Single by choice si Martha na sa kasalukuyang panahon, ay edad fifty five na. Ngunit hindi siya nag-iisa sa bahay. Kasama niyang namumuhay sa sariling bahay ang live-in partner na si Verna, edad beinte otso at isang lesbian.
May limang taon na rin ang hantaran nilang relasyon. Ngunit hindi ito tanggap ng pamilya ni Martha. Dahilan kung bakit ninais niyang mangibang lugar sa halip na sa sinilangang lugar manirahan.
Sa Bulacan pinadpad ng kapa-laran ang magka-relasyon. Nagsimula silang mamuhay sa tulong ng itinayo nilang munting tindahan. Na kalaunan ay lumaki nang lumaki hanggang maging isang mini grocery.
Kasabay ng pagbabago ng kalagayan sa buhay nina Martha at Verna ang pagbabago rin ng ugali ng tomboy. Masyado itong naging demanding kay Martha. Masyadong naging malupit. To the point na kung minsa’y nasasaktan nito ang matanda sa sandaling hindi nito nakuha ang gusto. Ngunit kung naibigay naman ni Martha ang nais nito, lubhang nagiging mabait at malambing si Verna sa karelasyon.
Labis na ikinatuwa ni Verna ang balitang minsa’y sinabi rito ni Martha.
“Talaga? Naipangalan mo na sa akin ang mga ari-arian mo? Walang biro?” maluwang ang ngiting paniniyak pa ni Verna.
“Oo. Tulad ng pangako ko sa iyo.”
Mabilis na niyakap nang mahigpit ni Verna si Martha.
“Ang bait talaga ng mahal ko! Hayaan mo at hindi ka magsisisi sa naging desisyon mo. Palalaguin ko pa ang pamana mo sa ‘kin.”
“Yon ang inaasahan ko. Dahil matagal ko ding pinaghirapan ang malaking halagang naipon ko. Noong hindi pa kita nakikilala.. .ang piano ko ay ipamana iyon sa isang pamangkin ko. Kaso…”
“Sino? Si Ruby? Na itinakwil ka sa halip na intindihin ka sa gusto mo?”
Isa si Ruby sa kaanak ni Martha na tutol sa pakikipagrelasyon ni Martha kay Verna. Si Ruby na naging palaki rin minsan ni Martha.
“Wag na nga nating pag-usapan ‘yon.Sumasama lang lalo ang loob ko.”
“Oo tamaka. Basta safe sa ‘kin ‘yon. At.. .mahal na mahal kita…”
Saglit tinitigan ni Verna si Martha. Pagkuwa’y muli itong niyakap nang mahigpit. Walang kamalay-malay si Martha sa tunay na laman ng isipan noon ng karelasyon. Mabilis na noong tumatakbo ang utak ni Verna. Humahabi na ng mga hakbang sa isipan ang gahamang tomboy.
Tatlong araw makalipas ang pagtatapat ni Martha, natagpuan itong naliligo sa sariling dugo sa loob ng banyo. Tadtad ng saksak ang katawan ng matanda at wala ng buhay.
Tanging ang mga kapitbahay ang nakiramay kay Verna. Hindi ito nag-abala pang ipaalam sa mga kaanak ni Martha ang pagkamatay nito.
“Sino nga kayang walang puso ang may gawa niyon sa matanda?”
Umiling lang si Verna. Bakas ang lungkot sa mukha nito.
“Wala siyang kagalit.. .h-hindi ko rin alam. Sabi ng mga pulis.. .pagnanakaw daw ang motibo.”
“Pero bakit kailangan pa nilang patayin ng gano’n ang matanda?”
“A-Ako ang may kasalanan.. .kung umuwi lang sana ako ng gabing iyon…”
“Huwag mong sisihin ang sarili mo. Baka talagang hanggang doon na lang ang buhay ni Martha.”
