NHÀ NGUYỄN - Tiền triều và Hậu cung

Lễ phục (1)

A. Trang phục Cổn Miện và Lễ tế Nam Giao (1)

I. Cổn Miện (1)

1. Sơ lược về Cổn Miện

- Cổn Miện (袞冕) là loại Lễ phục cao quý nhất của các quân chủ Á Đông từ thời xưa, trong đó có Trung Hoa (trừ nhà Thanh), Triều Tiên, Nhật Bản và Việt Nam.

- Trang phục này được dùng vào ngày đăng cơ, các ngày lễ Tết, ngày triều hội, các sự kiện tế lễ linh thiêng...

- Dựa vào danh xưng (Hoàng Đế hay Quốc Vương) mà Cổn Miện sẽ có quy chế riêng biệt.

- Cổn Miện có 2 bộ phận cấu thành chính: mũ Miện (mũ Bình Thiên) và áo Cổn (Cổn phục); ngoài ra còn nhiều bộ phận khác, sẽ được liệt kê sau.

2. Các bộ phận chính

a) Mũ Miện

- Mũ Miện còn được gọi là mũ Bình Thiên (Bình Thiên Quan - 平天冠).

- Phần đỉnh của Miện gọi là "Diên bản" 綖板, Diên bản trước tròn sau vuông, ví trời tròn đất vuông, biểu thị ý nghĩa rộng lớn; diên bản màu đen, lấy ý nghĩa nghiêm trang.

- Mũ có quy chế hình dạng như sau: "Trên mũ này có ván chụp, đằng trước tròn đằng sau vuông, đằng trước sa xuống đằng sau nghếch lên, dài 1 thước 6 tấc, rộng 8 tấc, đằng trước sa xuống 4 tấc, đằng sau sa xuống 3 tấc. Mũ Miện kết hợp với áo Cổn, phía trước và phía sau đều có 12 dây lưu, mỗi dây lưu có 12 viên ngọc, lấy dây tảo để xâu ngọc" - (trích "Lịch triều hiến chương loại chí" của Phan Huy Chú thời Nguyễn)

- Trong đó, dây lưu là các dây tua rủ xuống trước mặt và sau gáy, được xâu ngọc vào đó. Tùy vào Tước hiệu thì số dây lưu và số hạt ngọc xâu vào đó sẽ khác nhau. Hoàng Đế sẽ sử dụng mũ Miện 12 lưu, trong đó mỗi lưu xâu 12 hạt ngọc nhỏ; còn Quốc Vương, điển hình là Triều Tiên Quốc Vương, vì là chư hầu của Trung Hoa nên mũ Miện không được dùng 12 lưu mà chỉ có 9 lưu, mỗi lưu xâu 9 hạt ngọc.

- Thiên Tử đội mũ Bình Thiên tượng trưng cho thiên hạ bằng phẳng, rủ 12 lưu bằng ngọc phát ra tiếng để nhắc nhở không quên chính sự.

- Dải lưu che mắt, ngọc quý che tai khuyên răn bậc đế vương không nên chỉ nghe lời nịnh hót mà còn phải biết nghe lời can gián của triều thần.

☆Hình vẽ mũ Bình Thiên trong "Tam tài đồ hội"

---------