KOZMOS(EVREN)

Değişken Yıldızlar

Yıldızlar gökyüzünde hep aynı biçimde parlamazlar. İçlerinden bazıları düzenli veya düzensiz olarak parlaklık değişimi gösterir.
Bunun birkaç nedeni var: tek zannettiğimiz yıldız gerçekte bir "çift yıldız" olabilir. Dolayısıyla bakış açımız da uygunsa, daha sönük olan diğerinin önünden geçerken parlaklığı düşürür, arkasına geçtiğinde parlaklık artar. Bunun en bilinen örneği,değişimleri gözle bile takip edilebilen Algol yıldızıdır.

"Cepheid" de denilen bazı değişken yıldızlar ise, ömrünün sonuna geldiğinde bir şişip bir büzüşen yıldızlardır. Bazı cepheid yıldızlarında ise, çekirdek çevresinde bulunan helyum katmanı zaman zaman nükleer reaksiyona girerek yıldızı parlaklaştırır. Fakat bu reaksiyon helyum katmanındaki basıncı düşürdüğü için bir süre sonra reaksiyon sona erer ve yıldız eski parlaklığına geri döner. Bu durum milyonlarca yıl buyunca böyle sürer durur...
Düzenli bir periyot dahilinde parlaklıkları değişen yıldızlar gökbilim için oldukça önemli. Çünkü bu parlaklık değişimleri sayesinde uzaklıklarını hesaplamak çok kolay olur. Onun içindir ki, gökbilimciler galaksi ve yıldız kümelerinin uzaklığını hesaplamadan önce, oralarda bulunan değişken yıldızları tespit etmeye çalışırlar. Bunlardan birkaç tane bulduktan sonra uzaklığı ölçmek zaten çocuk oyuncağı sayılır...

Fotoğrafta, büzülüp genişleyerek şiddetli parlaklık değişimleri gösteren, 20.000 ışık yılı uzaktaki V838 Mon yıldızı görülüyor. Yıldızın çevresindeki bulutsu, parlaklık değişimleri sırasında kütlesinin önemli bir bölümünü çevreye saçmasıyla oluşmuştur.