Zijn nachtmerries ook dromen?

5.

Over de straten liggen doorgelekte vellen papier. Gelaatstrekken zijn niet meer te herkennen, omdat ze verminkt zijn. De afbeeldingen zijn uit elkaar gevallen van ellende. Aan de muur zijn ze nog wel intact, hoewel ze zijn besmeurd. Altijd diezelfde onbereikbare cijfercode hangt eronder.

Het is maandag en ik loop het klaslokaal binnen. Anne zit al aan haar schooltafel. Ze schrikt op, zodra ze me ziet en vindt direct weer rust. Ik loop naar mijn bureau en haal mijn eten uit mijn tas. Anne tuurt naar buiten. Daar zitten vier vogels in de boom. Bedekt met zwarte veren komen er een aantal bij en vliegen er een aantal weg, maar de groepsgrootte blijft ongeveer gelijk. In de takken hangen geen vruchten en bladeren.

'Weet je, ik heb altijd willen vliegen,' zeg ik, terwijl ik een broodje in mijn mond stop. Ik neem altijd mijn ontbijt mee naar school. Het ochtenddiner is nooit bijzonder. Immer brood met een dun laagje boter. Als beleg, als dat er überhaupt is, een plakje kaas of worst. Ik heb weleens een bak met yoghurt en muesli meegenomen, maar toen had ik een tas vol yoghurt. Ik was een dag bezig met het poetsen van dat ding. Normaal zou je hem weggooien en een nieuwe kopen. Die situatie is niet aan de orde.

'Het zou me zo leuk lijken om op een of andere dag zelf naar een warm land te vliegen. Het gevoel van zwaartekrachtloos zijn, moet haast wel geweldig zijn.'

Natuurlijk moet het gevoel geweldig zijn, anders zouden vogels wel lopen. Er waait een harde bries en de gevleugelden vliegen weg, alsof ik ze heb beledigd. Het kan ook een manier zijn om te laten zien dat een mens een gebrek heeft.

Annes blik blijft standvastig richting de boom.

'Ik heb zelf ook gevlogen, toen ik een jaar of tien was, dezelfde leeftijd als jou dus. Ik weet hoe het voelt, alleen het is jammer dat je geen wind door je haren voelt gaan. Ik ging naar een warm land, liggend aan de kust.

'Was het mooi daar?' zegt Anne.

'In vergelijking met dit, honderd procent.' Dat is in principe de betekenis van het woord mooi. De verhouding tussen iets en iets anders is verschillend, waarbij een ding eruit springt in tegenstelling tot de ander. Hoe kan zij weten wat mooi betekent? Sinds haar geboorte is vakantie uitgesloten. Ze kent in mijn beleving geen andere wereld dan deze, dus kan ze ook niet verlangen naar een andere omgeving. Ik kan haar nu vertellen hoe ik het moois heb beleefd, maar voor haar gedachten is het onmogelijk een beeld ervan te maken.

Voor het raam komt een vogel zitten. Hij zit klaar om ons mee te nemen op reis. Hij test zijn vleugels en geeft een krijs. Wanneer de vogels voedsel zien, verzamelen ze zich voor het raam. Als ik een paar broodkruimels over heb, gooi ik die meestal bij de vliegers, tenzij honger de overhand neemt. In mijn broodtrommel zijn stukjes overgebleven en ik loop naar de deur. Hopelijk werken de overblijfselen als vliegtickets. Het is een Pavlov-reactie. Ik vertel ze niet dat ik voedsel heb en toch zien ze aan mij of aan de kleur van de trommel dat het voedertijd is. Ik ben er zelf nog niet achtergekomen. In het kader van biologie heb ik al eens een experiment uitgevoerd. Ik liep een keer met een rode trommel naar buiten en een keer met een blauwe trommel. De blauwe ging als eerste op, maar de rode bleef ook niet lang vol. Ook heb ik een leerling erop afgestuurd. Ook dan reageerden de vogels. Misschien hebben ze wel het moment onthouden? Wanneer iemand de deur uitkomt, zullen we toeslaan. Op het moment dat je hoort dat je op vakantie gaat ben je ook blij. Zonder de bestemming te horen schieten je mondhoeken al naar boven.

'Je had er een prachtige boulevard met winkeltjes en eettentjes. Ik weet een moment nog goed dat mijn moeder op het podium werd geroepen door de zanger van een liveband. "Zo'n gladjanus," zei mijn vader. Hij lustte plotseling zijn drankje niet meer.'

Anne snikt. Over haar wangen rollen tranen die al van verre te zien zijn.

'Wat is er?'

'Mijn moeder is dood, wist je dat nog? En jij had haar verscheurd! Ik kwam thuis aan en daar zat mijn vader al klaar om te eten. Wat moest ik zeggen? Ze is er niet meer!' schreeuwde ze uit.