Rối loạn nhân cách kịch tính được đặc trưng bởi một hình thái phổ biến của sự xúc cảm quá mức và tìm kiếm sự chú ý quá mức. Chẩn đoán dựa theo tiêu chuẩn lâm sàng. Điều trị với liệu pháp tâm lý động.
(Xem thêm )
Bệnh nhân rối loạn nhân cách kịch tính sử dụng ngoại hình của họ, hành động một cách quyến rũ hoặc khiêu khích không thích đáng, để thu hút sự chú ý của người khác. Họ thiếu ý thức tự định hướng và có tính ám thị cao, thường hành động một cách ngoan ngoãn để giữ được sự chú ý của người khác.
Khoảng 1,5 đến 3% dân số chung mắc rối loạn nhân cách kịch tính; rối loạn này phổ biến ở nữ giới hơn nam giới.
Bệnh lý đồng diễn là phổ biến, đặc biệt là các rối loạn nhân cách khác (, , ), gợi ý rằng các rối loạn này có cùng tính dễ bị tổn thương về mặt sinh học hoặc gây nghi ngờ liệu rối loạn nhân cách kịch tính có phải là rối loạn riêng biệt hay không. Một số bệnh nhân cũng có , có thể là lý do họ tìm kiếm sự đánh giá. , , và cũng có thể cùng tồn tại.
Triệu chứng và Dấu hiệu
Bệnh nhân mắc rối loạn nhân cách kịch tính liên tục đòi hỏi phải là trung tâm của sự chú ý và thường trở nên trầm cảm khi họ không còn như vậy. Họ thường sống động, kịch tính, nhiệt tình, và tán tỉnh và đôi khi quyến rũ những người mới quen.
Những bệnh nhân này thường ăn mặc và hành động một cách không thích hợp và theo cách khiêu khích, không chỉ với những mối quan tâm không thực tế, mà còn trong nhiều bối cảnh (ví dụ như việc làm, trường học). Họ muốn gây ấn tượng với người khác với vẻ ngoài của họ và do đó thường bị bận tâm về cách họ nhìn nhận như thế nào.
Biểu lộ cảm xúc có thể nông cạn (thay đổi cảm xúc quá nhanh) và bị phóng đại. Họ nói một cách kịch tính, bày tỏ quan điểm mạnh mẽ, nhưng với vài sự kiện hoặc chi tiết để hỗ trợ ý kiến của họ.
Bệnh nhân có rối loạn nhân cách kịch tính dễ bị ảnh hưởng bởi những người khác và theo xu hướng hiện tại. Họ có xu hướng quá tin tưởng, đặc biệt là những người có thẩm quyền mà họ nghĩ có thể giải quyết được tất cả các vấn đề của họ. Họ thường cho rằng các mối quan hệ có tính chất gần gũi hơn so với thực tế. Họ khao khát sự mới lạ và có xu hướng dễ buồn chán. Vì vậy, họ có thể thay đổi công việc và bạn bè một cách thường xuyên. Trì hoãn sự hài lòng là rất bực bội đối với họ, do đó hành động của họ thường được thúc đẩy bởi việc đạt được sự hài lòng ngay lập tức.
Đạt được sự thân mật về cảm xúc hoặc tình dục có thể là khó khăn. Bệnh nhân có thể, thường không nhận thức được điều đó, đóng một vai trò (ví dụ nạn nhân). Họ có thể cố gắng để kiểm soát bạn tình của họ bằng cách sử dụng sự quyến rũ hoặc thao tác cảm xúc trong khi đang rất phụ thuộc vào đối tác.
Chẩn đoán
· Tiêu chuẩn lâm sàng (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Tái bản lần thứ năm [DSM-5])
Để chẩn đoán rối loạn nhân cách kịch tính, bệnh nhân phải có một hình thái phổ biến về cảm xúc và tìm kiếm sự chú ý quá mức, như thể hiện bởi ≥ 5 trong số những điều sau:
· Khó chịu khi họ không phải là trung tâm của sự chú ý
· Tương tác với người khác theo cách quyến rũ tình dục hoặc khiêu khích không thích hợp
· Chuyển đổi nhanh và biểu cảm nông cạn của cảm xúc
· Liên tục sử dụng ngoại hình của bản thân để thu hút sự chú ý đến bản thân
· Bài phát biểu cực kỳ ấn tượng và mơ hồ
· Tự kịch tính hóa, điệu bộ, và biểu lộ cảm xúc quá mức
· Tính ám thị (dễ bị ảnh hưởng bởi người khác hoặc các tình huống)
· Giải thích các mối quan hệ thân mật hơn so với thực tế
Ngoài ra, các triệu chứng phải bắt đầu từ giai đoạn sớm của thời kì trưởng thành.
Chẩn đoán phân biệt
Các rối loạn nhân cách kịch tính có thể được phân biệt với các rối loạn nhân cách khác dựa trên các đặc điểm đặc trưng:
· Ái kỷ: Bệnh nhân mắc rối loạn nhân cách tự yêu bản thân cũng tìm kiếm sự chú ý, nhưng họ, không giống những người có rối loạn nhân cách kịch tính, muốn cảm thấy được ngưỡng mộ hoặc được nâng tầm bởi điều đó; những bệnh nhân có rối loạn tính cách kịch tính không phải là quá khắt khe về kiểu chú ý mà họ nhận được và không bận tâm rằng đó là sự dễ thương hay là sự ngớ ngẩn.
· Ranh giới: Bệnh nhân rối loạn nhân cách ranh giới xem mình xấu xa và trải nghiệm cảm xúc mạnh và sâu sắc; những người có rối loạn nhân cách kịch tính không thấy mình xấu, mặc dù sự phụ thuộc vào phản ứng của người khác có thể xuất phát từ lòng tự trọng thấp.
· Phụ thuộc: Những bệnh nhân rối loạn nhân cách phụ thuộc, tương tự những người có rối loạn nhân cách kịch tính, cố gắng ở gần những người khác nhưng lại lo lắng hơn, ức chế, và phục tùng (vì họ lo lắng về việc bị từ bỏ); bệnh nhân rối loạn nhân cách kịch tính ít ức chế và có tính khoa trương hơn.
Chẩn đoán phân biệt đối với rối loạn nhân cách kịch tính cũng bao gồm và .
Điều trị
· Tâm lý trị liệu
rối loạn nhân cách kịch tính cũng giống như các rối loạn nhân cách.
Hiệu quả của liệu pháp nhận thức hành vi và điều trị hóa dược đối với rối loạn nhân cách kịch tính ít được biết đến.
Liệu pháp tâm lý động, tập trung vào các xung đột tiềm ẩn, có thể được thử điều trị. Nhà trị liệu có thể bắt đầu bằng cách khuyến khích bệnh nhân thay thế lời nói cho hành vi, và do đó, bệnh nhân có thể tự hiểu mình và giao tiếp với người khác một cách ít kịch tính hơn. Sau đó, chuyên gia trị liệu có thể giúp bệnh nhân nhận ra cách hành xử kịch tính của họ là một cách không thích hợp để thu hút sự chú ý của người khác và kiểm soát lòng tự trọng của họ.
