A Letters To Remember.

KABANATA V

Hawwie's POV

"Christine, tulungan mo naman ako maglipat ng ibang paso," sabi ko sa kapatid ko habang inaayos ko ang hardin sa bahay ni Lola Hannah. Ang mga paso ay medyo magulo at hindi kaaya-ayang tingnan, kaya gusto kong magbigay ng kaunting kaayusan sa paligid.

"May ginagawa pa ako, ate. Pwede mamaya na lang kapag natuyo itong cutics ko?" sagot niya habang nakatambay sa pinto, abala sa pag-iihip ng kanyang mga kuko.

Napairap ako sa ugali niya. Sobra naman sa pagiging arte. Akala mo may malaking event na pupuntahan.

"Mamaya na nga lang pagkatapos mo d’yan, pumunta ka dito," utos ko sa kanya habang iniisa-isa ang mga paso ng bulaklak at inilalagay sa isang tabi.

"Ba't naman kasi pinapaganda mo pa, ate? Eh diba ibebenta naman ni Mama ang bahay na ito kay Mayor? Nagpapakahirap ka pa," sabi niya habang naglakad pabalik sa sala para manuod ng TV.

Napa-iling na lang ako sa kanya. Minsan talaga hindi siya nakakaintindi. Nakasanayan ko nang mag-ayos at mag-alaga ng halaman, lalo na sa bahay namin. Natutunan ko lahat ng iyon kay Papa. Mula pagkabata, madalas ko siyang nakikita na nag-aalaga ng bakuran at mga halaman. Nang pumanaw si Papa, sinabi ko sa sarili ko na kahit paano ay makakaramdam ako na buhay pa siya sa pamamagitan ng pag-aalaga sa mga halaman na iniwan niya.

Kaya kapag nakakakita ako ng magulo o neglected na hardin, parang nasisiraan ako ng bait at gusto ko agad linisin at ayusin. Ngayon, iyon ang ginagawa ko—tinatanim ko ang mga bulaklak sa maayos na paso at nag-iisip ng mga paraan para gawing kaakit-akit ang garden ni Lola, kahit na maraming paso ang basag. Nilagyan ko ng mga palamuti ang mga ito para maging focal point sa garden.

Lumipas ang ilang oras at natapos ko rin ang pag-aayos. Ang kapatid ko, na hindi man lang tumulong, ay nagda-dramatic na nag-iingay sa sala. Nabwisit na ako sa kanya.

"Si Lola, sinilip mo na ba?" tanong ko sa kapatid ko habang siya ay nakatuon sa kanyang cellphone.

"Oo, ate. Tulog pa si Lola," sagot niya habang nakatuon pa rin sa screen ng kanyang cellphone.

"Sige, akyat lang ako. Kailangan ko nang maligo. Kapag nagising si Lola, dalhin mo siya sa hardin para makalanghap ng sariwang hangin," sabi ko at tumango siya nang wala sa kanyang mundo.

Pumanik ako ng hagdan at nag-asikaso ng sarili ko. Nang pagbaba ko, may nakita akong lalaki sa sala na nasa palagay ko ay nasa 40s. Ang unang naiisip ko ay, ‘Sino kaya ito?’

"Hawwie, may bisita tayo. Ipaghanda mo siya ng meryenda, bilis!" sabi ni Mama na abala sa pag-upo ng lalaki sa sofa.

Nagtaka ako, ‘Ano kaya yun? Manliligaw ba ni Mama yun?’

Pagdating ko sa kusina, nakita ko si Christine na naghahanda ng sandwich. Ginabayan niya ako sa pakete ng juice para timplahin.

"Uy, sino yun?" tanong ko kay Christine.

"Ewan ko, sabi ni Mama secretary raw ni Mayor," sabi niya habang patuloy na pinapalamanan ang tinapay.

Pinitik ko siya sa noo dahil sa sagot niyang iyon. Napatingin siya sa akin ng masama, pero tinignan ko siya ng mas matindi.

"Pinipilit nilang ibenta ang bahay na ito, sayang naman," sabi ko, at tumango si Christine bilang pagsang-ayon.

"Oo nga, ate. Nakakaawa si Lola Hannah," sabi niya, na naging sanhi ng isang malalim na buntong-hininga mula sa akin.

"Oo, sobra."

Matapos naming ihanda ang meryenda, dinala namin ito sa sala. Nakita namin silang nag-uusap ni Mama. Ang lalaki ay mukhang seryoso sa kanyang pag-uusap.

"Actually, matagal na gustong bilhin ni Mayor ang bahay na ito. Isa ito sa mga bahay na nakaligtas sa pagwasak noong panahon ng World War II. Masasabing naging bahagi ito ng kasaysayan at isa sa mga bagay na hanggang ngayon ay nakatayo pa rin," sabi ng lalaki at tumingin sa akin ng bahagya, ngumiti, at nagpasalamat bago ininom ang juice.

