Azerbaycan Tarihi

1.Feodal münasibetlerinin inkişafı

VI asrın evvellerinde Azerbaycanda feodal münasibetleri inkişaf ediyordu . Köy icmalarının toprakları feodalların eline geçiyordu. Ekilip becerilmesi zor olan topraklar sahipsiz kalıyordu. Topraksız kalan icma üyeleri asılı köylülere dönüşüyordu.
Azerbaycanın Güney topraklarında-Atropatenada feodal münasibetlerinin inkişafına Sasani şahı I Hosrov Enuşiravanın islahatları da etki gösterdi. O,sahipsiz toprakları herbçilere payladı ve vergileri nizama saldı . Bununla da vergiyığan memurların özbaşınalığına son koyuldu. Çocuklar,kadınlar,kahinler e memurlar can vergisinden kurtuldular.
I Hosrovun islahatları şerti toprak mülkiyyetini genişlendirdi , küçük ve orta toprak sahiplerinin sayı arttı.
Köylülerin istismarının esas forması vergilerin ödenmesi ve mükellefiyyetlerin icrası idi. Köylülerle yanaşı , sanatçılar ve tacirler de vergi ödüyorular. Kahinler , herbçiler , mirzeler ise cemiyyetin hakem tebekesi hesap ediliyordu. Zerdüştlük dininin hakem mövke tutması kahinlerin zengin olmasına sebep olmuştu.
Ülkede köprüler , kaleler , yollar devlet mülkiyyetinde idi. Onların tikintisinde ve berpasında köylüler mecburen çalıştırılıyor ve bedelinde hiç bir şey ödenmiyordu.
Azerbaycanda feodalizmin esas hasselerinden biri de teserrüfatın natural formasıydı. Köylüler kendilerinin ve feodalın telebatını ödemek için farklı yemek mahsulları , sanatçılık malları tedarik ediyor ve pazara mal çıkarmıyordular. Böylece , mahsul mübadilesine çok az hallarda ihtiyaç duyuluyordu. Natural teserrüfat ayrı-ayrı bölgeler arasında iktisadi münasebetlerin yaranmasına mane oluyordu.
Azerbaycana Feodal Münasibetleri:
III asrdan-XIX asrın II yarısına madar mevcut olmuştur .
Köylülr feodaldan şahsi olarak asılı değildiler .
Feodalların şahsi teserrüfatı yoktu. Çünki Azerbaycanda olan suvarma sistemini yaratmak büyük zahmet talep ediyoru .
Avrupada Feodal Münasibetleri:
V asrdan XVII asrın ortalarına kadar mevcut olmuştur .
Köylüler feodaldan şahsen asılı idiler .
Feodaların özel teserrüfatları vardı .
V-VII asrlarda Albanya ve Atropatenada feodal münasebetleri aynı şekilde inkişaf ediyordu. Sasani hükümdarları Azerbayanı kuzey topraklarına farsdilli tayfalar taşındırmışlardı. Onların amaçı farsdilli tayfaların yardımı ile Azerbaycanda güçlenmek ve kendilerine dayak yaratmakdı. Lakin farsdilli tayfalar türk dilinin ve medeniyytinin etkisi ile çoxsaylı yerli türk tayfaları ile kaynayıp karışıyor ve tek halkın formalaşmasında iştirak ediyordular .