Felsefenin Temel İlkeleri - Georges Politzer

ÜÇÜNCÜ DERS

ÜÇÜNCÜ DERS
DİYALEKTİĞİN İKİNCİ ÇİZGİSİ
HER ŞEY DURUM DEĞİŞTİRİR
(EVRENSEL DEĞİŞME VE KESİNTİSİZ GELİŞME YASASI)

I.         Bir örnek.

II.       Diyalektiğin ikinciçizgisi.

III.     Doğada.

IV.     Toplumda.

V.       Vargı.

I. BİR ÖRNEK

Filozof Fontanelle, bahçıvanın sonsuzluğuna inanan birgülün öyküsünü anlatır. Gül, bahçıvanın sonsuzluğuna niçin inanır? Çün­kü gül, bahçede,hiçbir zaman başka bir bahçıvan görmemiştir. Metafizikçi de böyle düşünür:değişmeyi yadsır.

Bununla birlikte deneyim bize öğretir ki, bahçıvanlar ölüm­lüdür,güller de. Kuşkusuz bir gülden çok daha yavaş değişen şeyler vardır vemetafizikçi, bu durumdan, onların değişmez olduğu sonu­cunu çıkarır; onlarıngörünüşteki durağanlığını mutlak sayar, şey­lerden yalnız onların değişmediğisanısını veren görünümü alır: bir gül, bir güldür; bir bahçıvan birbahçıvandır. Diyalektik yalnız gö­rünüşte kalmaz; hareketleri içinde şeylerikavrar: gül, gül olmadan önce [sayfa 7o] bir goncaydı; açılmış gül, saattensaate, göz, onda bir değişiklik farketmese bile, değişir. Yapraklarını isteristemez, döke­cektir. Ama bundan daha az zorunlu olmamak üzere, başka güllerdoğacak ve sırası geldiğinde onlar da açılacaktır.

Günlük yaşamda, her şeyin hareket olduğunu, her şeyin durumdeğiştirdiğini; ortaya koyan binlerce örnek bulabiliriz.

Masa üzerindeki şu elma kımıldamıyor. Ama diyalektikçişöyle diyecektir: bu kımıldamayan elma gene de hareket halinde­dir; on günsonra bugünkü halinde olmayacaktır. O, yeşil bir elma olmadan önce bir çiçekti;zamanla ayrışacak, çekirdekleri döküle­cek. Bahçıvana verilen bu çekirdeklerdenyeni bir ağaç olacak ve ondan bir sürü elma düşecektir. Başlangıçta bir tekelmamız vardı; şimdi ise birçok. Demek ki, evrenin, görünüşlere karşın, kendikendini yinelemediği doğrudur.

Bununla birlikte pek çokkimse, Fontanelle'in gülü gibi konuşurlar:     "Güneşaltında yeni bir şey yok." "Her zaman zen­

ginler ve yoksullarolacaktır." "Her zaman sömürenler ve sömürü­lenler olacaktır." "Savaşın sonugelmez." vb.. Hiçbir şey, bu sözde bil- gelikten daha aldatıcı değildir. Bu,insanı, edilgenliğe, işi oluru­na bırakan bir güçsüzlüğe götürür. Tersine,diyalektikçi, değişmenin, her şeyin kendi içindeki bir özelliği olduğunu bilir.İşte diyalektiğin ikinci çizgisi buradadır: değişme evrenseldir, gelişmekesintisizdir.

II.   DİYALEKTİĞİN İKİNCİÇİZGİSİ

"Diyalektik, metafiziğin tersine, doğanın,dingin ve durağan, durgun ve değişmez bir durumda değil, kimi şeylerin doğduğuve geliştiği, kimi şeylerin dağıldığı ve yokolduğu, sürekli hareket ve değişme,kesintisiz yeni­lenme ve gelişme durumunda olduğunu kabul eder.

"Bu yüzden, diyalektikyöntem, olayların yalnızca kar­şılıklı bağıntıları ve birbirlerini karşılıklıkoşullandırmaları [sayfa 71] açısından değil, amaaynı zamanda hareketleri, değişmeleri, gelişmeleri açısından, ortaya çıkışlarıve orta­dan kayboluşları açısından dikkate alınmalarını gerektir­ir."[1]