GAZEL:
*Aşk, ayrılık, sevgi, hasret, ölüm, tabiat gibi lirik konuların işlendiği şiir türüdür.
*Türk edebiyatına İran edebiyatından girmiştir.
*Divan edebiyatında en çok kullanılan nazım şeklidir.
*Konu bakımından halk edebiyatındaki koşmaya, İslamiyet öncesi Türk şiirindeki koşuklara benzer.
*Nazım birimi beyittir.
*Beyit sayısı 5-15 beyit arasındadır.
*İlk beytine matla, son beytine makta denir.
*İlk beyitten sonraki beyte "hüsn-i matla" (ilk beyitten güzel olması gerekir), son beyitten öncekine "hüsn-ü makta" (son beyitten güzel olması gerekir) denir.
*En güzel beyte beytül gazel (şah beyit) denir.
*Son beyitte (maktada) şairin mahlası (takma adı)yer alır.
*Gazelin bütün beyitlerinde aynı konu işleniyorsa (anlam birliği) buna yek-ahenk gazel denir.
*Bütün beyitleri aynı güzelliğe sahip olan gazellere yek-avaz gazel denir.
*İlk beyit kendi arasında kafiyelidir. Diğer beyitlerin ikinci dizeleri, birinci beyit ile kafiyelidir.
*Gazellerin başlığı yoktur. İsimlendirilmelerirediflerine göre ya da ilk mısralarına göre olur.
*Gazeller konularına göre de çeşitli isimlerle tanımlanır.
*Aşka ilişkin acı, mutluluk gibi içli duyguların dile getirildiği gazeller “âşıkane”; içki, yaşama boş verme, yaşamdan zevk alma gibi konularda yazılanlara “rindane” denir.
*Âşıkane gazellere en iyi örnek Fuzuli’nin gazelleri, rindane gazellere en iyi örnek ise Baki’nin gazelleridir.
*Fuzuli, Baki, Nedim gazelin tanınmış şairleridir
Gazel Örneği:
Benî candan usandırdı cefâdan yâr usanmaz mı
Felekler yandı âhımdan murâdım şem'i yanmaz mı
Kamû bîmârınâ cânan devâ-yî derd eder ihsan
Niçin kılmaz manâ derman menî bîmâr sanmaz mı (Fuzuli)
>Musammat Gazel: Dizelerin sonlarındaki uyaklarından başka dizelerin ortalarında da uyak varsa böyle gazellere musammat gazel denir.
Örnek:
Fuzuli rind-i şeydadır hemişe halka rüsvadır
Sorun kim bu ne sevdadır bu sevdadan usanmaz mı
KASİDE:
*Divan edebiyatı (klasik edebiyat) nazım biçimidir.
*Kasideler, birini övmek ve yermek amacıyla yazılan şiirlerdir.
*Genellikle din ve devlet adamlarını övmek amacıyla yazılan uzun divan edebiyatı şiirleridir.
*Nazım birimi beyittir.
*İlk beytine matla, son beytine makta denir.
*Şair, matla beytini kasidenin herhangi bir yerinde yineleyebilir.
*Şairin mahlasının bulunduğu beyte taç beyit denir. Bazı kaynaklar bu beyti “bölüm” olarak ele almaktadır.
*En güzel beytine beytü‘l kasid (şah beyit) denir.
*Kaside en az 33, en çok 99 beyitten oluşur. Beyit sayısı 33’den az olan kasideler de vardır.
*Bu türün en meşhur ismi Nef’i dir.
*KASİDENİN BÖLÜMLERİ: 6 bölüm vardır:
1-)Nesib (Teşbib):
*Kasidenin başlangıç bölümüdür.
*Kasideye ismini veren bölümdür.
*Eğer söz konusu bölümde herhangi bir tasvir yapılıyorsa “Teşbib”; âşıkane söyleyişler bulunuyorsa “Nesib” adını alır.
*Bahar mevsimi, kış manzaraları betimlenir ya da Kurban ve Ramazan bayramı anlatılır.
/Not: Kasideler "nesib" bölümünde işlenen konulara ve rediflerine göre adlandırılabilir.
Kaside-i Ramazaniye (Ramazandan bahsediliyorsa),
Kaside-i Iydiyye (Bayramdan bahsediliyorsa),
Kaside-i Şitaiye (Kıştan bahsediyorsa),
Kaside-i Dariye (han, kevansaray, cami vb. yapılardan bahsediliyorsa);
Su kasidesi (su redifli) (Fuzuli) vb.
ŞİMDİ OKUDUĞUN
YKS : 47 GÜN KALA
De TodoÜniversite sınavına 47 gün kala sınava hazırlanan bir kız ve ilk 100 hayali ve en önemlisi hedefi. Buna mecbur. Bir şeyler başarmalı; ki değer görebilsin. Bir başarı serüvenine adım atmak.. Sınırsızlığının farkına varmak! ¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤♡ºººººººººº...
