Hướng dẫn giao tiếp

19. Giọng nói

Giọng nói - bí quyết thu hút trong nghệ thuật thuyết trình
1. Rèn luyện âm vực
Tiếng nói của con người có 3 cung bậc: Cao, trung và trầm. Người thuyết trình thường dùng giọng trung những lúc giải thích và ít sôi nổi. Giọng cao để thể hiện lúc tò mò, nhiệt huyết và ham muốn. Giọng trầm để thể hiện những suy nghĩ sâu xa, gợi ý... Không có gì khiến khán giả chán nản bằng việc cả buổi thuyết trình chỉ dùng một giọng.

Bí quyết thuyết trình hiệu quả, âm vực thấp, tức là giọng trầm là tốt nhất. Giọng trầm được cho là biểu thị cho sức mạnh và thể hiện sự chân thành, đáng tin cậy. Rất nhiều diễn giả đã khổ luyện để có làm trầm giọng của mình. Một số thậm chí còn uống trà nóng trước khi thuyết trình để tạo ra chất giọng vang và trầm ấm.

Một số tips luyện tập:

Hát dưới vòi hoa sen: Hãy để phổi và thanh quản của bạn có cơ hội được "luyện tâp" và điều đó sẽ tăng thêm sức mạnh cho giọng nói của bạn.
Hãy tập luyện giọng nói của mình ở tất cả các cung bậc từ cao nhất tới thấp nhất. Bạn không cần phải phát âm ra một cách rõ ràng mà chỉ cần "Hừm" để luyện tập thang âm.
Đọc ra miệng: Việc đọc ra miệng các câu truyện thiếu nhi là cách tốt nhất để bạn luyện tập ngữ điệu của mình một cách đơn giản và thoải mái nhất.

2. Điều chỉnh tư thế đứng
Một tư thế đứng chuẩn sẽ giúp bạn điều hòa được hơi thở và cường độ âm lượng một cách tốt hơn. Các chú ý về tư thế đứng để có một giọng thuyết trình to, rõ:

Đứng thẳng lưng, hai vai đẩy ra phía sau và cằm hơi nâng về phía trước.
Đứng cân bằng cơ thể và hông hơi nghiêng nhẹ 45% về bên trái hoặc phải.
Thực hành nâng và thả lỏng vai để thư giãn nhẹ nhàng.
Hãy tưởng tượng bạn đang đứng cân bằng với một cuốn sách đặt trên đỉnh đầu
Thi thoảng hơi nghiêng đầu về các bên để giúp thư giãn các cơ hàm.
Nới lỏng cơ hàm để thư giãn cổ họng, thả lỏng cơ vai và cổ để làm tăng tính cộng hưởng của âm thanh.
3. Điều phối hơi thở
Hơi thở tốt sẽ giúp tăng tính cộng hưởng cho giọng nói của bạn. Những cố gắng "gằn giọng" để tạo tiếng vang âm vực sẽ khiến cho giọng nói của bạn mang tính căng thẳng. Kỹ thuật quan trọng đầu tiên là thở bụng. Thở bụng giúp người thuyết trình giữ được sức khoẻ, giọng nói vang xa, âm lượng đủ lớn có sức lực hơn nữa nó còn giúp cải thiện sức khoẻ. Luyện tập thở bụng thế nào?

Bắt đầu bạn phình bụng về phía trước. Động tác này giúp thành ngực hạ xuống làm cho phổi tăng sức chứa. Sau đó đưa bụng về vị trí cũ khi bạn thở ra hoặc bạn nói. Bụng đẩy không ra ra miệng và làm tiếng của bạn tăng lên. Rồi bạn lại phình bụng về phía trước, rồi lại đẩy ra.
Tập thở hàng ngày theo cách: Hít một hơi vào rồi đếm từ 1 đến 5, sau đó thở ra, tiếp tục đếm từ 1 đến 5 rồi lại hít vào. Dần dần bạn có thể nâng cao mức độ luyện tập bắng cách đếm đến 10 hoặc có thể cao hơn nữa.

4. "Nuôi dưỡng" giọng nói
Việc ăn quá muộn và ăn những thức ăn giàu năng lượng sẽ gây ra tình trạng niêm mạc tiêu hóa và điều này sẽ ảnh hưởng tới giọng nói của bạn.
Không nên dùng café hoặc socola, chúng sẽ khiến cho cơ thể bạn bị mất nước.
Nước chanh ấm sẽ giúp bạn "bôi trơn" cổ họng một cách hiệu quả.

5. Nhấn mạnh bằng nhịp điệu
Nhịp điệu là tốc độ lời nói của bạn. Những người nói nhanh thường có khả năng tư duy nhanh nhạy và hiểu biết hơn, do đó tạo được uy tín, sự tin cậy và thuyết phục được khán giả.

Tốc độ nói trung bình của chúng ta là 100 – 120 từ/phút, trong khi khả năng nghe lại cao gấp 3 lần (theo wiki). Nghĩa là nếu ta chỉ nói với tốc độ trung bình, khán giả sẽ còn thời gian để suy nghĩ những lập luận phản biện. Nói nhanh sẽ khiến tâm trí người nghe bị cuốn theo và không thể tập trung vào điều đó. Chú ý các mẹo sau:

Duy trì sự chú ý của thính giả và nhấn mạnh vào những ý chính bằng cách tăng tốc độ giọng nói.
Khuyến khích thính giả đồng ý hoặc chấp nhận quan điểm của bạn bằng cách tăng tốc độ.
Nói chậm lại khi muốn nhấn mạnh tới mức độ, sự quan tâm, hoặc hỏi ý kiến thính giá về một vấn đề nào đó.
6. Nhấn mạnh thông qua lên xuống ngữ điệu
Cùng một câu nói nhưng khi nhấn giọng ở những vị trí khác nhau, bạn sẽ tạo ra nhiều sắc thái ý nghĩa khác nhau. Khán giả sẽ không nhận ra đâu là vấn đề quan trọng trong bài thuyết trình của bạn nếu không nhấn giọng. Các lưu ý sau sẽ giúp bạn có một giọng nói thu hút khi thuyết trình:

Thu hút sự quan tâm của công chúng bằng cách cao giọng để nhấn mạnh sự phấn khích, bất ngờ, tạo niềm tin vào những gì bạn đang nói.
Sử dụng âm điệu thấp để nhấn mạnh vào mức độ, sự quan tâm, hay khi bạn đang tỏ ra là mình trầm ngâm, suy nghĩ.
Di chuyển ngữ điệu từ thấp tới cao để dẫn dắt suy nghĩ của thính giả.
Vào mỗi cuối câu hỏi bạn nên lên giọng và xuống giọng ở những câu kết thúc.
Đôi khi, một khoảng lặng có thể giúp bạn vừa thu hút sự tập trung của thính giả vừa có thời gian cho bạn uống một ngụm nước nhỏ.
Kết luận:
Dân gian có câu: "Người thanh, tiếng nói cũng thanh. Chuông kêu chuông đánh, bên vành cũng kêu" cho thấy tầm quan trọng của giọng nói trong đời sống hàng ngày. Đối với một người diễn giả, giọng nói góp phần trăm không nhỏ trong thành công của bài thuyết trình. Thông qua các phân tích và chỉ dẫn rèn luyện giọng nói trên đây, hy vọng các bạn sẽ tập luyện chúng thường xuyên bên cạnh các kỹ năng thuyết trình khác để giọng nói của mình được tự nhiên và có sức thuyết phục, thu hút người nghe.