Ngữ Văn (Phần 1 - 6, 7)

6.1 | Rất nhiều ánh lửa (1976) - Hoàng Phủ Ngọc Tường

SGK

  Cuối buổi chiều, Huế thường trở về trong một nỗi yên tĩnh lạ lùng, đến nỗi tôi cảm thấy hình như có một cái gì đang lắng xuống thêm một chút nữa trong thành phố vốn hằng ngày đã rất yên tĩnh này. 

(trích) 

--------------------------------------------------------------- 

Cuối buổi chiều, Huế thường trở về trong một nỗi yên tĩnh lạ lùng, đến nỗi tôi cảm thấy hình như có một cái gì đang lắng xuống thêm một chút nữa trong thành phố vốn hằng ngày đã rất yên tĩnh này. Mùa thu gió thổi mây về phía cửa sông, mặt nước phía dưới cầu Trường Tiền đen sẫm lại, trong khi phía trên này lên mãi gần Kim Long, mặt sông sáng màu ngọc lam in những vệt mây hồng rực rỡ của bầu trời buổi chiều. Hình như con sông Hương rất nhạy cảm với ánh sáng, nên đến lúc tối xuống hẳn, đứng trên cầu chăm chú nhìn xuống người ta vẫn thấy những mảng sắc đỏ mơ hồ ửng lên như một thứ ảo giác trên mặt nước tối thẫm của nó. Phố ít người, con đường ven sông như dài thêm ra dưới vòm lá xanh của hai hàng cây, và tôi thường nhận ra một vài cô gái quen mặt, không biết tên, hình như có thói quen chọn giờ ấy để đạp xe đi chơi loáng thoáng một vòng trên những đường phố chợt vắng.

Khoảng mười phút sau khi buổi học bắt đầu, tôi chợt cảm thấy bỡ ngỡ như vừa bắt gặp một điều mới lạ. Tôi thấy tôi bị lôi cuốn vào không khí của một lớp học thực sự, giống như bất cứ nơi nào trên trái đất này, con người đã từng có một nơi gọi là nhà trường, từ đó nhân loại khởi đầu cuộc hành trình vô tận của nó để đi tới những nền văn minh. Tôi cảm thấy điều đó một cách rất tự nhiên, dù ở đây những người học trò đang ngồi bệt giữa nền xi-măng, và bàn học thì làm bằng những bao cát chồng lên nhau, dù những người có mặt ở đây đều đã bị mất tuổi đến trường quá lâu, và mới lúc nãy ngoài bến đò, tôi còn nỗi e ngại rằng có thể họ không còn quan tâm gì đến chuyện học hành nữa hết. Ðang là giờ tập viết, thầy giáo Thi nắn nót những chữ màu trên bảng, và một cô giáo trẻ khác - hình như là một sinh viên - đi vòng chỗ này sang chỗ khác, cầm tay đưa đẩy giúp những người mới tập viết. Tôi nhận ra chú Mời ngồi ở bàn thứ hai gần ngoài hiên, mặc chiếc áo cộc tay đã bạc mầu, hở mấy khuy cổ. Cánh tay lực lưỡng với những ngón tay ngắn và to như quả chuối của chú như nuốt mất mẩu phấn chú đang cầm. Chú ấn thực mạnh viên phấn lên tấm bảng gỗ nhỏ, chậm chạp kéo đi từng nét chữ xiên xẹo, gãy khúc, đến nỗi tôi có cảm tưởng hình như viên phấn có một sức mạnh nào đó gắn chặt vào mặt bảng, và chú đang cố sức để đẩy nó đi, đầu lưỡi của chú thè ra một bên góc mép. Bên cạnh chú, một đứa bé độ chín, mười tuổi đang tập viết trên vở, nét chữ khá đều và thẳng hàng. Nó ngồi trên một viên táp lô, cánh tay ngắn ngủn của nó duỗi ra đè lên trang vở để khỏi bị gió lật. Với chiếc đầu trọc và cái mông tròn trong chiếc quần cộc chật ních, thằng bé mải miết vào công việc của nó, toàn thân nó ôm lấy cái bàn làm bằng bao cát, trông nó giống như một con mối cù đày đang bám riết lấy mặt đường. Trên những đôi má hóp, những vầng trán nhăn, những ngón tay lóng cóng của những học viên, hình như toát ra một nghị lực thật phi thường của mỗi người để cố nắm lấy từng chữ cái vỡ lòng. Ðêm xóm Cồn tĩnh mịch đến nỗi tôi nghe cả tiếng sóng vỗ ì ọp đều đều quanh thềm lớp học. Và nếu những ánh đèn lù mù thưa thớt ở sau những lùm te kia cũng tắt nốt, thì người ta sẽ có cảm giác lạ lùng này, là có một lớp học đang được mở trên một hòn đảo hoang nào đó, giống hệt như một hòn đảo của Robinxơn. Ðúng như thế. Chỉ cách có hai chuyến đò ngang, cái xóm Cồn này từ bấy lâu đã là một hòn đảo bị bỏ hoang về văn hóa, giữa một thành phố đại học, thậm chí còn có nhiều thế hệ dân vạn đò đã nối tiếp nhau sống trong bóng tối mù chữ. Mãi đến tối nay, khi đứng nhìn những người học viên đủ các lớp tuổi đang bắt đầu bài học vỡ lòng với một vẻ quyết tâm chưa từng thấy, tôi mới phát hiện ra điều nghịch lý ấy, mặc dù tôi đã sinh ra và lớn lên ở thành phố này, và tôi vẫn tự hào rằng tôi đã đi cùng với Huế trong tận nỗi thủy chung của tâm hồn, Huế như một tình yêu lớn của đời tôi. Vâng, có lẽ cho đến bây giờ, tôi chưa thật đã yêu Huế hết lòng. Thằng bé ngồi bên cạnh chú Mời chợt ngoảnh ra, ngậm đầu bút chì trong miệng, ngó tôi chăm chăm một lúc. Rồi hình như nó đã quên tôi ngay lúc ấy, cúi xuống trang vở trong tư thế của một mối chỉ bận tâm với công việc của nó. Tôi cảm thấy cái nhìn của thằng bé như một lời trách móc lặng lẽ đối với tôi, và ý nghĩ ấy làm cho tôi se lòng.