Tổng Hợp Nghị Luận Văn Học 9 Của Tôi

Phần 4: Vẻ đẹp hình tượng của Nguyễn Huệ - Dàn ý chi tiết *

A - Mở bài:
- "Hoàng Lê nhất thống chí" là một cuốn tiểu thuyết lịch sử bằng chữ Hán được viết theo thể chương hồi do nhiều tác giả trong Ngô gia văn phái sáng tác. Đây là một bức tranh sâu rộng vừa phản ánh được sự thối nát, suy tàn của triều đình Lê Trịnh, vừa phản ánh được sự phát triển của phong trào Tây Sơn.
- Trong hồi thứ 14 của tác phẩm, hình tượng người anh hùng Quang Trung hiện lên thật cao đẹp với khí phách hào hùng, trí tuệ sáng suốt và tài thao lược hơn người.

B - Thân bài:
1. Khái quát dẫn dắt:
- Ngô gia văn phái là nhóm tác giả thuộc dòng họ Ngô Thì, ở làng Tả Thanh Oai, huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Tây (Hà Nội). Trong đó gồm hai tác giả chính là Ngô Thì Chí (1753 - 1788), làm quan thời Lê Chiêu Thống, và Ngô Thì Du (1772 - 1840), làm quan dưới triều nhà Nguyễn.
- Hoàng Lê nhất thống chí là tác phẩm viết bằng chữ Hán ghi chép về sự thống nhất của vương triều nhà Lê vào thời điểm Tây Sơn diệt Trịnh, trả lại Bắc Hà cho vua Lê. Không chỉ thế mà nó còn tái hiện một giai đoạn đầy biến động của lịch sử phong kiến Việt Nam vào khoảng thế kỉ XVII, thế kỉ XIX. Trong hồi thứ 14 của tác phẩm, các tác giả đã viết rất thực và hay về người anh hùng dân tộc Nguyễn Huệ - người gây ảnh hưởng rất nhiều trong giai đoạn đó.

2. Phân tích:
• Luận điểm 1: Trước hết Quang Trung là một con người hành động mạnh mẽ quyết đoán.
- Từ đầu đến cuối đoạn trích, Nguyễn Huệ luôn luôn là con người hành động một cách xông xáo, nhanh gọn có chủ đích và rất quả quyết.
- Nghe tin giặc đã đánh chiếm đến tận Thăng Long mất cả một vùng đất đai rộng lớn mà ông không hề nao núng "định thân chinh cầm quân đi ngay".
- Rồi chỉ trong vòng hơn một tháng, Nguyễn Huệ đã làm được bao nhiêu việc lớn: "tế cáo trời đất", lên ngôi hoàng đế, đốc xuất đại binh ra Bắc.
- Gặp người cống sĩ ở huyện La Sơn là Nguyễn Thiếp để hỏi ngay kế sách đánh giặc...
- Tuyển mộ binh lính, mở cuộc duyệt binh lớn tại Nghệ An.
=> Mang phẩm chất của vị tướng giỏi: nhanh nhạy, quả quyết, không mảy may kiêng dè. Ngoài ra còn là người biết lắng nghe, học hỏi.

• Luận điểm 2: Đó là một con người có trí tuệ sáng suốt và nhạy bén.
* Ngay khi mấy chục vạn quân Thanh do Tôn Sĩ Nghị hùng hổ kéo vào nước ta, thế giặc đang mạnh, tình thế khân cấp, vận mệnh đất nước "ngàn cân treo sợi tóc", Nguyễn Huệ đã quyết định lên ngôi hoàng để để chính danh vị, lấy niên hiệu là Quang Trung. Việc lên ngôi đã được tính kỹ với mục đích thống nhất nội bộ, hội tụ anh tài và quan trọng hơn là "để yên kẻ phản trắc và giữ lấy lòng người", được dân ủng hộ.

* Sáng suốt trong việc nhận định tình hình địch và ta.
- Qua lời dụ tướng sĩ trước lúc lên đường ở Nghệ An, Quang Trung đã chi rõ "đất nào sao ấy, người phương Bắc không phải nòi giống nước ta, bụng dạ ăt khác". Ông còn vạch rõ tội ác của chúng đối với nhân dân ta: "Từ đời nhà Hán đến nay, chúng đã mấy phen cướp bóc nước ta, giết hại dân ta, vơ vét của cải, người mình không thể chịu nổi, ai cũng muốn đuổi chúng đi."
- Quang Trung đã khích lệ tướng sĩ dưới quyền bằng những tấm gương chiến đấu dũng cảm chống giặc ngoại xâm giành lại độc lập của cha ông ta từ ngàn xưa như: "Trưng Nữ Vương, Đinh Tiên Hoàng, Lê Đại Hành, Trần Hưng Đạo."
- Quang Trung đã dự kiến được việc Lê Chiêu Thống về nước có thể làm cho một số người Phù Lê "thay lòng đổi dạ" với mình nên ông đã có lời dụ với quân lính vừa chí tình, vừa nghiêm khắc: "Các ngươi đều là những người có lương tri, lương nămg, hãy nên cùng ta đồng tâm hiệp lực, để dựng lên công lớn. Chớ có quen thói cũ, ăn ở hai lòng, nếu như việc phát giác ra, sẽ bị giết chết ngay tức khác, không tha một ai."

