Liham ni Dr. Jose Rizal sa Kadalagahan ng Malolos

Ang Liham ni Dr. Jose Rizal sa mga Kadalagahan ng Malolos

ANG LIHAM

NI

Dr. JOSE RIZAL

SA MGA

KADALAGAHAN

SA MALOLOS, BULAKAN

Febrero, 1889

Epistorario Rizalino

Vol.II p.122

Europa

Pebrero 1889

SA MGA KABABAYANG DALAGA SA MALOLOS:

Nang aking sulatin ang Noli Me Tangere, tinanong kong laon, kung ang

pusuang dalaga'y karaniwan kaya diyan sa ating bayan. Matay ko mang

sinaliksik yaring alaala; matay ko mang pinagisa-ngisa ang lahat ñg

dalagang makilala sapul sa pagkabatá, ay mañgisa-ñgisa lamang ang

sumaguing larawang aking ninanasá. Tunay at labis ang matamis na

loob, ang magandang ugalí, ang binibining anyó, ang mahinhing asal;

ñgunit ang lahat na ito'y laguing nahahaluan ñg lubos na pagsuyó at

pagsunod sa balang sabi ó hiling nang nagñgañgalang amang kalulua

(tila baga ang kaluluwa'y may iba pang ama sa Dios,) dala ñg malabis

na kabaitan, kababaan ñg loob ó kamangmañgan kayá: anaki'y mga lantang

halaman, sibul at laki sa dilim; mamulaklak ma'y walang bañgo,

magbuñga ma'y walang katas.

Ñguní at ñgayong dumating ang balitang sa inyong bayang Malolos,

napagkilala kong ako'y namalí, at ang tuá ko'y labis. Dí sukat ako

sisihin, dí ko kilala ang Malolos, ni ang mga dalaga, liban sa isang

Emilia, at ito pa'y sa ñgalan lamang.

Ñgayong tumugon kayo sa uhaw naming sigaw ñg ikagagaling ñg bayan;

ñgayong nagpakita kayo ñg mabuting halimbawa sa kapuá dalagang

nagnanasang paris ninyong mamulat ang mata at mahañgo sa pagkalugamí,

sumisigla ang aming pag-asa, inaaglahì ang sakuná, sa pagka at kayo'y

katulong na namin, panatag ang loob sapagtatagumpay. Ang babaing

tagalog ay di na payukó at luhod, buhay na ang pagasa sa panahong

sasapit; walá na ang inang katulong sa pagbulag sa anak na palalakhin

sa alipustá at pagayop. Di na unang karunuñgan ang patuñgó ñg ulo sa

balang maling utos, dakilang kabaitan ang ñgisi sa pagmura, masayang

pangaliw ang mababang luhá. Napagkilala din ninyo na ang utos ñg Dios

ay iba sa utos ñg Parí, na ang kabanalan ay hindi ang matagal na

luhod, mahabang dasal, malalaking kuentas, libaguing kalmin, kundí ang

mabuting asal, malinis na loob at matuid na isip. Napagkilala din

ninyo na dí kabaitan ang pagkamasunurin sa ano mang pita at hiling ñg

nagdidiosdiosan, kundi ang pagsunod sa katampata't matuid, sapagka't

ang bulag na pagsunod ay siyang pinagmumulan ñg likong paguutos, at sa

bagay na ito'y pawang nagkakasala. Dí masasabi ñg punó ó parí na sila