Dã Sử, lịch sử, truyền thuyết dân gian Việt Nam

P17:HOÀNG ĐẾ QUANG TRUNG _ Ngày tàn của Lê-Trịnh

Hoàng đế Quang Trung khi còn lẹt đẹt ở chức Long Nhương tướng quân vẫn ngày ngày bị cái "chí lớn" to bằng hạt vừng của vua anh Nguyễn Nhạc kìm hãm. Số là Nguyễn Nhạc sau khi làm chủ Nam hà, lập ra nhà Tây Sơn thì đã rung đùi hài lòng, cảm thấy cái thành Hoàng Đế (kinh đô của Tây Sơn ở Quy Nhơn) khang trang rộng rãi hơn cái nhà lá thần thánh 3 anh em từng chui ra chui vào gấp tỉ lần.

Nhưng Nguyễn Huệ lại không thấy thế. Chí làm trai tung tăng từ bắc vào nam, sớm biết thế nào là giang sơn gấm vóc rộng lớn, cò bay xệ cánh, sùi bọt mép. Lại nhìn cái đống hẩu lốn Lê - Trịnh ở Bắc hà thấy cực kỳ lộn mắt, quân không ra quân, thần chẳng ra thần.

Năm 1786, Nguyễn Huệ phụng mệnh vua anh dẫn quân đi đánh chiếm Phú Xuân. Nguyễn Nhạc dự định vét nốt cái thành Phú Xuân thôi, "chí lớn" đến đây là đã phình to hết sức có thể. Trước khi em giai đi còn dặn tới dặn lui, dặn phát lộn ruột: "Mày rỉa Phú Xuân xong về ngay với anh nghen, chớ có bén mảng ra Bắc hà nghe hơm."

Nguyễn Huệ đang nổi máu bừng bừng, nghe tai trái để trôi cái tuột qua tai phải. Sau khi chiếm được Phú Xuân dễ hơn húp cháo, Nguyễn Huệ ngồi trong thành lại cứ thấy ngưa ngứa mà không biết do đâu. Nguyễn Hữu Chỉnh bèn tỉ tê xui Nguyễn Huệ nhân đà đánh thẳng ra Bắc hà, vét nốt Đông Kinh cho đủ bộ. Nguyễn Hữu Chỉnh gãi trúng phóc chỗ ngứa của chủ tướng. Nguyễn Huệ phấn khởi thở phào nhẹ nhõm, té ra không phải mình ở bẩn mà là đang canh cánh trong lòng chuyện bắc tiến.

Cuối tháng 6 năm 1786, Long Nhương tướng quân Nguyễn Huệ đã thây kệ cái viễn cảnh giận hờn vô cớ của vua anh Nguyễn Nhạc mà kéo cả tập đoàn chiến hữu rồng rắn ra Bắc hà. Cái khẩu hiệu "Phù Lê, diệt Trịnh" treo cả ngày trên mồm tướng, sĩ. Đến nỗi dân thủ đô ban đầu còn tưởng Tây Sơn bị thiểu năng ngôn ngữ, chẳng nói được gì khác ngoài 4 cái từ thần thánh ấy.

Quân Trịnh vừa bị Tây Sơn cướp trắng Phú Xuân, nay nghe phong phanh Tây Sơn kéo đến tận nhà đòi diệt mình thì sợ xanh lè mắt mũi, tim đập chân run, bỏ chạy không kịp gửi vợ con cho thằng hàng xóm.

Chúa Trịnh Khải ráng phát huy tinh thần thượng võ mấy trăm năm của họ Trịnh, cưỡi nguyên con voi ra đón đầu Tây Sơn. Nhưng vừa ra đến cổng thì hóa đá đến tận chân tơ kẽ tóc. Thớt voi Tây Sơn cả mấy chục con, con nào con nấy hùng hổ như sư tử chiến, Nguyễn Huệ cũng cưỡi một con oai phong lẫm liệt. Bùi ngùi nhìn lại voi nhà mình, không hiểu nuôi kiểu gì mà béo núc ních như lợn, lại còn thong thả cuộn cỏ ăn. Quay đầu nhìn đám binh lính còn rơi vãi lại thì chả thấy sĩ khí đâu, ông nào ông nấy trợn mắt ngó quân Tây Sơn, khiếp vía hỏi thế quái nào mà nó đông như kiến cỏ vậy.

Sau mấy lời hô hào trong tuyệt vọng những mong xốc lên được chút tinh thần cho quân mình, Trịnh Khải kinh hoàng nhận ra sĩ khí càng kéo càng tụt một cách thảm hại. Thế là thây kệ tinh thần thượng võ cái khỉ gì đó, Trịnh Khải thúc quân đánh cùn rồi nhân cơ hội chạy một mạch lên Sơn Tây. Quân Tây Sơn phấn khởi tiến vào Đông Kinh, gần như chỉ đứng làm duyên làm dáng mà đuổi được Trịnh Khải chạy vắt giò lên cổ.

Trịnh Khải sau gần tháng ròng phiêu bạt thì bị tên phản bội Lê Trang bắt đem nộp cho Tây Sơn. Anh giai này lại một lần nữa dốc sức cứu vãn mặt mũi nam nhi, thà chết chứ không chịu để bị Nguyễn Huệ làm nhục. Khi đoàn áp giải dừng chân tại một quán nước ven đường, Trịnh Khải đã vơ lấy con dao gọt hoa quả mà cắt cổ tự sát. Lê Trang vội vã ngăn lại. Nhưng máu liều của anh Khải đã chảy tràn lan, không còn dao, anh liền thọc hai ngón tay vào kéo rộng vết thương. Cuối cùng Trịnh Khải cũng toại nguyện, có được một cái chết hoành tráng đúng kiểu thanh niên của năm.