Dalawang araw bago ang pagpaslang ay nagpaalam si Verna kay Martha na uuwi sa pamilya sa Pampanga. Maghahatid daw ito ng pera sa may sakit na magulang. Pinayagan naman ito ni Martha. Pagbalik nga ni Verna ay saka natuklasan ang pagpaslang sa karelasyon.
Iyon ang kuwentong isinalaysay ni Verna sa mga pumuntang pulis sa kanilang bahay.
Nang gabing iyon ay nagsidating ang mga kabataang miyembro ng choir sa kanilang parokya. Dalawang babae at tatlong lalaki na pagkatapos ng practice sa simbahan ay nagtuloy na roon upang makiramay. Si Martha ang nakakakilala sa mga ito dahil naging suki na nila sa tindahan.
“Buti wala pang gaanong tao,” sabi ng isa habang papasok ang lima.
Isang kapitbahay ang nagpatuloy sa kanila. Wala sa paligid si Verna nang mga sandaling iyon.
Sa mga nakahilerang silya malapit sa pinto ng bahay pumuwesto ang lima. Nagtabi-tabi ang tatlong lalaki na ka puna-puna ang waring pagkabalisa. Para bang init na init ang mga ito.
Dinulutan sila ng kukutin at inumin. Ang inumin ang agad kinuha ng tatlong lalaki. Kapuna-puna rin ang waring patagong tinginan nang makahulugan ng mga ito.
“Grabe’ng init!” komento ng isang lalaki. “Tara na kaya? Balik na lang tayo.”
“Guys ano ba kayo? Hindi pa nag-iinit ang puwit natin.. .nakakahiya ‘no?”
Nauna nang tumayo ang lalaki na agad sinundan ng dalawa pa.
“Mauuna na kaming tatlo kung ayaw n’yo pa. Ipagpaalam n’yo na lang kami ha.”
Walang nagawa ang dalawang babae nang walang lingon-likod na tumalilis na ang tatlong kaibigan. Ten minutes later ay nagpaalam na rin ang dalawa. Sa kanto na naabutan ng mga ito ang tatlong kaibigan.
“Ano ba’ng nangyari sa inyo ha? Usapan natin maglalamay tayo ngayon tapos bigla kayong umalis?”
“Kung alam n’yo lang….”
“AngAlin?”
“Kayo kaya ang makakita ng gano’n baka tumakbo pa kayo. Grabe! Para tuloy kaming sinilihan sa init kanina.”
Kunot-noong nagtinginan ang dalawang babae. Hindi pa rin nakakaunawa sa sinasabi ng tatlong kaibigan. Lingid sa kaalaman ng marami, may common denominator ang tatlong lalaki. Sila ay mga “seer” o may third eye.
“Hello? Puwede bang linawin n’yo ‘yang pinagsasabi…”
“Si Aling Martha… ‘andu’n sa may pinto nakatayo. Naliligo sa dugo at nakatarak pa sa dibdib ‘yung patalim. O, gets n’yo na?”
Nanlaki ang mga mata ng dalawang babae sa narinig. Nasa may gate pa lang ang tatlo ay nakita na nila iyon kung kaya bantulot silang tumuloy.
Sa bahay na kinabuburulan noon ni Martha, marami nang dumating na kapitbahay na makikiramay. Ngunit hindi mahagilap si Verna.
“Nasa n ba ng tomboy na ‘yon?”
“Pumasok sa kuwarto kanina pa.. .hanggang ngayon hindi pa lumalabas. Kinatok ko na kanina.. .ang sabi lalabas na daw siya.”
“Katukin mo ulit. Papadami na ang tao walang mag-eestima. Kailangan ko nang umuwi muna sa amin.”
Si Verna ay nasa loob nga ng kuwarto. Nakasiksik sa isang sulok at halos mangatog, hindi sa ginaw kundi sa takot. Ang nakita ng tatlong lalaking choir member ay nakita rin ni Verna.
Ang duguang live-in partner ay malinaw na nagpakita kay Verna. Si Verna na kay daling sinurot ng sariling kunsiyensiya. Dahil siya ang salarin!
Ang Waka!…
