Trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam, niềm tin vào bùa chú, phép thuật hay sức mạnh siêu nhiên nào đó luôn luôn tồn tại người thì tin ít kẻ thì tin nhiều nhất là những dân tộc vùng cao. Trong số đó nổi tiếng nhất là “Bùa yêu” của người Mường.
Bùa yêu có cả trăm loại khác nhau dùng với những mục đích hoàn cảnh khác nhau. Người thì yêu nhau không đến được với nhau vì gia đình ngăn cấm hay 1 lý do nào đó sẽ dùng bùa yêu để 2 người được đến với nhau. Kẻ thì vợ hoặc chồng bồ bịch thì người kia tìm đến xin bùa yêu để người người còn lại bỏ cái tính trăng hoa mà về với gia đình. Lại có người tìm đến bùa yêu để thăng quan tiến chức hay hãm hại người khác.
1. TẠI SAO NGƯỜI MƯỜNG LẠI GIỎI VỀ BÙA YÊU
Bất kỳ ai khi nghe tới dân tộc Mường thường nghĩ ngay tới nơi đây tồn tại những bí ẩn về bùa ngải và đặc biệt là bùa yêu. Lý giải cho điều này, nhà nghiên cứu văn hóa Mường Bùi Huy Vọng cho rằng: Đúng là người Mường rất giỏi trong việc làm bùa ngải. Công dụng của chúng có thật sự giống như lời đồn đại hay không vẫn còn là một bí ẩn chưa có lời giải đáp. Tuy nhiên, yếu tố quyết định nhất trong tất cả những phép phù thủy của người Mường đều nằm ở phần lời.
Bùa yêu, bùa ghét thuộc thuật “khăm”, một trong sáu loại thuật phù thủy của người Mường. Bùa yêu có nhiều loại như bùa vết chân, bùa cà dại, bùa gương, bùa lược, bùa lá… Nhưng tất cả đều dùng lời thiêng để ếm cho một đối tượng nào đó phải yêu, ghét một đối tượng khác theo chủ đích của người làm bùa”. Về phép thuật nèm, chài (bùa mê, ngải lú) thần bí của những ông thầy mo Mường trên rừng xanh núi đỏ. Rằng chỉ với một dúm muối, một đôi đũa, một nhành cây…, họ có thể “bó” cho đôi vợ chồng nọ đang đứng trước nguy cơ tan vỡ trở nên quấn quyện, khăng khít như thuở ban đầu. Có thể chia rẽ cặp tình nhân đang say nhau như điếu đổ kia bỗng chốc trở nên hờ hững, lạnh lùng để rồi … chia ly đôi ngả. Thậm chí, chỉ với một chiếc kim, một mảnh sắt quấn sợi chỉ ngũ sắc, họ có thể giết chết kẻ thù địch bằng những lời chú bí hiểm… Và bất kỳ bằng công cụ nào thì mấu chốt của bùa yêu đều là từ ngôn ngữ khi niệm chú. Người Mường quan niệm ngôn ngữ chính là vật chất khác với khoa học coi ngôn ngữ chỉ là vỏ bọc của vật chất. Chính vì điều này nên mà nó chứa đựng một thứ sức mạnh bí ẩn nào đó. Có giả thiết cho rằng, những câu thần chú với thứ ngôn ngữ kỳ lạ của người Mường có khả năng tác động lên sự vật, hiện tượng và làm thay đổi nó. Điều này đã được nhiều nhà khoa học dày công nghiên cứu nhưng không có kết quả. Trong khi đó, những câu thần chú thiêng liêng vẫn được truyền từ đời thầy Trượng này sang đời thầy Trượng khác một cách tuyệt đối bí mật. Sức mạnh của lời thiêng còn phụ thuộc rất nhiều vào năng lực của người phát đi mệnh lệnh đó. Tuy nhiên, theo nhiều người khẳng định, có những lời thiêng đã được người xưa truyền dạy lại cho kẻ hậu bối trong những giấc mơ, theo một cách vô cùng huyền bí.
2. MẶT TRÁI CỦA BÙA YÊU
Các thầy Trượng khi xưa vốn dĩ phải kiêng kỵ rất nhiều, không được vi phạm lời thề với thần linh, không được tiếp tay cho kẻ xấu làm những việc thất đức. Thầy càng cao tay càng phải tôn trọng đạo đức nghề nghiệp. Thông thường họ chỉ làm bùa yêu chứ không làm bùa ghét. Nhưng bây giờ, một số thầy Trượng vì hám lợi cho nên sẵn sàng làm những chuyện như vậy.
