Astronomi ve uzay

Astrofizik

Kozmik Işınlar:
Kozmik ışınlar,dünya dışında üretilen yüksek enerjili parçacıklardır. Genellikle Güneş Sistemi'nin dışından gelirler ve hatta uzak galaksilerden kaynaklanabilirler. Bu ışınlar, Dünya atmosferi ile etkileştiğinde bazen yüzeye ulaşan ikincil kozmik ışın duşlarını üretebilir. İçeriğine baktığımızda, kozmik ışınların %99'u atom çekirdeklerinden, %1'i serbest elektronlardan oluşur. Ayrıca içeriğinde antiproton ve pozitron gibi antiparçacıklar da bulunur. Kozmik ışınların %0.01'i antiparçacıklardan oluşur ve bu, galaksimizdeki ve evrendeki madde-antimadde asimetrisini bir kez daha kanıtlar.

Kozmik ışınlar, tarihsel olarak nasıl keşfedildi? 19. yüzyılda Henri Becquerel'in radyoaktiviteyi keşfetmesinden sonra, atmosferdeki iyonizasyonun nedeninin dünya kabuğundaki radyoaktif elementler olduğu düşünülüyordu. Ancak yapılan deneyler, radyoaktivitenin yükseklere çıkıldıkça arttığını gösterdi. Bu durum, atmosferdeki iyonizasyondan Dünya'daki radyoaktif elementlerin sorumlu olmadığını gösterdi. Avusturyalı bilim insanı Victor Francis Hess, balonla 5300 metre yükseklikte radyoaktivite ölçerek, atmosferdeki iyonizasyonun uzay kaynaklı olduğunu buldu. Bu buluşuyla 1936 yılında Nobel Fizik Ödülü'nü aldı. Kozmik ışınların büyük çoğunluğu süpernova patlamalarında oluşur. Güneş tarafından üretilen kozmik ışınlar da vardır, ancak onların enerjisi oldukça düşüktür. Enerjisi çok yüksek olan kozmik ışınlar, diğer galaksilerin merkezinde bulunan kara deliklerden güç alır. Bir diğer kozmik ışın kaynağı ise Cygnus X-3 adlı bir gök cismidir. Bu gök cisminin bir nötron yıldızı veya mikrokuasar olduğu düşünülmekte ve ultra yüksek enerjili bir kozmik ışın kaynağı olduğu bilinmektedir.

Kozmik ışınlar, Dünya'nın manyetik alanının etkisi altında kalır ve bu nedenle kutup bölgelerinde daha yoğun olarak görülür. Bu, kutup ışıkları olarak bilinen görsel şöleni meydana getirir. Aurora olarak da adlandırılan bu ışıklar, kozmik ışınların etkisiyle ortaya çıkar.