KONIEcznik - listopad 2019

Genetyka z karpiem #2 - rozjaśnienia

Mam nadzieję, że po ostatniej części z umaszczeniami podstawowymi nikt jeszcze nie zwariował od nadmiaru informacji, bo dopiero zaczynamy wkraczać w najbardziej skomplikowane zakamarki końskich umaszczeń. Teraz przyszła pora na rozjaśnienia, czyli różnego rodzaju geny, które wpływają na wcześniej opisane maści podstawowe.

WŚRÓD POZNANYCH ROZJAŚNIEŃ WYRÓŻNIAMY:
✎ kremowe;
✎ bułane;
✎ szampańskie;
✎ srebrne;
✎ perłowe;
✎ pieczarkowe.

Część z nich z całą pewnością jest Wam już znana – myślę, że każdy spotkał się kiedyś z izabelowatym czy myszatym koniem. Inne natomiast, takie jak perłowe czy pieczarkowe, to rzadkość i niektórzy nawet nie zdają sobie sprawy z ich istnienia. Dlatego właśnie dziś przedstawię ich cechy charakterystyczne i geny, jakimi są warunkowane.

Zacznę od rozjaśnienia, o którym wspominałam już w poprzedniej części i którego sposób dziedziczenia różni się nieco od tego najczęściej spotykanego.

Rozjaśnienie kremowe warunkowane jest genem Cream, który rozjaśnia oba rodzaje barwnika i charakteryzuje się dominacją niezupełną. Oznacza to, że heterozygoty różnią się wyglądem od homozygot – rozjaśnienia pojedyncze (Cᶜʳc) są efektem pośrednim pomiędzy brakiem rozjaśnienia a pełnym, podwójnym rozjaśnieniem (CᶜʳCᶜʳ); wszystkie posiadają one lekko rozjaśnione, orzechowe oczy i rozjaśnioną skórę, jednak ich pozostałe cechy zależą od tego, jaka maść podstawowa służy za "bazę":

KARA PRZYDYMIONA E_ aa Cᶜʳc – niewiele różni się od zwykłej, nierozjaśnionej karej, może być od niej jednak trochę jaśniejsza i mieć lekko rudawą grzywę.

IZABELOWATA ee _ _ Cᶜʳc – charakteryzuje się sierścią od ciemnokremowej po nawet prawie czekoladową, najczęściej jednak złotawą. Grzywa zazwyczaj jest jaśniejsza, wręcz biała.

JELENIA E_ A_ Cᶜʳc – często mylona jest z bułaną. Grzywa, ogon i podpalania koni jelenich są rozjaśnione do czekoladowych, a barwa ich sierści waha się od ciemnokremowej (tzw. buttermilk buckskin – maślankowa jelenia) aż do czekoladowej. Najczęściej jednak jest jasnobrązowa.

Rozjaśnienia podwójne nie są już tak proste do odróżnienia od siebie nawzajem. Wszystkie trzy charakteryzują się kremową sierścią, niebieskimi oczami i różową skórą:

KREMOWA PRZYDYMIONA E_ aa CᶜʳCᶜʳ – jako podwójne rozjaśnienie karej jest nieco ciemniejsza i bardziej szarawa od pozostałych.

CREMELLO ee _ _ CᶜʳCᶜʳ – to chyba najbardziej znany przykład rozjaśnienia podwójnego kremowego. Jak już wspomniałam wyżej, charakteryzuje się różową skórą, niebieskimi oczami i bardzo jasną, kremową sierścią.

PERLINO E_ A_ CᶜʳCᶜʳ – na pierwszy rzut oka wygląda tak samo, jak cremello. Zwykle jednak grzywa, ogon i podpalania koni perlino są nieco ciemniejsze od reszty ciała

✎

Rozjaśnienie bułane warunkowane jest przez gen Dun. Podobnie jak kremowy, ten gen także działa na oba rodzaje barwnika, nie rozjaśnia jednak skóry i oczu, a także kończyn czy łba. Ściśle związane jest z nim występowanie pręgowania, czyli charakterystycznego szerokiego pasa ciemnej sierści na grzbiecie i zebrowania na nogach powyżej nadgarstków i stawów skokowych, ale czasami także na łbie czy łopatkach. Wywołane jest ono przez allel D, dominujący i warunkujący rozjaśnienie bułane, jak i recesywny w stosunku do niego allel nd1, który nie warunkuje rozjaśnienia bułanego, jednak powoduje powstanie pręgowania. Istnieje także recesywny do nich obu allel nd2, nie warunkujący ani rozjaśnienia, ani wystąpienia prymitywnych znaczeń. Ich wzajemna zależność wygląda więc tak: D>nd1>nd2. Rozjaśnienia bułane na poszczególnych maściach podstawowych to: