü kadın tereddüt etmeden kızın hikâyesini anlattı. Kız onun değil, Milanolu bir asilin çocuğuydu. Kızın annesi Alman'dı ve doğum yaparken ölmüştü. Bebeği emzirilmesi için bu iyi insanların yanına vermişlerdi. O sıralar kan kocanın durumu daha iyiydi. Yeni evlilerdi ve ilk çocukları kısa süre önce doğmuştu. Kızın babası eski İtalyan ihtişamının anılarıyla yetiştirilmiş İtalyanlardan biriydi. Kendisini ülkenin özgürlüğüne adayan, schiavi ognor frementilerden2biri. Adam zaafının kurbanı olmuştu, ölmüş müydü, Avusturya zindanlarında mı sürünüyordu bilinmiyordu. Mal varlığına el koyulmuş, çocuğu kimsesiz ve meteliksiz kalakalmıştı. Hayatını koruyucu ailesinin yanında sürdürüyor, onların kaba saba ortamında, kara yapraklı kabadikenlerin arasında yetişen bahçe gülü misali serpilip büyüyordu.
Babam, Milano'dan döndüğünde beni malikânemizin salonunda, meleklerden de güzel bir çocukla oyun oynarken buldu. Etrafa ışık saçan bakışları, tepelerde hoplayıp zıplayan dağ keçilerinden de neşeli tavır ve hareketleri vardı bu kızın. Durum kısa sürede açıklık kazandı. Babamın izniyle annem, köylü vasileri bebeği kendisine vermeye ikna etti. Onlar da bu sevimli kimsesize çok düşkündüler. Varlığını bir lütuf olarak görüyorlardı, ama Tanrı böylesi nüfuzlu

bir koruma sunmuşken onu yoksulluk ve sıkıntı içinde yaşatmak da haksızlık olacaktı. Konuyu köyün rahibine danıştılar ve sonuçta Elizabeth Lavenza ailemin malikânesinin sakinlerinden biri, benim içinse kardeşten de öte, tüm uğraşlarıma ve eğlenceme eşlik edecek güzel ve sevgili bir dost oluverdi.
Elizabeth'i herkes sevdi. Ona duyulan ve benim de paylaştığım tutkulu ve neredeyse hürmet dolu bağlılık, benim gururum, sevincim oldu. Eve getirilmesinden bir önceki akşam annem, "Victor'ıma çok güzel bir hediyem var. Yarın vereceğim," demişti. Bense çocuk aklımla bu sözleri ciddiye almış, Elizabeth'e koruyacağım, seveceğim ve bağrıma basacağım, bana ait biri gözüyle bakmıştım. Ona yağdırılan tüm övgüleri kendime ait bir şeye yağdırılan övgüler gibi gördüm. Birbirimize, "kuzen" diye hitap ettik. Bana yakınlığını dile getirebilecek bir söz, bir ifade mevcut değildi. Kardeşten de öteydi o, çünkü ölüm bizi ayırıncaya kadar yalnızca bana aitti.