Tâm Lý Học

Con Nhà Người Ta

MAY 25, 2017 | HẢI ĐƯỜNG TĨNH NGUYỆT

“Con nhà người ta”- cụm từ này mình nghĩ ai cũng từng nghe qua nó ít nhất không dưới mười lần. Mình đã từng đọc ở đâu đó rằng, “chúng ta ai cũng có một kẻ thù mà chúng ta không bao giờ biết tên tuổi, nơi ở, lớp học nhưng lúc nào cũng giỏi hơn ta gấp trăm ở lần bất cứ mặt nào. Kẻ thù đó mang tên con nhà người ta.”

Mình lớn lên với cụm từ đó vang văng vẳng bên tai, từ hồi học mẫu giáo đến tận năm lớp 12- khi đi xa xứ rồi thì mới hết nghe. Mẹ bảo, so sánh thế để mình biết phấn đấu, để mình không ỷ lại mà thua kém người ta. Bà nói không sai nhưng bà cũng không biết rằng sự so sánh đó cũng hủy hoại con người mình, hủy hoại sự tự tin của mình và để lại một lỗ hổng mà cho đến bây giờ mình vẫn đang cố gắng lấp đầy. Từ nhỏ đến lớn, Mình cố gắng chạy theo điểm số, cái căn bản trong cuộc đời học sinh. Người ta được điểm 8 môn Toán thì mình phải được điểm 9. Để rồi khi không đạt được mục tiêu đó, thì mình lại tự trách , tự sỉ nhục mình. Trong trí nhớ đám bạn mình, và cả thầy cô giáo, mình là một đứa tóc tai bù xù, quần áo dơ dáy, không biết tự chăm sóc chính mình. Không phải mình không biết mà là mình sợ, bởi vì mẹ bảo, con gái dù đẹp cách mấy mà không có óc thì cũng là đồ bỏ đi. Mà mình lại không muốn là đồ bỏ đi, mình không muốn chưng diện lên để rồi bị quy vào cái tội “ham diện bỏ học”mặc dù mình cố gắng rất nhiều, hoặc là “đẹp mà không có não” thế nên mình thà làm đứa xấu và ngu. Cơ mà chẳng có ai muốn làm bạn với một đứa xấu và ngu, thế nên mình vẫn thui thủi một mình, chưa đến mức bị bắt nạt, nhưng cũng chẳng có bạn để mà chơi và như một đứa không hề tồn tại trong lớp. Trong tâm trí của mình, mình là một đứa xấu xí, thất bại, ngu dốt và mãi sẽ không bao giờ khá lên được.

Mình vẫn vật lộn với niềm tin ở bản thân, cho đến tận bây giờ mình vẫn đang cố gắng xây dựng nó từng chút một. Hủy đi thì nhanh mà dựng lại là cả một quá trình. Sự so sánh giết chết đi lòng tự tôn (self-esteem) của một người. Khiến bạn chỉ nhìn thấy những điểm xấu ở bản thân và bỏ quên những mặt tốt khác. Và dẫn theo hàng loạt các hệ lụy lâu dài khác. Lòng tự tôn thấp thường có liên quan đến các dạng rối loạn cảm xúc, dễ lạm dụng các chất cồn và kích thích, luôn luôn tìm kiếm sự chấp thuận từ người khác và điều này dẫn đến việc họ có thể bị giam giữ trong một mối quan hệ độc hại như bạo hành mà không thể thoát được hoặc dẫn đến những hành vi tổn thương bản thân. Hơn một nửa các case mà BMVN nhận được lúc trước đều có liên quan các hình ảnh cá nhân, lòng tự tôn thấp và cả tự ti – hệ quả sau một quá trình dài bị so sánh bởi ba mẹ, thầy cô, người thân hay cả bạn bè.

Mình vẫn thường nhận được những lời chia sẻ từ các bạn nói về việc các bạn cảm thấy bản thân mình vô dụng, không bằng người khác. Có nhiều bạn mong muốn trở thành người như mình, và những lúc như thế, mình vẫn thường nói với các bạn ấy như thế này, mình có thể giỏi hơn bạn mặt này nhưng không nghĩa mình giỏi hơn bạn toàn diện. Mình vẫn có những mặt thua kém người khác. Nhưng mình nghĩ rằng mỗi người trong chúng ta là độc nhất, chúng ta không giống bất kỳ ai thế nên không cần thiết so sánh bản thân với họ. Mà thay vào đó cố gắng tập trung vào những giá trị cá nhân, những mặt giỏi của bạn và tìm cách cải thiện bản thân tốt hơn nữa. Không phải với câu hỏi, “làm sao mình có thể như cô ấy”, mà với câu hỏi, “Làm sao để bản thân tiến bộ hơn? Làm sao để trở thành một tôi tốt hơn?” Mà tiền đề để trả lời những câu hỏi này là chấp nhận bản thân mình cả cái tốt lẫn cái xấu và tin tưởng bản thân nhiều hơn. Chính những niềm tin bên trong ấy dẫn dắt hành trình của bạn trong cuộc sống này.

Trong cuộc sống, chúng ta luôn phải đối mặt với những thử thách và lựa chọn. Và khi chúng ta từ từ tin tưởng hơn vào bản thân, chúng ta sẽ nhận ra, mặc dù chúng ta không thể thay đổi quá khứ, chúng ta có thể thay đổi cách mà chúng ta nghĩ về nó. Chúng ta không thể là chính mình nếu chúng ta không biết được bản thân là ai. Và chúng ta không thể biết được bản thân là ai nếu những gì chúng ta cho là “mình”, đều đến từ sự so sánh với người khác.