Kembang Setaman (Selesai)

Macam-macam Tembung (Kata)

1. Tembung Lingga

Tembung lingga yaiku tembung sing durung owah saka asale ( kata asal ). Tembung lingga sing unine mung sakecapan diarani tembung wod

A. Tuladha tembung lingga :

Adus, babar, kursi, tuku, tandur, lsp ( 2 wanda )
Garudha, gamelan, segara ( 3 Wanda )

B. Tuladha tembung wod :

Gas, bak, rak, sak, lur, tul, tik.

2. Tembung Andhahan

Tembung andhahan (kata jadian) :
Tembung andhahan yaiku tembung sing owah saka asale.

Tuladha :
Latare, Piwulang, tetuku, omahe, tulisane, balekna

Tembung andhan:

1. Ater-ater (=awalan)

a) ater-ater hanuswara : n, ny, ng, m

n + tulis =nulis
ny + sapu= nyapu
ng + gawe= nggawe
m + paku= maku

tembunge dadi tembung tanduk

b) ater-ater tripurasa: dak, ko, di

dak + tuku= daktuku
ko + tuku = kotuku
di + tuku = dituku

tembunge dadi tembung tanggap

c) ater-ater liyane sing awujud :

a + lungguh = alungguh
ka + waca= kawaka
sa + dina = sadina
pa + piker = pamikir
pi + wulang = piwulang
pra + tandha =pratandha
pari + kena = parikena
tar+buka = tarbuka
kuma+ wani = kumawani
kami+ sepuh = kamisepuh
kapi +temen = kapitemen

2. Panambangan (akhiran)

a) Panambang : an

Kobong + an = kobongan
Gawa + an = gawan (dudu gawaan)
Tuku + an = tukon (dudu tukuan)
Lali + an = lalen (dudu lalian)
Sore + an = soren (dudu sorean)
Paro + an = paron (dudu paroan)

b) Panambang: i

Jawil + i = jawili
Kandha + i = kandhani (dudu kandhai)
Nesu + i = nesoni (dudu nesoii)
Bali + i = baleni (dudu balii)
Ombe + i = ombeni (dudu ombei)
Bodho + i = bodhoni (dudu bodhoi)

c) Panambang : ake

Tulis + ake = tulisake
Tata + ake = tatakake (dudu tataake)
Turu + ake = turokke (dudu turuake)
Bali + ake = balikake (dudu baliake)
Suwe + ake = suwekake (suweake)
Jodho + ake = jodhokake (jodhoake)

d) Panambang: a, na, ana, en

Dudut + a = duduta
Dudut + na = dudutna
Dudut + ana = dudutana
Dudut + en = duduten
Bantu + a = bantua
Bantu + na = bantokna
Bantu + ana = bantonana
Bantu + en = bantunen

e) Panambang : ku, mu, e

Omah + ku = omahku
Omah + mu = omahmu
Omah + e = omahe
Mata + e = matane (dudu matae)
Sapi + e = sapine (dudu sapie)
Kebo + e = kebone (dudu keboe)
Buku + e = bukune (dudu bukue)

f) Panambang :ne , ing

Bapak + ne = bapakne = bapake
Dijaluk + ne = dijalukne = dijalukake
Swara + ing = swaraning = swarane
Aran + ing =araning = arane

3. Seselan (sisipan)

a) Seselan : um

Cathel + um = c + um + anthel = cumanthel
Gedhe + um = g + um + edhe = gumedhe

b) Seselan: in

Carita + in = c + in + arita =cinarita
Siram+ in = s + in +iram = siniram
Nanging yen:
Amuk + in = ing +amuk = ingamuk
Inum+in = ing + inum = inginum
Obong+in = ing + obong = ingobong
Udheg+ in = ing + udheg = ingudheg
Embang+in = ing + emban = ingemban