TÍN NGƯỠNG THỜ TAM TỨ PHỦ

V. Đức Vua Cha

Tín ngưỡng thờ Tam Tứ Phủ vẫn gắn liền với việc thờ Đức Vua Cha, bao gồm Vua Cha Ngọc Hoàng Thượng Đế , Vua Cha Bát Hải, Vua Cha Diêm Vương và Vua Cha Nhạc Phủ, đây chính là Tứ Phủ Vua Cha. Sự xuất hiện của Vua Cha trong tín ngưỡng Tam Phủ có lẽ bắt nguồn và ảnh hưởng từ Đạo Giáo Trung Hoa, tuy nhiên khi nhập vàng tín ngưỡng Tam Tứ Phủ thì Ngài không còn là vị thần tiên tối thượng như trong Đạo của Trung Hoa nữa. Ngoại trừ một số đền không phải điện Mẫu, hầu hết vị trị hậu cung quan trọng nhất này là Tam Tòa Thánh Mẫu và Mẫu thủ Điện.

1. Vua Cha Ngọc Hoàng Thượng Đế

Ngọc Hoàng Thượng Đế, tức Ngọc Hoàng Đại Đế, gọi tắt là Ngọc Đế, là vị vua tối cao nhất, chủ của Thiên Đình trong quan niệm của cả người Trung Quốc và Việt Nam. Ngài là người phàm, tu luyện một ngàn bảy trăm năm mươi kiếp, mỗi kiếp mười hai vạn chín nghìn sáu trăm năm. Ngài cai quản lục giới: Nhân, Thần, Ma, Yêu, Quỷ, Tiên, là người có quyền hạn lớn nhất. Có khá nhiều ý kiến về sức mạnh của Thiên Đế, nhiều tài liệu cho rằng Ngài không có pháp lực mà chỉ nhờ thần tiên khác, cũng có lời cho rằng vị thầy hướng dẫn có pháp lực cao nhất trong Phật Giáo là Phật Tổ Như Lai thay vì Ngọc Hoàng Đại Đế. Trong Đạo Giáo, Thiên Đế đứng dưới Tam Thanh, do Nguyên Thủy Thiên Tôn chỉ định làm Vua, ở và làm việc tại một cung điện trên Trời gọi là Kim Khuyết Vân Cung Linh Tiêu bảo điện (điện Linh Tiêu).

Từ xa xưa, người Việt đã có những nơi thờ riêng Vua Cha Ngọc Hoàng Thượng Đế, như ở đền Đậu An ở An Xá, An Viên, Tiên Lữ, Hưng Yên. Ngài ở đền đây còn có niên hiệu là "Thiên Định", như một triều đại thật sự. Theo thông tin, đền Đậu An được xây dựng từ năm 226 Trước Công Nguyên, mà tới tận năm 218 trước Công Nguyên nhà Tần mới lần đầu xâm chiếm Bách Việt. Như vậy có thể hiểu rằng, tín ngưỡng thờ Ngọc Hoàng Thượng Đế là một tín ngưỡng bản địa của người Việt. Trong tín ngưỡng Tam Tứ Phủ, Ngọc Hoàng Thượng Đế được gọi là Vua Cha Ngọc Hoàng, là cha của Thánh Mẫu Liễu Hạnh. Ngài là người cai quản toàn bộ bốn miền, đừng đầu các vị Thánh, Thần, Tiên, có quyền lực tối cao với các quyền năng tự nhiên như mưa, sấm chớp, nước, lửa... Ngài còn có quyền ra lệnh cho các vị Thần thực hiện các ý định của mình, thường là những điều tốt. Ngọc Hoàng cũng là người xét phong hoặc phán xét phạt tội các vị Thần.

2. Vua Cha Thủy Phủ

Như chúng ta đều biết tín ngưỡng Tứ Phủ là tín ngưỡng mang bản sắc của dân tộc Việt Nam. Tuy nhiên, trong quá trình hình thành phát triển, tín ngưỡng bị ảnh hưởng bởi Đạo Giáo của Trung Hoa. Có nhiều khi, các vị Thánh ở Đạo Giáo bị nhầm sang với tín ngưỡng Tứ Phủ ở một số vị trí, trong đó có ngôi Vua Cha Thủy Phủ.

Theo Đạo giáo, vị đứng đầu Thủy Phủ là Phù Tang Cam Lâm Đại Đế, dưới Ngài có 8 vị Long Vương mà ta gọi là Bát Hải Long Vương. Tuy nhiên, theo khoa Cúng Phật trong "Chư Khoa Thủy Lục", thì tên 8 vị Long Vương sẽ khác với Bát Hải Long Vương của Đạo Giáo. Tuy nhiên, đối với tín ngưỡng Tứ Phủ, Vua Cha Thủy Phủ chỉ có một vị duy nhất, là một vị Thánh của Việt Nam mang tên Vĩnh Công Đại Vương Thượng Đẳng Tối Linh Thần. Ngài đã nhận được rất nhiều sắc phong qua các đời Vua của Việt Nam để dân chúng phụng thờ mãi mãi. Dân gian còn lưu truyền về chữ "Tam kỳ linh ứng" trong hiệu của Vua Bát Hải. Người cho rằng chỉ ý Ngài phát tích ở ngã ba sông Vĩnh, kẻ lại cho rằng đây chính là 3 lần Ngài hiển linh đánh giặc: lần 1 là Vĩnh Công Đại Vương, lần thứ 2 là hiển linh dưới hình ảnh Ngô Quyền đại phá quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng, lần thứ 3 chính là Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn 3 lần đánh tan quân Nguyên, mà lần chiến thắng oai hùng nhất chính là trận thủy chiến trên sông Bạch Đằng.