1. Sơ lược
- Hậu cung nhà Nguyễn là quy định và trật tự hậu cung dưới thời nhà Nguyễn
- Ngoài bản thân Hoàng đế là người lớn nhất, bên cạnh đó còn có Hoàng thái hậu, Hoàng hậu, Phi tần, Hoàng tử, Hoàng nữ và các Thái giám, Cung nữ, tất cả đều tham gia vào sự vận động cuộc sống sinh hoạt hàng ngày trong cung
- Nhà Nguyễn noi gương nhà Lê sơ, để khuyết ngôi vị Hoàng hậu, nhưng vẫn có ngoại lệ như: Thừa Thiên Cao Hoàng hậu của Gia Long, Lệ Thiên Anh Hoàng hậu của Tự Đức và Nam Phương Hoàng hậu của Bảo Đại.
- Các vị vua còn lại chỉ kén người hiền tài giữ ngôi Phi giúp việc nội trị. Ngoài ra còn một vài bà được phong Hoàng quý phi nhưng số lượng cũng không nhiều
2. Quy chế hậu phi qua các triều
- Thời Quốc sơ (thời chúa Nguyễn đến thời Minh Mạng):
+ Tam phi: Quý Phi, Minh Phi, Kính Phi
+ Tam tu: Tu nghi, Tu dung, Tu viên
+ Cửu tần (phải đọc trại thành 'Tân' để tránh kị húy Chúa Nguyễn Phúc Tần): Quý tần, Hiền tần, Trang tần, Đức tần, Thục tần, Huệ tần, Lệ tần, An tần, Hòa tần
+ Tam chiêu: Chiêu nghi, Chiêu dung, Chiêu viên
+ Tam sung: Sung nghi, Sung dung, Sung viên
+ Lục chức: Tiệp dư, Dung hoa, Nghi nhân, Tài nhân, Linh nhân, Lương nhân.
- Năm Minh Mạng thứ 17 (1836) lập ra chức Hoàng quý phi cai quản Lục viện*, dưới Hoàng quý phi là các bậc:
+ Tần ngự có sách phong:
• Nhất giai Phi
• Nhị giai Phi
• Tam giai Tần
• Tứ giai Tần
• Ngũ giai Tần
• Lục giai Tiệp dư
• Thất giai Quý nhân
• Bát giai Mỹ nhân
• Cửu giai Tài nhân
• Tài nhân vị nhập giai (Tài nhân mới vào cung chờ sắc phong chính thức)
+ Tần ngự không có sách phong:
• Cung nhân
• Cung nga
• Thị nữ
- Từ bậc Ngũ giai Tần trở lên, qua các triều sẽ định riêng huy hiệu, trước sau sẽ phân cao thấp trên cùng 1 bậc.
+ Ví dụ, năm Minh Mạng thứ 17, Thánh Tổ ra chiếu định các huy hiệu như sau:
• Nhất giai: Quý phi, Hiền phi, Thần phi
• Nhị giai: Gia phi, Thục phi, Huệ phi
• Tam giai: Quý tần, Hiền tần, Trang tần
• Tứ giai: Đức tần, Thục tần, Huệ tần
• Ngũ giai: Lệ tần, An tần, Hòa tần
- Các danh hiệu không cố định mà thay đổi qua các triều vua hoặc trong cùng một triều.
- Năm Thiệu Trị thứ 3, nhà vua cho cải lại thứ tự chín bậc hậu cung:
+ Nhất giai: Quý phi, Đoan phi, Lệnh phi
+ Nhị giai: Thành phi, Trinh phi, Thục phi
+ Tam giai: Quý tần, Lương tần, Đức tần
+ Tứ giai: Huy tần, Ý tần, Nhu tần
+ Ngũ giai: Nhàn tần, Nhã tần, Thuận tần
+ Các bậc dưới nữa không đổi, vẫn giữ nguyên như sơ chế.
- Năm Tự Đức thứ 3:
+ Nhất giai: Thuận phi, Thiện phi, Nhã phi
+ Nhị giai: Cung phi, Cần phi, Chiêu phi
+ Tam giai: Khiêm tần, Thận tần, Nhân tần, Thái tần
+ Tứ giai: Khoan tần, Giai tần, Tuệ tần, Giản tần
+ Ngũ giai: Tĩnh tần, Cẩn tần, Tín tần, Uyển tần
- Năm Tự Đức thứ 26, chuẩn định lệ thụy hiệu của phi tần, trừ những người có đức vọng lâm thời sẽ được nghị bàn việc đặt tên thụy, còn lại đều theo lệ:
+ Nhất giai phi lấy thụy hiệu là: Huy Thuận
+ Nhị giai phi: Ý Thuận
+ Tam giai tần: Nhã Thuận
+ Tứ giai tần: Nhàn Thuận
+ Ngũ giai tần: Lệ Thuận
+ Lục giai Tiệp dư: Nhu Thuận
+ Thất giai Quý nhân: Trang Thuận
+ Bát giai Mỹ nhân: Cẩn Thuận
+ Cửu giai Tài nhân: Thục Thuận
3. Nơi ăn ở
* Hình chụp Đại nội Huế trên cao có chú thích các cung, viện.
- Các bậc Hoàng hậu, Hoàng thái hậu và Hoàng thái phi trú tại những cung điện lớn nhất trong Hoàng thành Huế. Cụ thể là:
+ Diên Thọ cung: là cung thất tôn quý nhất, dành cho người phụ nữ có địa vị tôn quý nhất hoàng thất
+ Trường Sanh cung: vốn là 1 khu vườn, khi Trang Ý Hoàng thái hậu được tôn xưng thì cung này được sửa sang lại để làm cung thất cho Thái hậu.
+ Khôn Thái điện: nằm sau Càn Thành điện - tẩm điện của Hoàng đế, là 1 trong 3 cung điện lớn nhất trong Tử Cấm Thành, là cung điện dành cho Hoàng hậu trú.
- Các bậc phi tần đều được phân ra ở tại khu vực Lục viện, thuộc góc phía Tây Bắc của Tử Cấm Thành, bao gồm:
+ Thuận Huy viện
+ Đoan Thuận viện
+ Đoan Hòa viện
+ Đoan Huy viện
+ Đoan Trang viện
+ Đoan Tường viện
800 từ
--------------------------------------------------------------
BẠN ĐANG ĐỌC
NHÀ NGUYỄN - Tiền triều và Hậu cung
No FicciónMột cuốn sổ nữa được ra lò, và lần này ta sẽ đến với triều đại quân chủ cuối cùng của nước ta - nhà Nguyễn Cuốn sổ này giống như cuốn sổ trước của mình là Hậu cung nhà Thanh, sẽ cung cấp thông tin về Hậu cung cũng như Tiền triều và những vấn đề liên...