2. Nhân vật Tràng
a, Trước khi nhặt được vợ
- Hoàn cảnh xuất thân:
Tràng là dân ngụ cư nghèo khổ, làm nghề đẩy xe bò thuê. Anh sống với mẹ già. Nơi Tràng ở là "cái nhà vắng teo, đứng rúm ró trên mảnh vườn mọc lổn nhổn những búi cỏ dại", ngôi nhà không che thân cho Tràng khỏi ướt chứ đừng nói là cưu mang người khác.
- Ngoại hình: xấu xí, thô kệch. Tràng không có ngoại hình ưa nhìn để được các cô gái để ý.
- Tính tình: trẻ con. Vì thế chẳng mấy ai thèm bắt chuyện trừ lũ trẻ chọc ghẹo khi anh đi làm về.
=> Tràng không chủ tâm đi tìm vợ và cũng thừa biết người như mình không đủ khả năng để lấy vợ.
- Hoàn cảnh nhặt vợ:
Lần thứ nhất: "Hắn kéo xe thóc Liên đoàn lên tỉnh", "hò chơi một câu cho đỡ nhọc. Hắn hò rằng:
"Muốn ăn cơm trắng mấy giò này!
Lại đây mà đẩy xe bò với anh, nì!"
=> Mục đích của câu hò vu vơ của Tràng chỉ là để giải tỏa sự vất vả trong công việc, nhưng đã vô tình làm thị tin vào câu nói đó là thật. Và "Thị liếc mắt, cười tít" với Tràng. Tràng chợt cảm thấy hạnh phúc vì "Từ cha sinh mẹ đẻ đến giờ, chưa có người con gái nào cười với hắn tình tứ như thế." Qua niềm vui nhỏ bé đó, ta thấy được Tràng là người khao khát hạnh phúc, và thị là người đầu tiên đem đến cho Tràng cảm giác lạ lẫm đó. Đây cũng chính là bắt đầu duyên nợ của thị với Tràng.
Lần thứ hai: Tràng gặp lại thị khi "ngồi uống nước ở ngoài cổng chợ tỉnh".
Lúc đầu, Tràng không nhận ra thị vì thị đã thay đổi quá nhiều. Thị thay đổi từ nhân cách "sầm sập chạy đến", "sưng sỉa", đến ngoại hình "thị rách quá, quần áo tả tơi như tổ đỉa, thị gầy sọp hẳn đi, trên cái khuôn mặt lưỡi cày xám xịt chỉ còn thấy hai con mắt." Cái đói đã đày đọa, biến dạng thị không còn giống với hình hài một con người và thêm cho thị tính cách chua ngoa, sẵn sàng đòi miếng ăn để sống.
Tuy thị đã không còn tình tứ, lại rách nát nghèo nàn, nhưng Tràng vẫn không hề xa lánh thị, nhận ra thị, "hắn toét miệng cười", mời thị ăn giầu một cách lịch sự.
Tràng đãi thị "một chặp bốn cái bánh đúc". Trong hoàn cảnh đói khát và cái chết cận kề, thân mình chưa ăn được no, mặc được ấm, Tràng lại hào phóng sẵn sàng đãi một người lạ "ăn", còn cho ăn rất nhiều.
=> Trông thấy thị đói rách thảm hại, Tràng đã động lòng thương và đối đãi thị một cách chất phác và hàp hiệp. Tình thương của Tràng chỉ đơn thuần là thương người đói khát hơn mình chứ không có ý định lợi dụng hay chòng ghẹo.
Chàng đùa thị: "Làm đếch gì có vợ. Này nói đùa chứ có về với tớ thì khuân hàng lên xe rồi cùng về." Đây tiếp tục là câu nói tầm phào, bông đùa để chào thị đi về, nhưng thị đã tin là thật và về cùng Tràng. Cái đói đã làm thị tin vào bất cứ thứ gì có thể cho thị ăn và tiếp tục sống.
Mới đầu, Tràng phảng phất lo sợ về cái đói và cái chết "anh chàng cũng chợn, nghĩ: thóc gạo này đến cái thân mình còn chẳng biết có nuôi nổi không, lại còn đèo bòng."
=> Đó là nỗi sợ hãi có thật, nhất là trong thời đói kém bấy giờ.
