Ψυχόδραμα και Παρελθόν

Στην σκιά του παρελθόντος.

### Κεφάλαιο 1: Η Επίδραση του Παρελθόντος στο Παρόν

Η εμπειρία μας ως άνθρωποι είναι δομημένη από τις αναμνήσεις, τα βιώματα και τα συναισθήματά μας. Από τη στιγμή που γεννιόμαστε, αρχίζουμε να απορροφούμε τον κόσμο γύρω μας, και καθώς μεγαλώνουμε, κάθε εμπειρία γίνεται μέρος της ψυχικής μας δομής. Ωστόσο, δεν είναι όλες οι εμπειρίες μας ουδέτερες ή εύκολα διαχειρίσιμες. Ορισμένα γεγονότα, ιδιαίτερα όσα συνδέονται με έντονα συναισθήματα, παραμένουν ζωντανά μέσα μας, επηρεάζοντας το πώς αντιλαμβανόμαστε και αντιδρούμε στον κόσμο ακόμη και χρόνια μετά το πέρας τους.

Πολλοί άνθρωποι διαπιστώνουν ότι, παρά το γεγονός ότι κάποια προβλήματα ή δυσκολίες από το παρελθόν έχουν τελειώσει, εξακολουθούν να αισθάνονται άγχος, λύπη ή φόβο. Αυτό μπορεί να συμβεί για διάφορους λόγους.

#### Η Συναισθηματική Μνήμη

Ο εγκέφαλος μας έχει μια ιδιαίτερη ικανότητα να αποθηκεύει συναισθηματικές εμπειρίες σε ένα βαθύτερο επίπεδο από τις απλές, λογικές πληροφορίες. Όταν βιώνουμε κάτι έντονο, είτε θετικό είτε αρνητικό, ο εγκέφαλός μας δημιουργεί ισχυρούς συνδέσμους ανάμεσα στο γεγονός και στα συναισθήματα που το συνοδεύουν. Αυτή η διαδικασία ονομάζεται συναισθηματική μνήμη, και αποτελεί τη βάση πολλών ψυχολογικών αντιδράσεων που έχουμε αργότερα στη ζωή μας.

Για παράδειγμα, αν κάποιος ως παιδί βίωσε μια δύσκολη κατάσταση που περιλάμβανε απόρριψη, πόνο ή φόβο, μπορεί να αναπτύξει έναν μηχανισμό άμυνας, ο οποίος συνεχίζει να ενεργοποιείται κάθε φορά που αντιμετωπίζει παρόμοιες καταστάσεις. Ακόμα και αν πλέον είναι ενήλικας και οι συνθήκες είναι διαφορετικές, το σώμα και ο νους του θυμούνται την αρχική αντίδραση και επαναλαμβάνουν τα ίδια συναισθήματα. Το παρελθόν, με αυτό τον τρόπο, "ξαναζωντανεύει" μέσα μας, ακόμα και όταν το συνειδητό μας μυαλό γνωρίζει ότι τα γεγονότα αυτά έχουν τελειώσει.

#### Ο Μηχανισμός του Φόβου και της Επαναληπτικότητας

Ένας άλλος παράγοντας που ενισχύει την αίσθηση ότι τα παρελθοντικά προβλήματα θα μπορούσαν να επαναληφθούν, είναι ο τρόπος που λειτουργεί ο φόβος. Ο φόβος είναι ένα βασικό ένστικτο επιβίωσης, το οποίο κινητοποιεί το σώμα και το μυαλό μας να αντιδράσουν γρήγορα σε απειλές. Όταν βιώνουμε κάτι τραυματικό ή τρομακτικό, ο εγκέφαλος καταγράφει όχι μόνο το γεγονός, αλλά και όλα τα στοιχεία που το συνοδεύουν—τη μυρωδιά του χώρου, τον ήχο, το περιβάλλον. Αυτές οι λεπτομέρειες ενσωματώνονται στη μνήμη του φόβου και μπορούν να ενεργοποιηθούν ακόμα και αν δεν υπάρχει πραγματική απειλή, απλώς επειδή κάποια στοιχεία του παρόντος μοιάζουν με εκείνα του παρελθόντος.

Ο φόβος ότι τα ίδια προβλήματα μπορεί να επαναληφθούν, έγκειται σε αυτόν τον μηχανισμό του εγκεφάλου να "μαθαίνει" από τις δυσκολίες και να παραμένει σε κατάσταση επιφυλακής. Ουσιαστικά, το μυαλό μας προσπαθεί να μας προστατέψει από τον πιθανό κίνδυνο, ακόμα και αν αυτός ο κίνδυνος δεν είναι πραγματικός πλέον. Το πρόβλημα είναι ότι αυτή η συνεχής επιφυλακή μάς κρατά σε μια κατάσταση άγχους και δυσφορίας.

#### Η Αναβίωση των Παρελθοντικών Εμπειριών

Όταν σκεφτόμαστε το παρελθόν και ανακαλούμε τραυματικές ή δυσάρεστες εμπειρίες, πολλές φορές δεν περιοριζόμαστε απλώς στο να θυμόμαστε το γεγονός, αλλά βυθιζόμαστε ξανά στα ίδια συναισθήματα που βιώσαμε τότε. Αυτό συμβαίνει επειδή ο νους δεν μπορεί πάντα να ξεχωρίσει το πραγματικό από το φανταστικό όταν ανακαλεί μια ανάμνηση. Τα συναισθήματα που συνδέονται με την ανάμνηση ενεργοποιούνται ξανά, και μπορεί να νιώσουμε την ίδια ένταση και φόβο όπως την πρώτη φορά.

Αυτή η επαναβίωση της εμπειρίας γίνεται ακόμα πιο έντονη όταν δεν έχουμε επεξεργαστεί πλήρως την εμπειρία ή όταν δεν έχουμε επιτρέψει στον εαυτό μας να την αντιμετωπίσει με υγιείς τρόπους. Το μυαλό μας επανέρχεται στο τραύμα, προσπαθώντας να βρει μια λύση ή μια κατανόηση που δεν έχουμε κατακτήσει ακόμα.