De Verbroken Bloedeed

2. Hayley

Met stevige pas loop ik door de gang, op weg naar de vergaderzaal.

'Heb je het nieuws al gehoord?' vraagt Roland, een collega-politicus. 'Schmittland gaat de grenzen sluiten.' Hij loopt op hetzelfde tempo met mij mee naar de vergaderzaal.

'Ik heb het gehoord. Net zoals de homogeniseringsplannen.' Antwoord ik gespannen. 'En de oorlogsverklaring?'

'Die komt zo wel een stapje dichterbij, maar we zullen zo meer horen.' Rolands gezicht staat gespannen, maar dat is niets vergeleken met de spanning die ik in mijn lichaam voel. Ik kan niet stoppen met denken aan Phoebe en haar gezin van wie ik sinds vanmiddag niets meer vernomen heb. Waren ze nou maar eerder deze kant op gekomen, zoals ik ze had verteld.

De vergaderruimte is gevuld met de huidige regering.

'Goedemorgen Hayley en Ronald. Jullie zijn de laatsten. We kunnen beginnen,' zegt de president terwijl zij ons op onze plekken wijst.

'Welkom allemaal! Zoals jullie gehoord hebben heeft Schmittland de grenzen met Habermasië gesloten en heeft president Bos homogeniseringsplannen aangekondigd. Wat dit betekent, weten we nog niet, maar we kunnen wel aannemen dat Haberneese staatsburgers in gevaar zijn. We zijn hier bijeen gekomen om tot consensus te komen over wat te doen met de situatie in Schmittland. We moeten hierbij ook rekening houden met een mogelijke oorlogsverklaring vanuit Schmittland. Het lijkt mij wenselijk om dit te voorkomen. Om die reden lijkt het mij verstandig dat wij ons hier eerst over buigen, voordat we met deze kwestie naar de oppositie gaan.' De zorgen van de president zijn duidelijk zichtbaar. Ze gaat weer op haar stoel zitten en kijkt ons met een afwachtende blik aan.

'Met alle respect, mevrouw de president,' begint Ronald. 'Is dit geen kwestie waar we iedereen bij zouden moeten betrekken? Als de Deliberatieve Partij is het tenslotte een van onze uitgangspunten om te communiceren met diverse partijen en alle politieke meningen zo goed mogelijke te kanaliseren.'

Charlotte Jans, de president doet zichtbaar moeite om haar antwoord te formuleren. 'Het lijkt me verstandig, juist nu de spanningen tussen Habermasië en Schmittland oplopen, om de deliberatieve aanpak ook internationaal voort te zetten. De oppositie zal hier tegen zijn. Daarom zou ik graag een sterke argumentatie voorbereiden,' zegt ze ten slotte.

'We moeten ingrijpen!' gooi ik eruit. Het komt er gretiger uit dan de bedoeling was, waardoor ik meteen weer indam. Ik voel een lichtrode blos op mijn wangen verschijnen. Maar dan bedenk ik me en ga ik verder: 'Er worden mensenrechten geschonden daar. Daar moeten we iets aan doen.'

'En dan?' vraagt Roland. 'We kunnen moeilijk onze mening aan hen opdringen.' Charlotte Jans schudt haar hoofd. 'Ik denk dat we er weinig mee opschieten om onze mening op te leggen aan de Schmittianen. "De liberale democratie is een veeleisende en fragiele staatsvorm, omdat ze alleen door de hoofden van haar burgers heen kan worden gerealiseerd." Als de Schmittianen geen trek hebben in het invoeren van mensenrechten, lopen we enkel kans om een oorlog te ontketenen zodra wij onze mening aan hen opleggen. Bovendien ben ik van mening "dat 'wij' goede redenen hebben om de aanspraak op universele geldigheid van de mensenrechten, als morele grondslag van de democratische rechtsstaat, te verdedigen in het interculturele debat. Dat echter alleen onder de voorwaarde dat 'wij' aan dergelijke discussies leerwillig deelnemen, als een van de anderen." We moeten tenslotte niet vergeten dat de Schmittiaanse aanpak zeer effectief was bij het bestrijden van anoroc-virus, waardoor veel Schmittiaanse staatsburgers geloven in hun leider.'

'Effectief?' brengt Floris-Jan in. 'Effectief in het bestrijden van de democratie was het in ieder geval.'

