Estetik
Sanatın kendisi, insanlık tarihi kadar eskidir. Sanat insana özgü bir anlam ve içerik ifade eder. insanlık tarihi kadar eski olan bu olguya her dönemde farklı anlamlar yüklenmiştir.
Kimi zaman sanat, insanın estetik kaygıyı göz önüne alarak duygu ve düşüncesinin ifade edilmesi olarak kabul edilirken, kimi zaman insanoğlunun yarattığı yapıtlarda güzellik ülküsünün ifadesi biçiminde tanımlanmıştır.
Sanat Eseri ve Özellikleri
"Sanat eseri; duygulanım, heyecan, hayal gücü, yetenek katılarak oluşan, insan ürünü bir olgudur. Sanat eseri somut gerçekliği olan bir varlıktır. Bir şiir, bir tiyatro, bir beste sanat eseri olan estetik objelerdir. Bir ürünün sanat eseri olarak belirlenmesinde bazı temel öğeler vardır. Bunlar: Estetik obje : Sanatçının sanat eserine çevirmek istediği her şeydir.
Estetik suje : Objeyi estek açıdan ele alan öznedir.
Estetik değer : insanın estetik algısına neden olan değerin kendisidir.
Estetik yargı: Sanat eseri hakkında ortaya konan beğeni yargısıdır.
Estetik tavır : Öznenin estetik değer taşıyan nesneye gösterdiği tepkinin içeriğidir. Sanat özgün ve biriciktir. Sanatçının bir defeya mahsus ürettiği eserdir. Çünkü sanatçı eserini oluştururken duyduğu heyecan ve duygulanımı bir daha yaşayamaz. Bundan dolayı sanat eseri, sanatçının özgünlüğü ve yaratıcılığını taşır, yani özneldir.
Sanat eseri fayda amacı güdülmeden ortaya konur. sanat eserinin estetik haz vermenin dışında bir amacı olamaz. Sanat eseri sanatçının öz ve biçim arasında kurduğu dengenin bir sonucudur.
Estetiğin Konusu
Estetiğin asıl amacı, bulanık olan duyusal bilginin mükemmelliği üzerinde durmaktır. Duyusal bilginin mükemmelliği güzellik adını alır, buna göre, estetiğin konusu güzelliktir.
Estetiğin konusu içine giren tek problem alanı güzellik ve estetik değerler değildir. Sanat da estetiğin konusuna dahildir. Çünkü sanatın amacı sanat eserlerinde güzelliği ya da estetik değerleri ortaya koymaktır. Estetik kelimesi, Yunanca "aisthesis" kelimesinden gelmektedir. Genellikle duyu verisi anlamında kullanılır. Estetik, duyusal alana ait bilgileri konu olarak seçer, inceler ve araştırır. Estetik duyusal alanla ilgili tüm bilgileri değil, yalnızca güzel ile ilgili olanları araştırır. Antik Yunan'a ait bir sözcük olan estetik; algılamak anlamındadır.
Estetik, bir güzellik felsefesidir. Güzel üzerine düşünme ve onun ne olduğunu araştırma etkinliğidir. Ş 18. Yüzyılda Baumgarten (1714-1762) tarafından kurulmuştur. Her ne kadar estetik bağımsız bir felsefe disiplini olarak iki yüz yıllık bir geçmişi gösteriyorsa da, aslında estetik problemler ile uğraşma daha ilkçağa kadar gezi gider.
Uzun bir geçmişe sahip olan estetik problemler özel bir ad altında toplanmamıştı. işte, Baumgarten bu problemleri ortak bir ad altında toplayarak ona estetik adını vermiştir.
Estetiğin, yalnızca güzeli incelemesi alanını çok daraltır. Çünkü güzellik çağdan çağa, insandan insana değişebilen bazen de evrensel bir genişlik kazanan bir değer yargısıdır.
Estetik güzel ile ilgili tüm değerleri inceler. Nitekim yüce, zarif, çocuksu, hoş, alımlı, trajik, dramatik hatta çirkin değerleri de onun konusu içine girmektedir.
Günümüzde estetik, güzelin ve güzel sanatların yapısını inceleyen bir felsefe disiplini olarak kabul edilmektedir. Estetik olaylar da, tıpkı bilgi olayında olduğu gibi, bize suje ile obje arasındaki ilgiyi gösterir ve tıpkı bilgi sürecinde olduğu gibi, özne ile nesne arasında kurulan bağ sonucunda meydana gelmektedir. Estetik olay da, estetik olarak algılayan suje ile bu sujenin estetik algı ile kendisine yöneldiği varlık, doğa ya da sanat eseri dediğimiz obje arasındaki ilgidir. Bir yanda estetik bir obje, öte yanda bu objeye yönelmiş, onu estetik olarak algılayan, ondan zevk alan bir suje bulunur.
