Wikipedia - Encyklopedia dla Upośledzonych

Korzeń

Korzeń ( radix) – organ roślinny, część , która dostarcza roślinom i , przytwierdza do podłoża, a u roślin wieloletnich może pełnić funkcję . W wyniku przystosowania do warunków środowiska korzenie poszczególnych grup ekologicznych roślin pełnią dodatkowe funkcje.

Młode korzenie okryte są wytwarzającą , dodatkowo zwiększające jej powierzchnię. Stanowi ona układ chłonny pobierający wodę i sole mineralne. Pobrane substancje poprzez warstwę kory pierwotnej przenoszone są do wiązek przewodzących tworzących . Trudno przepuszczalna dla wody warstwa komórek kory pierwotnej () umożliwia kontrolowany, aktywny . Wiązki łyka zapewniają z kolei dostarczanie do podziemnej części rośliny substancji organicznych powstałych w procesie fotosyntezy. Starsze korzenie przyrastając na grubość uzyskują odmienną budowę, a zdolność wchłaniania roztworu glebowego jest w dużym stopniu przez nie tracona. Budowa anatomiczna korzeni jest w niewielkim stopniu zróżnicowana wśród grup taksonomicznych roślin naczyniowych, ulega natomiast znacznym modyfikacjom w korzeniach wyspecjalizowanych do pełnienia dodatkowych funkcji.

Korzeń występuje niemal u wszystkich , nieobecny jest jedynie u posiadających i niektórych roślin, u których korzeń zanikł wtórnie (np. u , i ). Rośliny zakorzenione są zwykle w , u wykształcają się korzenie powietrzne, u korzenie zanurzone.

Ze względu na sposób powstawania wyróżnia się rozwijający się z zawiązka korzenia zarodkowego, korzenie boczne powstające jako odgałęzienia korzenia głównego w strefie różnicowania oraz powstające zwykle w części pędowej rośliny lub z korzeni w strefie ich budowy wtórnej. Korzenie tworzą silnie rozczłonkowany układ penetrujący podłoże, nazywany systemem korzeniowym. Stanowi on dolny biegun osiowych roślinnych, u których górny biegun to . Korzenie w odróżnieniu od pędu nie wykształcają i zwykle rosną w dół, najczęściej są niezielone, choć niektóre korzenie powietrzne mogą zawierać . Innymi, obok korzeni, podziemnymi organami roślin są też stanowiące podziemny fragment pędu.

Rozwój korzeni

Zawiązek korzenia wykształca się w biegunie bazalnym w postaci odcinka zróżnicowanych tkanek korzeniowych, zwanego . Powstaje on jeszcze na etapie poprzedzającym dojrzewanie nasion. W czasie z radykuli rozwija się rozgałęziający się w korzenie boczne.

Korzeń zarodkowy jest pierwszym tworzącym się podczas organem. Powstaje z niego korzeń główny. Wzrost korzenia jest efektem intensywnych podziałów komórkowych w obrębie . Podziałom ulegają komórki inicjalne merystemu (promerystem). Zwykle jest ich kilka. Komórki dzielące się w kierunku proksymalnym dają początek tkankom w strefie różnicowania. Te zaś, które dzielą się w kierunku dystalnym, wchodzą w skład . Struktura ta ulega złuszczeniu podczas wzrostu korzenia. Proces różnicowania i kształtowania tkanek jest prawdopodobnie kontrolowany przez grupę komórek znajdujących się pod komórkami inicjalnymi promerystemu. Jest to tak zwane centrum spoczynkowe, w którym komórki nie wykazują aktywności mitotycznej. W strefie proksymalnej, gdzie podziały mitotyczne już nie występują, dochodzi do zróżnicowania komórek kilka warstw. Z nich ostatecznie powstaje epiblema, kora pierwotna, endoderma i walec osiowy wraz z wiązkami przewodzącymi.

Powstawanie korzeni bocznych u

Korzenie boczne u okrytonasiennych rozwijają się z komórek , a u niektórych paprotników z komórek . Rosnący powoduje powstanie uwypuklenia. Zanim jeszcze dojdzie do przebicia przez komórki kory pierwotnej, uformowany zostaje merystem wierzchołkowy, czapeczka oraz system tkanek pierwotnych typowych dla młodego korzenia. Budowa anatomiczna korzeni bocznych jest analogiczna do budowy korzenia głównego. Miejsce powstawania korzeni bocznych nie jest przypadkowe. Jeżeli korzeń ma kilka pasm tkanek przewodzących, miejsca inicjacji korzeni bocznych znajdują się na przeciwległych biegunach ksylemu lub floemu. W efekcie wiązki korzeni bocznych układają się w rzędy, których liczba jest równa liczbie pasm ksylemu lub też dwukrotnie większa. U większości roślin rozgałęzienia korzeni mają charakter , jedynie u widłaków korzenie rozgałęziają się widlasto – do rozgałęzienia dochodzi w obrębie merystemu wierzchołkowego, z którego powstają dwa równorzędne merystemy.