Ang araw ay sumisikat sa silangan, nag-aalok ng bagong pag-asa sa bawat tahanan. Pero sa maliit na bahay na gawa sa kawayan, wala pang pag-asa ang umaga. Ang hangin ay nagdadala ng amoy ng kape at pritong isda mula sa kalapit na bahay, ngunit sa loob ng bahay na ito, naghahari ang katahimikan.
Si Ana, isang batang babae na may mapupulang pisngi at malalapad na mata, ay nagising na naman sa kanyang maliit na higaan, gawa sa lumang banig. Ang araw ay sumisilip na sa pagitan ng mga siwang ng kawayan, nagpapalitaw ng alikabok sa paligid. Tumayo siya at naglakad papunta sa bintana, ang kanyang maliliit na kamay ay humawak sa baras ng kawayan.
"Mama?" bulong niya, ang kanyang tinig ay parang huni ng ibon.
Walang sumasagot.
Nanginig ang kanyang mga balikat. Ang umaga ay nagsisimula na, ngunit ang kanyang ina ay wala pa rin. Saan kaya siya nagpunta?
Naglakad siya palabas ng bahay, patungo sa maliit na bakuran na nakapalibot dito. Ang bakuran ay puno ng mga halaman, ngunit wala nang buhay ang mga ito. Ang mga dahon ay tuyo at nagiging kayumanggi. Ang bakod ay gawa sa mga patpat na kawayan, at ang mga siwang ay nagpapalitaw sa mundo sa labas.
Nakita niya ang mga batang naglalaro sa kalye, nagtatawanan at naghahabulan. Nakita niya ang mga babaeng nagtitinda sa palengke, ang kanilang mga tinig ay tumataas at bumababa habang nag-uusap.
Nais niyang sumali sa kanila, pero natatakot siya. Ang bakod na ito, ang bakuran na ito, ang maliit na bahay na ito, ang lahat ng ito ay tila isang kulungan. Isang kulungan kung saan siya ay nakakulong mag-isa.
"Mama?" bulong niya ulit, ang kanyang tinig ay puno ng lungkot.
Ang araw ay sumisikat pa rin, ngunit ang kanyang mundo ay tila nagdidilim. Ang mga batang naglalaro ay tila mga anino, ang mga babaeng nagtitinda ay tila mga multo. Wala siyang ibang nakikita kundi ang kanyang sariling anino, nag-iisa at nakakulong sa likod ng bakod.
Ang araw ay sumisikat sa silangan, nag-aalok ng bagong pag-asa sa bawat tahanan. Pero sa maliit na bahay na ito, naghahari ang katahimikan, at ang batang si Ana ay nag-iisa sa likod ng bakod, naghihintay sa pagdating ng kanyang ina.
Ang gutom ay nagsimulang kumakalam sa tiyan ni Ana. Naalala niya ang sinabi ng kanyang ina noong isang araw: "Huwag kang lalabas ng bakuran, anak. Maghintay ka lang dito, dadating ako."
Naghanap siya ng makakain sa maliit na kusina. Wala nang bigas, ni isang piraso ng tuyo. Nanlumo siya.
Napatingin siya sa paligid. Nakita niya ang isang maliit na puno ng mangga sa isang sulok ng bakuran. Dati, madalas niyang kainin ang hinog na mangga, pero ngayon ay wala nang bunga. Pati ang mga dahon nito ay tuyo na.
Biglang tumunog ang kanyang tiyan. Hindi na siya makatagal pa.
Naalala niya ang sinabi ng kanyang lola noong nakaraang taon: "Kung gutom ka, anak, hanap ka ng pagkain sa likod ng bahay."
Sumilip siya sa likod ng bakuran. May malaking puno ng saging doon. Sa ilalim ng puno, nakita niya ang isang maliit na bungkos ng saging na hinog na.
Naglakad siya patungo sa puno. Dahan-dahan niyang kinuha ang saging at kinain ito ng buong puso. Masarap ang saging, matamis at malambot.
Pero habang kinakain niya ito, nagsimula siyang mag-alala. Ano kaya ang gagawin niya kung hindi na siya makahanap ng pagkain? Ano kaya ang gagawin niya kung hindi na siya makauwi sa bahay?
Napahawak siya sa kanyang dibdib. Ang kanyang puso ay tumitibok ng mabilis. Naramdaman niya ang takot na nag-uumpisa nang lumaganap sa kanyang katawan.
Tiningnan niya ulit ang bakod. Parang mas mataas ito ngayon, parang mas malakas, parang mas nakakatakot.
"Mama?" bulong niya, ang kanyang tinig ay nanginginig.
Pero wala pa ring sumasagot.
Ang araw ay sumisikat pa rin sa silangan, ngunit ang mundo ni Ana ay unti-unting nagdidilim. Ang bakod ay tila isang pader na naghihiwalay sa kanya sa mundo. Ang kanyang puso ay puno ng takot at lungkot.
Habang naglalakad si Ana pabalik sa kanyang maliit na bahay, nakita niya ang isang maliit na kubo sa dulo ng bakuran. Hindi niya alam kung bakit naroon iyon, pero parang may kakaiba sa kubo.
Lumapit siya at dahan-dahang binuksan ang pinto. Walang tao sa loob. Ang kubo ay puno ng mga lumang gamit at kagamitan. May lumang aparador na puno ng mga damit, isang lumang mesa na may mga libro, at isang lumang kama na may kumot.
Napatingin siya sa mga libro. May mga larawan ng mga hayop, ng mga halaman, ng mga tao. May mga nakasulat na kwento.
Kinuha niya ang isang libro at binuksan ito. Nagsimula siyang magbasa. Ang mga salita ay tila naglalaro sa kanyang isip. Parang may ibang mundo na nabubuksan sa kanya.
Nakalimutan niya ang kanyang gutom. Nakalimutan niya ang kanyang takot. Nakalimutan niya ang kanyang lungkot.
Nawala na lang siya sa kanyang pagbabasa. Hanggang sa marinig niya ang isang boses.
"Sino ka?"
Nagulat siya. Tumingin siya sa pinto. May isang matandang babae na nakatayo doon. Ang babae ay may kulay-abo na buhok at mga mata na parang bituin.
"Ako po si Ana," sagot niya.
"Ana, ano ang ginagawa mo sa kubo ko?" tanong ng matanda.
"Wala po, nanonood lang po ako ng mga libro," sagot niya.
"Bakit ka nandito sa bakuran?"
"Wala po akong kasama, wala po ang mama ko," sagot niya.
Tumingin ang matanda kay Ana. Nakita niya ang lungkot at takot sa mga mata ng bata.
"Halika ka sa loob," sabi ng matanda.
Pumasok si Ana sa kubo. Umupo siya sa isang upuan. Tiningnan ng matanda ang bata.
"Ano ang pangalan mo?" tanong ng matanda.
"Lola," sagot niya. "Lola ko po si Aling Rosa."
"Ah, kaya pala," sabi ng matanda. "Ako ang kapatid ng iyong lola."
"Talaga po?" gulat na tanong ni Ana.
"Oo, anak. Matagal na akong hindi nakakabalik dito. Pero narinig ko ang kwento mo sa iyong lola."
Napatingin si Ana sa matanda.
"Ano pong kwento?" tanong niya.
Ngumiti ang matanda.
"Ang kwento ng batang babae na nawala ang kanyang ina," sagot ng matanda. "Ang kwento ng batang babae na naghahanap ng pag-asa sa likod ng bakod."