We willen allemaal liever niet terugdenken aan de tijd van het anoroc-virus. Meer dan honderdduizend Habernezen zijn aan dit virus overleden. De verdeeldheid over de aanpak van dit virus is wat Schmittland en Habermasië uit elkaar gedreven heeft. Schmittland leek eerst heel erg op Habermasië. Qua cultuur kwamen de landen dusdanig overeen dat er een economische en politieke samenwerking is ontstaan. De twee talen, die al erg op elkaar leken, zijn nog meer naar elkaar toegegroeid en uiteindelijk tot één taal samengesmolten. Toen het anoroc-virus uitbrak ontstond er verdeeldheid, in Schmittland meer dan in Habermasië. Er was chaos, ziekte, en economische ineenstorting. Er ontstond een noodtoestand in Schmittland. Conservatieve Schmittianen stonden op en de partij voor de Democratische Dictatuur greep de macht en ontsloeg onmiddellijk het parlement, omdat het te veel tijd zou kosten om alle maatregelen tot in den treuren te moeten communiceren. Er kwam een snelle en efficiënte aanpak. Hier stond wel de afbrokkeling van de liberale democratie tegenover.

'Er waren in ieder geval minder doden door die aanpak,' zegt Ronald. Hij is zelf beide ouders aan het virus verloren.

Ik voel mijn eigen spanning stijgen. Elke minuut dat we langer bezig zijn met het zoeken naar consensus, is mijn zus in gevaar.

'Mijn zus zit daar,' begin ik.

Mevrouw de president onderbreekt mij: 'Hoewel de morele discussie eerst uit moet gaan van "respectieve belangen van betrokken partijen van het conflict, voordat vanuit oogpunt van het maatschappelijk belang bekeken kan worden wat rechtvaardig is," is het verstandiger om ons mede te delen wat voor algemeen belang er hangt aan het ingrijpen in de Schmittaanse politieke situatie. Om hier een goede keuze over te maken hebben we alle noodzakelijke informatie en passende oplossingsvoorstellen nodig ter voorbereiding van de beslissing. Daarom vraag ik u allen om met, voor de Habernese staatsburgers acceptabele, voor en tegen argumenten te komen voor het wel of niet ingrijpen.'

In de vergaderzaal wordt verder gediscussieerd over hoe het beste het gesprek aangegaan kan worden, om een oorlog te voorkomen. Het is al duidelijk. Habermasië is niet bereid om tegen alle kosten de Habernezen in Schmittland te verdedigen. Er komt eerst een open discussie.

Jürgen Habermas, Over democratie, red. Leon Pijnenburg (Amsterdam: Boom, 2020), 13-19; 66-86; 87-142. Habermas hangt een groot belang aan communicatie in zijn politieke filosofie. Hij onderscheidt zelf drie niveaus van communicatie, waaronder het niveau van de geïnstitutionaliseerde discussie in het parlement of in besturen, zoals hier beschreven wordt. Anders dan Schmitt, gelooft Habermas niet in één volk met één wil, maar een scala aan politieke meningen die gekanaliseerd moeten worden. Dit gebeurt door middel van communicatie. Zo kan er tot consensus gekomen worden doormiddel van ware discussie.

Habermas, Over Democratie, 66-86; 224-242. Habermas gelooft in een politiek model dat zich bevindt tussen het liberalisme en het republikanisme. Dit is het deliberatie model. Daarbij is het sluiten van een compromis en het rekening houden met verschillende vormen van communicatie belangrijk. Bij deze verschillende vormen van communicatie wordt een gemeenschappelijke wil gevormd, welke niet alleen ontstaat door ethische bewustwording, maar ook door een vergelijking tussen belangen en de vorming van compromissen. Verkiezingsuitslagen bestaan uit een proces met procedures en communicatievoorwaarden waarbij informele meningsvormingen omgezet worden tot die uitslagen. De communicatieve macht wordt dan omgezet in de administratieve macht.

Habermas, Over Democratie, 238.

Habermas, Over Democratie, 238.

Schmitt, Parlement, Democratie, Dictatuur, 19-23; 31-51. Dit zou je ook kunnen linken aan de homogeniteit van Schmitt, maar dan op een succesvolle manier. Door dezelfde taal te spreken (en dus homogener te zijn) hebben de landen beter samen kunnen werken.

Schmitt, Parlement, Democratie, Dictatuur, 16-17. Schmitt spreekt van een noodtoestand wanneer er niet meer teruggevallen kan worden op bestaande wetten en gewoonten. In zo'n geval staat er iemand op die de leiding neemt. Die persoon is volgens Schmitt de ware soeverein van het volk.

Schmitt, Parlement, Democratie, Dictatuur, 19-23; 36-37; 68-89. Schmitt gelooft niet in parlementarisme omdat het parlementarisme zijn doel voorbij is gelopen volgens Schmitt. Het oorspronkelijke idee van het parlementarisme is namelijk dat er gediscussieerd wordt in de ware zin van het woord, dus het uitwisselen van argumenten met als doel de ander van de waarheid te overtuigen of door de ander van de waarheid overtuigd te worden. Wat er in het parlement gebeurt is echter een onderhandeling. Het parlement behartigt niet meer het oorspronkelijke doel, en kost bovendien te veel tijd.

Habermas, Over Democratie, 237.

Habermas, Over Democratie, 227-228. Om een ware discussie te krijgen, moeten argumenten omgevormd worden tot acceptabele argumenten voor de hele maatschappij.