* Sáng suốt trong việc xét đoán bề tôi.
- Trong dịp hội quân ở Tam Điệp, qua lời nói của Quang Trung với Sở và Lân ta thấy rõ: Ông rất hiểu việc rút quân của hai vị tướng giỏi này. Đúng ra thì "quân thua chém tướng", nhưng sức mình ít không địch nội đội quân hùng tướng hổ nhà Thanh nên đành phải bỏ thành Thăng Long rút về Tam Điệp để tập hợp lực lượng. Vậy Sở và Lân không bị trừng phạt mà còn được ngợi khen.
- Đối với Ngô Thì Nhậm, ông đánh giá rất cao và sử dụng như một vị quân sĩ "đa mưu túc trí", việc Sở và Lân rút chạy Quang Trung cũng đoán là do Nhậm chủ mưu, vừa là để bảo toàn lực lượng, vừa gây cho địch sự chủ quan. Ông đã tính đến việc dùng Nhậm là người biết dùng lời khéo léo để dẹp việc binh đao.

=> Là con người lãnh đạo tài ba, sáng suốt trong chỉ huy, đánh giá tình huống và thấu hiểu quân tướng dưới trướng. Mang trong mình ý chí quyết chí quyết thắng.

• Luận điểm 3: Quang Trung luôn là người bàn tính trước sau, biết lên kế hoạch đầy đủ, làm chủ tình huống.
- Mới khởi binh đánh giặc, chưa giành được tấc đất nào vậy mà vua Quang Trung đã nói chắc như đinh đóng cột: "phương lược tiến đánh đã có tính sẵn."
- Đang ngồi trên lưng ngựa, Quang Trung đã nói với Ngô Thì Nhậm về quyết sách ngoại giao và kế hoạch hoà bình mười năm tới. Đối với địch, thường thì biết là thắng việc binh đao không thể dứt ngay được vì xỉ nhục của nước lớn còn đó. Nếu "chờ 10 năm nữa ta được yên ổn mà nuôi dưỡng lực lượng, bấy giờ nước giàu quân mạnh thì ta có sợ gì chúng."
=> Quang Trung là người có tầm nhìn xa trông rộng.

• Luận điểm 4: Vị tướng có tài thao lược.
- Cuộc hành quân thần tốc do Quang Trung chỉ huy đến nay vẫn còn làm chúng ta kinh ngạc. Vừa hành quân, vừa đánh giặc mà vua Quang Trung hoạch định kế hoạch từ 25 tháng chạp đến mùng 7 tháng Giêng sẽ vào ăn tiết ở Thăng Long, trong thực tế đã vượt hạn 2 ngày.
- Hành quân xa, liên tục như vậy nhưng đội quân vẫn chỉnh tề cũng là do tài tổ chức của người cầm quân.
=> Quang Trung là vị tướng có tài thao lược hơn người, khiến người người tự hào, nể phục.

• Luận điểm 5: Hình ảnh vị vua lẫm liệt trong chiến trận:
- Vua Quang Trung thân chinh cầm quân không phải chỉ trên danh nghĩa. Ông làm tổng chỉ huy chiến dịch thực sự. Tiêu biểu là trận công phá đồn Ngọc Hồi, vua Quang Trung cho lấy ván ghép lại, phủ rơm dấp nước để làm khiên che, dàn trận đánh bại quân xâm lược.
- Dưới sự lãnh đạo tài tình của vị tổng chỉ huy này, nghĩa quân Tây Sơn đã đánh những trận thật đẹp, thắng áp đảo kẻ thù, tưởng như "tướng ở trên trời xuống, quân chui dưới đất lên."
- Khí thể đội quân làm cho kẻ thù khiếp vía và hình ảnh người anh hùng cũng được khắc hoạ lẫm liệt: trong cảnh "khói toả mù trời, cách gang tấc không thấy gì" nổi bật hình ảnh nhà vua "cưỡi voi đó đốc thúc" với "tấm áo bào màu đỏ đã sạm đen khói súng."
=> Hình ảnh người anh hùng được khắc hoạ đậm nét với tính cách mạnh mẽ, trí tuệ sáng suốt, nhạy bén, tài dụng binh như thần, là người tổ chức và là linh hồn của chiến công vĩ đại.

3. Đánh giá khái quát: Với quan điểm lịch sử đúng đắn và niềm tự hào dân tộc được thể hiện qua những dòng văn chân thực, khách quan, các tác giả Hoàng Lê nhất thống chí đã tái hiện đầy đủ hình ảnh người anh hùng dân tộc Nguyễn Huệ qua chiến công đại phá quân Thanh hiển hách.

C - Kết bài: Với ý thức tôn trọng lịch sử và ý thức dân tộc, những người trí thức (các tác giả của Ngô Gia Văn Phái) là những cựu thần chịu ơn sâu nghĩa nặng của nhà Lê, nhưng họ đã không bỏ qua sự thực là ông vua nhà Lê yếu hèn đã "cõng rắn cắn gà nhà" và chiến công lẫy lừng của nghĩa quân Tây Sơn, làm nổi bật hình ảnh vua Quang Trung - người anh hùng áo vải, niềm tự hào to lớn của cả dân tộc.