Được cho là nắm giữ trong tay những bí mật của thánh thần, có thể làm những việc mà người bình thường không sao làm được, nhưng các thầy Trượng luôn luôn phải chịu sự giám sát nghiêm khắc của thần linh. Đó là một sự ràng buộc vô hình nhưng vô cùng bền chắc, không gì có thể phá vỡ được. Không tiết lộ bí mật và không làm việc thất đức là hai điều cấm kỵ mà bất cứ thầy Trượng nào cũng phải khắc cốt ghi tâm, nếu không muốn bị trừng phạt thê thảm.
Bùa yêu là một sự thật có trong văn hóa tâm linh người Mường. Nhưng các thầy làm bùa luôn phải xuất phát từ mục đích tốt chứ không phải muốn làm thế nào cũng được. Nó giống như một lời nguyền thiêng liêng mà bất cứ kẻ nào cố tình làm trái, làm bậy đều sẽ phải trả giá đắt. Ngày xưa, chỉ có con nhà nghèo hoặc quá xấu không có điều kiện lấy được chồng/vợ mới phải cầu đến bùa yêu. Và họ cũng không thể làm cho một người phản bội vợ/chồng của mình để đi yêu một người khác, điều đó là cấm kỵ. Việc làm bùa yêu cũng vậy nó giống như việc đem tính mạng của mình đánh cược vào ái tình. Bấy lâu, người ta chỉ biết có thể dùng bùa yêu để thay đổi trái tim của kẻ khác mà không biết rằng khi chấp nhận dùng cách ấy tức là họ đã trói buộc mình vào một lời nguyền truyền kiếp và đánh cược cả tính mạng của mình để đổi lấy tình yêu. Theo lời nguyền, những đôi vợ chồng đến với nhau không phải vì tình cảm tự nhiên mà nhờ vào phép thuật của bùa yêu sẽ phải chết cùng nhau. Bởi vậy, khi trong vùng có một cặp vợ chồng nào đó chết cùng nhau, có thể cách nhau từ một đến hai ngày, người ta sẽ tự ngầm hiểu với nhau rằng đó là vì lời nguyền của bùa yêu đã ếm lên họ.
3. CHIẾC TÚI “KHÓT”
Nếu không có chiếc túi Khót thì bất kỳ ai cũng không thể trở thành thầy Mo, thầy Trượng được chính vì vậy chiếc túi khót được coi là bảo bối của các thầy. Vậy trong đó có gì?
Trong đó là hàng trăm món “bảo bối” kỳ dị mà người bình thường không thể biết được đó là gì. Chiếc túi Khót này do các thầy Mo, thầy Trượng truyền lại cho đệ tử với những đồ vật linh thiêng mà theo các thầy xứ Mường thì sức mạnh của chúng có thể khắc chế tất cả các loại tà ma, quỷ quái. Trong số đó, phải kể đến các loại xương như xương người xưa (người nguyên thủy), xương tay người bị sét đánh chết (tầm sét), xương người rừng (đười ươi, tinh tinh), xương gà rừng cổ, xương rồng đất…; các loại nanh như nanh hổ, nanh chó sói, nanh gấu, răng người bị sét đánh chết, răng người xưa…; các loại đá quý, các loại binh khí cổ xưa; đồ trang sức của người Mường cổ như thiên thạch, khót khú (biểu tượng của rồng nước)…; các loại sừng như sừng tê giác, sừng sơn dương…
Ngoài ra, trong túi Khót còn có rất nhiều vật nhỏ có hình thù quái dị khác. Tất cả đều có tuổi đời vài trăm năm, được dùng nhiều đến độ nhẵn bóng như hóa thạch. Điều đáng nói là, có nhiều món trong số đó, thời nay không thể kiếm đâu ra như khót khú, xương tay người bị sét đánh chết… “Trong thế giới của các thầy Mo, thầy Trượng, túi Khót của người nào có càng nhiều bảo bối bao nhiêu thì sức mạnh của người đó càng lớn bấy nhiêu”. Theo đó, chúng không chỉ giúp họ xua đuổi tà ma mà còn có thể hóa giải bùa chú của kẻ khác. Bởi vậy, những người này luôn tìm mọi cách săn lùng bảo vật cho túi Khót. Xương người bị sét đánh chết là một vật được giới Mo Mường hết sức coi trọng, vì theo quan niệm của họ, nó có quyền năng vô cùng mạnh mẽ trong việc trị tất cả các loại tà ma.
Đó là lý do mộ phần của những người chết do sét đánh luôn được người nhà canh giữ cẩn thận ngày đêm trong vòng 100 ngày, nếu không sẽ ngay lập tức bị trộm mộ tấn công. Xương lấy càng sớm sau khi chết, công năng càng mạnh còn sau 100 ngày sẽ không có tác dụng nữa. Chỉ cần có được vài đốt xương tay của người bị sét đánh chết, người ta có thể dễ dàng bán được cả trăm triệu đồng
