Faraonowie i królowe. Sekrety starożytnego Egiptu

Tytulatura królewska

Egipt był de facto unią realną dwóch państw - Południowego (Górnego - od góry rzeki Nilu) oraz Północnego (Dolnego) Egiptu.

Symbolami tych dwóch krajów była Pszczoła (Dolny Egipt) oraz Trzcina (Górny Egipt). 

Aby uniknąć konfuzji (zazwyczaj góra jest na północy, a tutaj na odwrót) będę używać w tych ciekawostkach nazw Północny i Południowy Egipt.

Król Egiptu tytułował się  nesu-bit (dosłownie: Połączony z Trzciną i Pszczołą; lub prościej Król Południowego i Północnego Egiptu.)

Żeńskie formy tej nazwy były rzadkie i zazwyczaj kobieta zasiadająca na tronie przyjmowała męski tytuł, stając się w konsekwencji "żeńskim królem". Dopiero Kleopatra VII u kresu dziejów Egiptu zapisała tytuł w formie żeńskiej nesit Ta-szema - bitit Ta-mechu (Połączona z Trzciną Południowego Egiptu i Pszczołą Północnego Egiptu; lub prościej - Królowa Panująca Południowego Egiptu i Królowa Panująca Północnego Egiptu).

Słowo "faraon" pochodzi od per-aa - Wielki Dom, jak nazywano pałac faraonów, na tej samej zasadzie jak dzisiaj mówimy Biały Dom czy Pałac Prezydencki.

Dzisiaj mówimy zamiennie król Egiptu/faraon, ale starożytni Egipcjanie używali określenia nesu-bit.

"Faraon" zaczęto używać w okresie wspólnego panowania Hatszepsut i Totmesa III w czasie XVIII Dynastii, gdzie nie było jasne od którego z władców wyszło dane rozporządzenie, więc mówiono ogólnie, że przyszły z Wielkiego Domu.

Później stopniowo kolejni władcy zaczęli nazwać siebie faraonami, aż w końcu ostatnia dynastia, mający greckie pochodzenie Ptolemeusze wyrzucili zupełnie z tytulatury określenie "Syn Re" poprzedzające imię własne i wstawili "Faraon", raz na zawsze ustalając to jak tytuł monarchy egipskiego. (Czyli zamiast "Syn Re, Ptolemeusz" pisali teraz "Faraon Ptolemeusz".)

(Słowo stało się ciałem, jeśli można tak powiedzieć - nazwa instytucji stała się określeniem monarchy.)

Faraonowie zazwyczaj nosili pięć imion (swoje własne + 4 ceremonialne):

Imię Horusowe 

Imię Dwóch Bogiń

Imię Złotego Sokoła

Prenomen (Imię tronowe)

Nomen (Imię własne) - poprzedzone epitetem Syn/Córka Re lub (za dynastii Kleopatry) słowem "Faraon" 

W przypadku wielu faraonów znamy jednak tylko niektóre imiona i pozostaje niejasne, czy po prostu nie odkryliśmy inskrypcji z tymi pozostałymi czy też w ogóle ich nie było, ponieważ zmieniały się w zależności od epoki.

Na koniec: żeby uniknąć problemów, będę używać określeń faraon/król zamiennie, pamiętajcie jednak, że pierwsi królowie Egiptu wcale się faraonami nie nazywali, i określenie weszło w życie po iluś wiekach za Nowego Państwa 😉