Napangiti ako ng tipid sa kanya bago kinuha ang sandwich mula sa mesa at nakinig sa kanilang usapan.

"Alam naman natin na isa ang pamilya nyo sa pinakamayaman sa bayan ng San Carlos noong panahong iyon. Kilalang-kilala ang apelyido nyo na De la Cortez, lalo na sa negosyo ng mga pagawaan ng baskets," sabi ng lalaki.

"Wow, mayaman pala sila Lola Hannah noon," sabi ni Christine, na nagdulot ng pagtango mula sa lalaki.

"Oo, mayaman ang pamilya nyo noon. Ang ibang supplies ng basket o bayong ay galing sa inyo at pinapadala sa iba't ibang lugar, lalo na sa Maynila," paliwanag nito sa amin.

"Ang kaso, nalugi dahil mas ginusto na ng mga tao ang mga plastic na produkto kaysa sa mga pinatuyong dahon at sanga ng kahoy," singit ni Mama habang tumatango ang lalaki sa kanyang sinasabi.

"So, ano ang dahilan kung bakit gusto nyo nang ibenta ang bahay na ito kay Mayor?" tanong ng lalaki kay Mama.

"Desisyon na rin namin magkapatid. Ang kapatid ko mag-aasawa na at wala nang mag-aalaga dito sa bahay. Pati ako, busy na sa mga anak ko at may trabaho na ako sa syudad, kaya hindi ko na maasikaso pa itong bahay pati si Lola Hannah. Yung ibang mga kamag-anak namin ay may mga pamilya na rin at nasa malalayong lugar na. Kung tutuusin, baka hindi na rin kayanin ni Lola Hannah ang bumyahe ng matagal at wala na rin kaming choice kundi ipadala si Lola sa Home for the Aged para maalagaan siya ng maayos," paliwanag ni Mama, na nagdulot sa akin ng isang pag-aalinlangan.

"Paano kung makapagsalita ulit si Lola Hannah? Paano kung sinabi niyang hindi siya pumapayag? Anong gagawin niyo ni Tita Trixie?" tanong ko, na nagdulot ng pagtitig mula sa kanila, lalo na kay Mama.

"Hawwie, imposible na makapagsalita si Lola Hannah. Alam naman nating wala na siyang pag-asa makapagsalita," sabi ni Mama na nagdulot sa akin ng pakiramdam ng pagkahiya.

“Sorry po,” yun na lang ang nasabi ko kahit na nalulungkot ako.

"Sige, dadaan na lang ako dito bukas para ma-discuss pa natin kung paano nyo maibebenta ang bahay. Tatawagan ko si Mayor ngayon para ipaalam sa kanya ang tungkol dito sa bahay," sabi ng lalaki at tumayo. "At saka, salamat din sa meryenda." Ngumiti siya saglit kay Mama bago siya inihatid papuntang gate kasama si Christine. Ako, pinagmamasdan ko silang dalawa mula sa malayo.

Pagkatapos nito, magpaalam na si Mama at pumasok na sa bahay. Bago pa makapasok si Christine, tinapik niya ako sa balikat.

“Sabi ko naman sa’yo, wag mo na ayusin yung garden. Sayang lang ang effort mo,” sabi niya, na nagdulot sa akin ng isang mapanlikhaing ngiti.

Habang nag-iisa, napaisip ako sa lahat ng nangyari. Hindi ko maalis ang pakiramdam na parang hindi tama ang ginagawa namin. Sabi nga ni Mama, baka nga wala na ngang pag-asa na makapagsalita si Lola, pero sa kabila ng lahat, hindi ko pa rin matanggap na ipagpapalit ang mga alaala at kasaysayan ng bahay na ito. Sa bawat hakbang na ginagawa namin, parang tinatanggal ang bahagi ng nakaraan na mahalaga sa akin.

Bumalik ako sa hardin at nagpatuloy sa pag-aayos ng mga paso. Sa kabila ng lahat ng pagkabigo at pangungulila, nagpatuloy ako sa paggawa. Hindi ko alam kung ano ang hinaharap para sa amin, pero sa ngayon, ang pinakamahalaga ay ang pag-alaga sa mga detalye na naglalaman ng aming mga alaala at pagmamahal.

Habang tinitingnan ko ang mga bulaklak na inayos ko, nagpasya akong kahit anong mangyari, kailangan kong magsikap para sa mga alaala at sa mahal kong lola. Ang bawat bulaklak at paso ay hindi lamang simbolo ng kagandahan kundi ng pagkakaugnay at pagmamahal na pinanatili namin kahit sa gitna ng mga pagbabago.